Alþýðublaðið - 14.06.1966, Page 15

Nýs'kipan
rrumiiald &r opnn.
ber þó þeim aðila óneitanlegá
nokkur skylda til að gefa sliku
gætur. Þ essi aðili er löggjafar
þing þjóðarinnar, Alþingi. Það eru
ekki nema fimm ár síðan sveit
arstjórnarlögin voru endurskoðuð
á hinu háa Alingi. — Þá er lög
fest: — Þá er lögfest að enn megi
skipta fámennum hreppum, jafn
vel svo að ekki verði nema rúm
lega tvö hundruð sálir í hreppi
— Þá er lögfest það sem verra
er, og algerlega ótrúlegt, að þing
menn sveitanna skuli hafa staðið
að. Það er lögfest, að það megi
(náðarsamlegast) sameina hrepp
sem hefir minna en 100 íbúa —
segi og skrifa minna en 100 íbúa
— þeim nágrannahreppi í sömu
sýslu, sem sýslunefnd telur eftir
atvikum henta. — En eigi skal
flana að sliicu, þetta má því að
eins gera að „íbúatala hrepps (hafi
verið lægri en 100 samfellt í 5
Sr“. í fimm ár verður hreppurinn
að bíða unz leyfilegt er að leita
bjargráða. En hvað getur ekki
skeð á fimm árum. í hreppi sem
er orðinn svo aðframkominn sem
lireppsfélag að tala íbúa í hreppn
um er orðin minni en eitt hundrað
manns? í flestum tilfellum er upp
lausnin orðin full og óbætnaleg
eftir 5 ára basl og bið.
Að sl íkt og bvílíkt skuli hafa
verið í lög sett árið 1961, við end
hrskoðun sveitarstjórnarlaganna,
er sannarlega með ólíkindum, og
virðist ekki sná neinu góðu um
afstöðu löggiafarvaldsins til strjál
býlisins og hinna örsmáu hrepps
félaga. Hér virðist allt til þessa
hafa skort mikið á eðlilegan og
sanngjarnan 'kilning á því hvert
vandamál fámennið í sveitunum
er orðið, og hversu úrelt og óraun
bæft hið gamla stiórnarfarslega
skipulag á þessu sviði er orðið.
V.
Þótt þau ákvæði sveitastjórn
arlaganna frá 1961, sem fjalla um
skiptingu hreppa og um samein
ingu þeinrra, beri vott um furðu
lega lítinn skilning á vandamál
um hinna fámennu lireppsfélaga,
svo að helzt er við fálm í nátt-
myrkri að jafna, má nú á tveim
ur síðustu árum líta rönd af tungli
sem bregður nokkurri birtu yfir
sviðið, meira er það nú ekki. Hér
á ég við það, að á árunum 1964
og 1965 hafa á Alþingi komið fram
tillögur sem sýna, að þar finnast
menn sem farnir eru að hugsa um
fámennisvandamál hreppsfélag-
anna mörgu.
Þegar ég minni'-t á slíkar tillög
ur, á ég ekki við plötuna gömlu
„um jafnvægi í byggð ilandsins",
sem spiluð hefir verið árum sam
an á Alþingi, en hugsjónir söngs
ins gleymst hverju sinni er á
reyndi. Samanber þann sorglega
sannleika að ekki mátti flytja Hús
mæðrakennaraskóla íslands til Ak
ureyrar, þegar gott tækifæri
bauðst, og því síður Kennaraskól
ann þegar það lá svo vel við, að
hann þurfti að byggja að nýju, að
húsum aOveg frá grunni. Þar
var þó sannarlega stórt tækifæri
til að auka hlut Norður- og Aust
urlands svo um munaði, að efla
Akeureyri, höfuðstað Norður-
lands, sem skólabæ og menningar
mið-töð til verulegs mótvægis við
Reykjavík.
