Vísir - 18.10.1968, Blaðsíða 8

8
VISIR . Fftstudagur 18. október 1968.
VISIR
Otgefandi. Reykjaprent h.t
Framkvæmdastjóri Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoöarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Bírgir Pétursson
Ritstjómarfulltrói: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastióri: Bergpór Olfarsson
Auglýsingar: ^ðalstræti 8. Simar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðalstræti 8. Simi 11660
Ritstjóro: I nugavegi 178. Simi 11660 (5 linur)
Áskriftargjald kr. 125.00 á mánuði innanlands
í lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Visis — Edda h.f.
Flokkarnir og fjármagniö
JVfargar athyglisverðar og nýstárlegar tiilögur um
þjóðmál voru gerðar á nýafstöðnu aukaþingi Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna og hafa þær vakið
verðskuldaða athygli, t. d. tillagan um, að prófkosn-
ingar verði gerðar að lagaskyldu. En líklega eru rót-
tækastar þær tillögur þingsins, sem fjalla um, að fjár-
málavald verði tekið úr höndum stjórnmálamanna og
flutt til þjóðarinnar.
Forsenda þessara tillagna er, að mörgu fólki finnst
stjómmálaflokkarnir ráða of miklu af fjármagninu í
landinu. Stjórnmálamenn og fulltrúar þeirra skipa
bankaráðin, stjórnir opinberra sjóða og úthlutunar-
nefndir. Þeir ráða því, hverjir fá listamannalaun, hús-
næðismálastjórnarlán og stofn- og rekstrarlán fyrir-
tækja, svo að eitthvað sé nefnt. Jafnvel þótt þessum
peningastofnunum sé samvizkusamlega stjórnað, tel-
ur margt fólk, að þetta peningavafstur stjórnmála-
manna sé óskylt þjóðmálum og það skapi hættur, t. d.
á að kvótakerfi myndist milli flokka, eins og borið
hefur á í húsnæðismálastjórn.
Tillaga ungu mannanna um, að ríkisbankarnir verði
að miklu eða öllu leyti seldir almenningshlutafélög-
um, hefur sætt óréttmætri gagnrýni ófróðra manna.
Ekki er auðvelt að sjá, að nokkur önnur leið hafi jafn-
mikil áhrif í þá átt að færa bankavaldið raunverulega
til þjóðarinnar. Vissulega þyrfti að ganga mjög vel
frá slíkri aðgerð og m. a. tryggja, að enginn einn að-
ili geti ráðið meiru en prósentubroti af hlutafé stofn-
ananna. Þetta er að sjálfsögðu róttæk hugmynd, en
hún verðskuldar vissulega nánari athugun.
Ungu mennirnir vilja, að alþingismenn hverfi úr
stjómum stofnana, sem hafa peningamál með hönd-
um, og í staðinn komi sérfræðingar í rekstri og fjár-
málum og menn úr þeim greinum, sem skipta við
stofnanimar, menn úr atvinnulífinu eða menningar-
lífinu, eftir því sem við á. Telja má, að þetta muni
draga úr þeirri tilfinningu, að ríki og Alþingi sjái fyrir
öllu, og auka almenna ábyrgðartilfinningu gagnvart
fjármunum og rekstri. Einnig má telja, að það muni
efla hagkvæmnissjónarmið í rekstri peningastofnana.
Loks muni stjórnmálamenn hafa meiri tíma til að
sinna eiginlegum þjóðmálum.
Um hagnýtt gildi þessara tillagna er ekkert hægt
að fullyrða við fyrstu sýn. Þarna em á ferðinni fersk-
ar og djarfar tillögur, sem gagnlegt er að ræða miklu
ítarlegar. Þær eru ekki bara falleg orð um að „færa
peningavaldið til fólksins í landinu“, heldur rökstudd-
ar hugmyndir um áþreifanlegar úrbætur. í tillögunum
felst þjóðmálaumræða um undirstöðuatriði. Þess
vegna er ærin ástæða til að taka þær alvarlega og þróa
þær áfram, vega og meta.
SPJALLAÐ UM IDNÞRÓUNINA
Ottó Schopka:
ÞRÍTUGASTAIÐNÞINGIÐ
□ I síöustu viku var 30. iðn
þing íslendinga haldið i
Félagsheimilinu Stapa i Ytri-
Njarðvík. Á þinginu voru
rædd ýmis þau vandamál,
sem iðnaðurinn á við að etja
um æssar mundir, og gerðar
ályktanii um þau efni.
jþaö er gömul krafa iðnaðar-
ins, að hann fái aö sitja
við sama borð og aðrir höfuö-
atvinnuvegir þjóðarinnar, og
mótuðust störf iðnþingsins aö
sjálfsögðu að nokkru leyti af
þeirri kröfu. Á undanförnum
árum hafa náðst nokkrir áfang-
ar á þeirri braut, en ennþá er
þó langt í land með að fullum
árangri sé náð. Þá er íslenzkum
iðnaði ekki síður nauðsynlegt að
búa við ekki lakari kjör en iðn-
aður í þeim löndum, sem við
kaupum fullunnar iðnaðarvörur
frá.
