Alþýðublaðið - 15.04.1966, Side 5

UM VIETNA
OG ANNAÐ
í NÝLEGA útkomnum Bii-tingi
(1.-3. hefti 12. árgangs 1966) er
að yanda birt margt af þýddum
Ijóðum. Þar þýðir Einar Bragi tíu
smáljóð eftir Gunnar Björling,
þrjá sígaunasöngva og sjö ljóð
eftir pólsk nútímaskáld, Zbigniew
Herbert, Tadeusz Rósewicz og Bob-
dan Drozdowski, allt. úr sænsku;
Magnús Á. Árnason þýðir ljóð eft-
Ir Alan Moray Williams en .Tón úr
Vör fimm kínversk ljóð; Thor Vil-
hjálmsson þýðir ljóð eftir Göran
Sonnevi, Zbigniev Herbert og Mi-'
roslav Holub, Tékka, úr sænsku
og ensku; Sigurður A. Magnús-
son þýðir tvö ljóð eftir Nikos
Gatsos úr grísku, og Jóhann
Hjálmarsson fjögur ljóð eftir
Börje Sandelin, Svía, en tvö eftir
Zbigniew Herbert. Herbert þessi
er sýnilega vinsæll meðal Birt-
ingsmanna um þessar mundir, ekki
færri en sex ljóð eftir hann í
þýðingu þiúggja þeirra í þessu
hefti.
Það er reyndar engin nýbóla að
margt sé ljóðaþýðinga í Birtingi
sem sjá má af efnistali
ritsins 1955 —1964 sem fylgir
þessu hefti, 34 síður að lengd. Og
Birtingsmenn eru drjúgir yfir
þýiðngum sínum, eða það er að
ráða af ummælum Einars Braga
í greininni Af skornum skammti,
þar sem hann kvartar undan því
tómlæti sem þýðingum Jóns Ósk-
ars og Geirs Kristjánssonar í
Birtingi í fjTra hafi verið sýnt;
þeirra hafi verið getið í einni línu
aðeins í einhverri blaðafregn.
„Hverjar voru þá þessar ljóða-
þýðingar sem metnar voru einnar
línu virði að fréttagildi?” spyr
Einar Bragi. „Jón Óskar birti
þarna þýðingu á höfuðsmíð eins
fremsta ljóðskálds Frakka, hinu
mikla ljóði eftir Blaise Cendrars
um Síberíulestina og Jóhönnu
litlu frá Frakklandi — samtals 20
tímaritssíður, margra mánaða elju
verk ágætlega af hendi leyst. Með
öðrum orðum stórvirki sambæri-
legt við þýðingu Magnúsar Ás-
geirssónar á Kvæðinu um fangann
eftir Wilde eða Hinum tólf eftir
Blok.”
Ekki veit ég gerla með hve stór-
um blaðafyrirsögnum Tólfmenn-
ingum Bloks eða Kvæðinu um
fangann var tekið þegar þau birt-
ust fyrst í þýðingu Magnúsar Ás-
geirssonar. Endá er það svo, sem
betur fer, að það sætir ekki tíð-
indum út af fyrir sig að maður
þýði kvæði; hitt varðar öllu
hversu verk hans lánast, hvort
kvæði hans á íslenzku sé í frásög-
ur færandi. Það telur Einar Bragi
sýnilega um þessa þýðingu Jóns
Óskars og skal ekki deilt um þann
smekk að sinni, enda mun reynsla
skera úr. En því er ekki að leyna,
því miður, að einatt virðist há-
vaðinn af ljóðaþýðingum Birtings
næsta lítilmótlegur skáldskapur á
* BILUMN
Eent an Icecar
Sími 1 8 3 33
wsimPw&mF,
BIRTINGUR BIRTINGt'i
íslenzku þó fjölbreytt sé höfunda-mælanlegra staðreynda kvæðisins
valið og margir þýðendur leggiað tilfinning þess öðlast gildi sitt:
hönd á plóginn. Fer ekki hjá því
að furðu setji að þeim lesendum
sem vita það eitt að hér snúa góðir
og gegnir höfundar verkum nafn-
kunnra skálda annars staðar, —
en hinir eru vitaskuld miklu færri
sem eiga kost á að bera saman
þýðingar og frumkvæði og gera
sér grein fyrir því hvor bregðist,
skáldið eða þýðandi hans.
Fæst af ljóðaþýðingum Birt-
ings þessu sinni orkar á undirrit-
aðan sem niarkverður skáldskapur
þó auðvitað séu þetta misjafnir
tejctar cins og gengur. En hér skal
einungis litið á eitt dæmi, bæði
vegna þess að mér virðist það á-
hugavert í sjálfu sér, og eins kann
það að vera vitnisbært um vand-
kvæði fleiri Birtingsmanna við
þýðingarnar. Dæmið er þýðing
Thors Vilhjálmssonar á kvæðinu
Um stríðið í Vietnam eftir Gör-
an Sonnevi, sænskt skáld sem
birti kvæði sitt fyrst í Bonniers
litterara magasin í fyrravetur.