f Merkasta tillagan um málefni
það sem hér um ræðir er auðvita
að tillaga þeirra Unnars Stefáns
sonar og Jóns Þorsteinssonar vet
urinn 1964—65 um sameiningu
sveitarfélaga Svo eru tvær tillög
ur aðrar, sem nokkuð eru ann
ars eðlis: tillaga frá 1964 „um
dreifingu framkvæmdavalds, og
eflingu á sjálfstjórn héraða" og
tillaga „um skiptingu landsins í
fylki, er hafi sjálfstjórn í sérmál
um.“
Hér gefst ekki 'tími til að ræða
þessar tillögur neitt að ráði Hin
ar tvær síðari virðast miða meir
að því að dreifa framkvæmda-
valdi því sem nú er í höndum rík
isstjórnarinnar og ráðuneytanna,
| heldur en að grípa á frumatriði
| vandans fámenninu í hreppunum.
Ég óttast að skipting landsins í
fylki, hvort sem þau væru 4, svo
| sem eitt sinn var, eða 7 og mið
I uð við kjördæmin, myndi í reynd
inni miða að því að auka yfir-
stjórn mála og torvelda fremur
en að rétta hlut strjálbýlisins En
það sem ég tel blátt áfram van
hugsað í þes'um tillögum og um
ræðum um þær, eru ráðagerðir
um að leggja sýslurnar niður sem
slíkar og skipa málum í stærri
heildir, sem ættu þá, að því er
mér skilst að hafa hreppa að
skinulagslegum frumeindum.
Það má ekki gieyma því og
ekki sranga fram hiá bví. að sýsl
umar eru orðnar á lífrænan hátt
að sterkum félag=Iegnm heildum,
og sem slíkar standa þær að mest
ölbnn framfara- og heillamálum
sveitanna þrátt fvrir ha ð bótt
hær séu stiórnarfarsileira lí+iA sterk
ar. fiárvana og vaWdltbr Hefi
Aor é*'nr rak'ð bað nokVnW hvem
i«- félas-smálasamtök félk-ins í
cveituniim mié'a-t vfirleltf vi* svsl
umnt. osr að þar virðlst stefnt í
keiu^víenlejra átt. Þett.a kendir
p'rejnllega til þess, að bað beri
efla sýslurnar, einnlg- st.íórnar
fnrsiep*a. en alls ekki að leveria
t'ser niður eða veikia bær Slíkt
vferí aív spilla málum. Fmistandi
vperj asv ræða þetta atrlði langt
um betur en þess er ekki kostur
hée að «inni
Það voru afskipti mín af stofn
un Ræktunarsambandanna 1946 og
næstu ár, sem fyrst urðu til að
beina hugsun minni verulega að
svslunum sem féiagsmálaheildum
og hinu mikla hlutverki þeirra
sem slíkra heilda. Langvarandi
kvnni mín af hreppaskipan og um
bótum á því sviði í Noregi hafa
orðið mér ærið umhug-unarefni.
með tilliti til ástæðna og hins
sama vanda hér á landi Hefi ég
vakið máls á þessu nokkrum sinn
um á undanförnum árnm. bæði
f ræðu oe riti, síðast í Rikisútvarn
inu í janúar 1965, en erindi mitt
bá var prentað í blaðinu A1býdu
maðnrinn á Akurevri i fehr. sama
ár, samkvæmt beiðni ritstjórans
Steindórs Steindórssonar
* BILLI
Rent £oa Icecar
Sfmi 1 8 8 33
inn persónuþokka og er rólegur í
fasi og þægilegur í umgengni.
Margra ára reynsla hans í að lýsa
íþróttakappleikjum og auglýsa
þvottaefni og tannkrem í sjón-
varpi kemur honum að góðum
notum .
Reagan er upprennandi forystu
maður í bandarískum stjómmál
um. Maðurinn sem „fékk aldrei
kvenhctjuna" á hvíta tjaldinu hef
ur góða möguleika á að verða
ríkisstjóri í Kaliforníu og jafnvel
forseti með tímanum.
Arftaki
Framhald af 7. slðu.
+ BARÁTTA HANS.