Bent hefur verið á, að yfir-
leitt eru tollar ekki lagðir á
hráefni til iönaðar í nálægum
löndum. Ekki heldur á vélar,
nema ef sams konar vélar eru
framleiddar f landinu, og er þá
tollinum mjög í hóif stillt.
Islenzkur iðnaður greiðir
einnig tiltölulega hátt orku-
verð. Hefur verið aflað gagna
frá Danmörku, sem sýna, að
orkuverð þar til vélanotkunar
í iðnaði er aðeins fjórðungur
af því verði, sem iðnfyrirtaeki
greiða hér á landi, Þetta er þó
þeim mun furðulegra, þegar
þess er gætt, að Danir verða
annað hvort að k:.upa raforkuna
frá nágrannalöndum sfnum
handan Eyrarsunds og leiða
hana langan veg, ef- að fram-
leiða hana úr kolum og olíu, og
ætti hvorugt að vera ódýrara en
að vinna raforkuna úr vatns-
fölíum. í þessu tilefni væri
raunar athugunarefni hvemig
verðhlutföllum milli rafmagns
til heimilisnotkunar og véla-
notkunar er háttað í Danmörku.
Vel má vera, að þar sé raforka
til iðnaðar seld á tiltölulega
Iágu veröi en hærra verði til
heimilisnotkunar, en hér á
landi er þessu öfugt varið.
Meðal nýrra hugmynda, sem
fram komu á iðnþinginu, er
tillaga um, að IÖnlánasjóði
verði gert kleift að lána til eldri
fjárfestinga og vélakaupa iðn-
fyrirtækja, til þess að bæta
fjárhagsstöðu þeirra. Á undan-
fömum árum hefur verið geysi-
leg fjárfesting f iðnaöinum en
aögangur iðnfyrirtækja að
stofnlánum fremur takmarkað-
ur, og hafa mörg þeirra því
safnað talsverðum lausaskuld-
um, Að vísu hefur iönfyrirtækj-
um staöið til boða breyting á
lausaskuldum í föst lán með
milligöngu Iðnlánasjóðs, en sú
breyting nær eingöngu til
lausaskulda við bankastofnanir,
þ.e. til víxilskulda og hlaupa-
reikningsskulda. Iðnfyrirtækj-
um hefur hins vegar ekki tekizt
að fá fullnægjandi fyrirgreiðslu
til þess að bæta rekstrarfjár-
stöðu sína aö öðru leyti. Nauð-
synlegt er að sjá Iðnlánasjóði
fyrir sérstöku fjármagni f þessu
skyni, þar sem önnur fjáröflun
sjóðsins nægir ekki til þess að
fullnægja venjulegri stofnlána-
þörf iðnfyrirtækja eins ög nú er.
Um þessi atriði og mörg
önnur, er varð- framtíð iðnað-
arins, fjallaði iðnþingið. Iðnað-
armönnum er ljóst, að þeir þurfa
að eiga sterk og áhri'famikil
heildarsamtök, ef kröfur þeirra
eiga að ná fram að ganga. Þeir
þurfa að standa fast saman um
að efla þau og gera þau færari
en áður um að takast á við
þau viðfangsefni, sem alls stað-
ar blasa viö. Á næstu tveim ára-
tugum má búast við, að almenn-
ur iðnaður niuni þurfa að taka
við allt að 8000 nýjum starfs-
mönnum og byggingariðnaður-
inn allt að 4000 nýjum starfs-
mönnum. Hlutverk samtaka iðn-
aðarins á næstu árum og ára-
tugum verður þvf aö vlnna að
því að þessum atvinnugreinum
verði sköpuð skilyrði til þess
að geta séð auknum mannafla
fyrir nægri atvinnu og um leið
að tryggja þeim, sem starfa
f iðnaöinum, sambærileg lífs-
kjör við atvinnufólk í öðrum
stéttum þjóðfélagsins.
En til þess að settum mark-
miðum f þessum efnum verði
náð, þarf að skapa iðnfyrir-
tækjum og þeim, er sjálfstæðan
iðnrekstur stunda, viðunandi
starfsskilyrði. Stefna þarf að
því aö gera iðnreksturinn ó-
háðari lánsfé en nú er og renna
traustari stoðum undir eigin-
fjáröflun fyrirtækjanna, bæði
með því að heimila þeim að
hagnast með eðlilegu móti og
halda hagnaðinum eftir í
rekstrinum, og einnig með því
að opna einkafyrirtækjum að-
gang að nýjum fjármagnsmark-
aði, kaupþingi, þar sem ein-
staklingar geta sjálfir ráðstaf-
að fé sínu til beinnar þátttöku
-í atvinnurekstri, án milligöngu
bankastofnana eins og nú á
sér stað. Með þessu tvennu væri
skapaöur traustur grundvöllur
að jákvæðri iðnþróun og sókn
þjóðarinnar til bættra lífskjara
í framtíðinni vel tryggð.