Það vakti þá athygli og jafnvel
umræður í Svíþjóð; hér sem allir
eru sí og æ að láta sig dreyma
um ádeilu mættu menn vel taka
eftir því. Það er nefnilega raun-
kvæðið sinn sannleika.
Ekki svo að skilja að þýðingin
sé „röng” svo neinu nemi. Það er
að vísu óljóst hvers vegna Thor
breytir þátíð í nútíð í upphafs
línuin kvæðisins, og ekki sjáanleg:
ur ávinningur af því. Og síðar í
kvæðinu gætir sums staðar mis-
skilnings. „Snöar igen” í næstsið-
ustu línu merkir „fennir í kaf,”
ekki „snjóar á ný.” í línunum:
I en annan film
för ett par veckor sedan
intervjuades de amerikanska
helikopterförarna av CBS. En
av dem
beskrev sin utlösning
nar han antligen fick skott pá
en ”VC”: han slungades
tre meter fram
av raketerna
virðist síðasta setningin éiga við
skyttuna en ekki skotmarkið eins
og í þýðingunni. Að öðru leyti er
þýðingin sæmilega nákvæm, réttri
merkingu fylgt að mestu orð fyrir
orð. En rétt merking orðanna
dugir því miður skammt sé henni
verulega heppnað ádeilukvæði, [ ekki fylgt eftir, ef orðin hafa ann-
kvæði sem lýsir pólitískri afstöðu : að gildi, annað svið í þýðingunni
án þess að verða ónýtur skáld- * en frumkvæði. Þar hefst vandi
skanur fyrir vikið; maður gæti ' þýðandans. Og í þessum skilningi
jafnvel sagt: verður góður skáíd- er þýðing Thors Vilhjúlmssonar
skanur í krafti sinnar pólitísku af- j æði-ónákvæm enda allsendis ófull-
stöðu. Og það sem fyrst vekur at- ! næg.iandi. Ilann þýðir til að
hveli í kvæðinu er hófstillt, hlut- mynda „ándrades ljuset” í upp-
læenisleg tónteeund þess, fullkom- hafslínu kvæðisins og „den natt
lega liversdagslegt orðfæri. Það som .... ándrar sitt ljus” í loka-
lætur sér nægja að lýsa ’ stað- línunum með „breytist ljósið” og
revndum, bregða upp raunhæfum „þeirri nóttu sem .... breytir
skynmyndum: það er vegna ómót- ' birtu sinni.” Þetta kann að vera
„rétt”. En miðlar þýðingin þeirri
endanlegu „birtubreytingu” atóm-
sprengingar sem frumkvæðið veit-
ir tvímælalausa vísbendingu um?
í kaflanum sem tilfærður var að
framan skilar „fróun” í þýðing-
unni ekki nema broti merkingar-
innar í „utlösning”. Og skömmu
áður er afkáralegt að tala um
að „heyra” eitthvað frá einhverju
tilteknu „sjónarmiði”; í frum-
kvæðinu segir: „fr&n de beskjutn-
as sida”. Kaflinn er svona í þýð-
ingu Thors:
í gærkvöldi
í sjónvarpinu
sáum við kvikmyndaþátt
frá sjónarmiði Vietcong,
fengum að heyra
letilegan vængjaþyt þyril-
vængjanna
af jörðu frá sjónarmiði
þeirra sem skotið er á. í annarrl
kvikmvnd fyrir nokkrum vikum
var viðtal við hina amerísku
þyrluflugmenn tekið af CBC.
Einn þeirra
lýsti fróun sinni
þegar hann hæfði loksins
einn ”VC”: Hann hentist áfranV
um þrjá metra
þegar skeytið hæfði hann.
Þessi atriði kunna að virðast smá-
vægileg hvert fyrir sig. En sam-
anlögð hjálpast þau að við að
hnika þýðingunni burt frá frum-
kvæðinu, sljóvga orðfæri þess,
eyða tilfinningunni sem kvæðiií
lýsir: þeim óhugnaði sem er óhjá-,
kvæmilegur hverjum sem leiðir
hugann að stríðinu í Víetnam. Hinu
sama fer fram síðar í kvæðinu.
Þannig verður þýðingunni ekki
mikið úr hæðnistóni þess þegarj
kemur að samanburði Svíþjóðar
og Víetnams:
c
Har dör knappast nágon
av annat án personliga skál.
Den svenska 1 !*
ekonomin dödar numera
inte mánga, i varje fall a
inte hár i landet. Ingen för
krig i várt land för att skydda
sina egna intressen. Ingen
branner oss med napalm
för en feodal frihets skull.
Pá 14- och 1500talen fanns ing-
en napalm. i
En þetta verður í býðingunni:'
Hér deyr varla nokkur
nema af persónulegum ástæð-
um. Hinar sænsku
efnahagsástæður drepa ekki
marga Iengur, altént
ekki hérlendis. Enginn heyr
strið í okkar landi til að vernda
sína eigin hagsmuni. Fnginni
brennir okkur með napalm .
fyrir mélstað lénsskipulags-
frelsisins.
Á 15. og 16. öldum var ekkert
napalm.
Framhald á 10. síðu.
ALÞVÐUBLAÐIÐ - 15. apríl 1966 5
t