Þegar Barry Goldwater fór að
iáta að sér kveða innan Repúblik
anaflokksins veitti Reagan honum
eindreginn stuðning. Ræður þær,
er Reagan hélt til stuðnings öld-
'ungardeildarmanninum frá Ariz
ona, færðu risaháar upphæðir í
kosningasjóð repúblikana. Gold-
water beið ósigur, en Reagan fet
aði í fótspor hans. Og nú er svo
komið að hann er hinn óumdeilan
leei, öfgafulli „krónprins’” Repú
bbkanáflokksins.
Til þess að verða öruggur um
sígur í nóvember verður hann
vegar að sannfæra marga kiós
end.ur demókrata, og það ekki fáa
að bann bræði meðlveginn í öllum
máium. forðast öfga og sé hófsemd
anrniar maður. Ekki er loku fyrir
skotið, að honum takist þetta
enda hefur liann til að bera mik
Samkeppni
Framhald af 6. síðu
hans“ Má hvort heldur sem er nota
þessi einkunnar orð, inntak sýn
ingarinnar eða eitthvað annað í
því sambandi. Lagið á að vera í
venjulegum almennum lagastíl
og ljóð að vera á ensku eða
frönsku. Lagið á að leika á 1%
— 3 mínútum.
Verðlaunahafinn fær 5000.00 kan
adadollara og að auki höfundar
laun fyi’ir notkun á laginu í öllum
löndum. Kanadasýningin viður
kennir lagið sem hið opinbera
lag sýningarinnar. Fe.stivþl Du
Disque Xnc. mun gefa lagið út
og sem útgefandi koma því á fram
færi út um heim. En öll lögin, sem
send eru inn„ verða eign útgefenda
Le Festival Du Di-que Inc., þar
til sýningunni lýkur 27, október
1967. Þangað til verða þau geymd
i öryggi og eyðilögð undir opin
beru eftiriiti en ekki endursend.
í dómnefnd eru 5 þekktir tónlist
armenn í Montreal og verður verð
launum úthlutað á tónlistarhátíð
inni „Festival Du Disque“ í Mon
treal í Kanada í októbere 1966.
Lrögin á að senda til: Internation
al Competition, „Exno 67 Theme
Song“, c/o Le Festival Du Disciue
Inc., Box 700, Station ,.H“, Mon
treal í Kanada í október 1966.
Sjálfsbjörg
Framhald af 5. ?íðu
Einarsson, las og skýrði reikninga
sambandsins. Tekjur voru kr. 1,051,
000,00, tekjuafgangur um kr. 565,
000,00. Skuldlaus eign í árslok var
um kr. 1,811,000,00.
Skýrslur félaganua
Starfsemi félagsdeildanna var
hjá flestum mjög góð. Nú eru rekn
ar vinnustofur á vegum deildanna
£ Reykjavík, Siglufirði og Sauðár
króld. Á. ísafirði rekur deildin
vinnustofu í samvinnu við Berkla
vörn þar á staðnum og félagið á
Húsavík hefur nýlega eignazt hús
næði undir starfsemi sína. Á Ak
ureyri er í undirbúningi rekstur
vinnustofu, sem taka á til starfa
á þes~u ári. Verður þar hafin
framleiðsla í annarri mynd en lijá
þeim vinnustofum, sem nú eru
reknar á vegum deildanna og verð
ur það fyrsti áfangi í samræm
ingu á rekstri vinnustofa á veg
um Sjálfsbjargar. Almennt félags
starf er ipikið hjá deildunum.
Fvrir utan ahncnna fundi eru
föudurkvöld, skemmtifundir, snila
kvöld. farið í sameiginleg ferða
lög og fleira. Auk bes- siá deild
irnar um merkia o» hlaðasölu og
sölu hanodrættismiða.
Á sunnudaginn var haidinn út
breiðslu- og kynningarfundur í
„Bjargi“, félags- og vinnuiheim
ili Sjálfsbjargar. /|
Formaður félagsins á Akureyfi
frú Heiðrún Steingrímsdóttir, setti
fundinn og stýrði honum, SigiJr
sveinn D. Kristinsson flutti fró§-
legt erindi um málefni samtalp-
anna og öryrkja almennt. Eftjr
að hafa rakið helztu málin( sefá
nú eru á dagskrá hjá samtök-
unum svo sem tryggingamál, atí
vinnumál, samgöngumál og síðásll
en ekki sízt nauðsyn heildarlöa
gjafar um endurhæfingu öryrkja
sagði hann: „Megin takmark Sjálfsj
bjargar er að stuðla að því aðj
starfskraftar okkar komi þjóðfélag
inu að sem beztum notum og að
við getum, hvert fyrir sig, lifað sem
sjálfstæðustu lífi. Við lítum svo
á, að það sé jafnt hagur þjóðfé
lagsins og persónulegur hagur akk
ar að veitt sé nauðsyn^eg hjðflp
og fyrirgreiðsla, af háilfu hins
opinbera. til þess að því mark
verði náð. Þess vegna höldum við
ótrauð áfram, að styrkja samtök
okkar og halda fram réttindamál
um okkar.“
Á fundinum voru einnig til sýn
is ýmiskonar h.iálpartæki fyrir
mikið fatlað fólk, svo sem fy,ri,r
einhentar húsmæður, fólk sem hef
ur stif Oiðamót eða skertar hreyf
ingar af ýmmm ástæðum. Er
þetta í fyrsta skipti, sem slöc
hjálpartæki eru kynnt hérlendis
og mun sýnishornum af þeim verða
komið fyrir á skrifstofu samtak
anna.
Á sunnudagskvöld sátu þingfull
trúar kvöldverðarboð bæjarstjórn
ar Akureyrar, í Skíðahótelipu,
Hlíðarfjalli. Bæjarstjórinn, Magn
ús E. Guðmundsson, bauð fulltrúa
vélkomna með ávarpi. Theódór
A. Jónsson þakkaði fyrir hönd
þingsins.
Á mánudag voru tekin fyrir og
rædd nefndarálit og kosið í stjórn
sambapdsins, og voru eftirtalin
kjörin: ,
Framkvæmdaráð: Theodór A.
Jónsson form., Reykjavík, Eiyik
ur Einarsson, gjaldkeri. Ólöf Rík
harðsdóttir ritari. Varaformaíjur
Zophanías Benedikt-son, Reykja-
vík,. Meðstjórnendur: Jón Þór
Buch, Húsavík. Inglhlöre Maapús
dóttir, ísafirði Heiðrún Stein-
grímsdótt.ir Akurevri.. Sigurðjur
Guðmundsson, Revkiavík, Egggrt
Theodorsson, Siglufirði. ;
Sildin
Framhald «f 2. aíðu.
Samtals fengu 18 skip 2.269
tonn. ... 1
Hugrun, ÍS 160 tonn, LoftUr
Baldvinsson, EA 140, Ólafur Magn
ússon, EA, 135, Fákur GK 94,
Aukrey, RE 170, Faxi GK 114,
Ásþór, RE 50, Ásbjörn, RE 142,
Jón Finnsson, GK 200, Helga, RE
88, Sigurður Bjarnason, EA, 95,
Þorbjörn II. GK 110, Guðrún'
Jónsdóttir, ÍS 120, Sólfari, AK. <
167, Vigri, GK, 96, Oddgeir ÞH,
200, Eldborg GK, 67, Þorsteinn, i
R£ 110 tonn.
Mánudagur 13. júní: );Bj
Veður var óhagstætt fram eftir
degi í gær, en fór batnandi með
kvöldinu. Aðalsvæðið var suður af
Jan Mayen. Tvö skip fengu síld
130 mílur austur hálfa norður frá
Dalatanga. í morgun voru skipin
að kasta 250 mílur NA. frá Rauf-
arhöfn.
Samtals 14 skip með 2.110 tonn.
ALÞÝUBLAÐIÐ — 14. júní 1966 15