Alþýðublaðið - 30.10.1966, Blaðsíða 2

Sunnudags ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 30. október 1966
SÚEZSTRÍÖIÐIII.
Innrásin hefst
Um þessa helgi eru liðin tíu ár frá innrás Breta og
Frakka í Egyptaland, en áður höfðu ísraelsmenn gert
innrás í landið. Höfðu aðgerðir allra þessara aðila ver
ið samræmdar á leynifundum vikurnar áður, og á
fundi sem haldinn var í Sévres í Frakklandi, hafði
verið gengið frá leynilegu samkomulagi um þessar
aðgerðir. Frá undirbúningi Súezstyrjaldarinnar hef-
ur áður verið sagt í greinum í Sunnudags Alþýðu-
blaðinu, 2. og 16. október síðastliðinn, og kemur nú
þriðji og síðasti þáttur frásagnarinnar, og fjallar
hann um sjálf hernaðarátökin.
SíSari hluta dags 29. október
1956 isvifu 395 ísraelskir fall-
hlífarhermenn til jarðar við
Mitla, 45 kílómetrum austan við
Suez. Samtimis voru helztu varð
stöðvar Egypta við landamærin
teknar herskildi og ísraelskir her
menn héldu inn á Sinaieyðimörk
ina. Franskar herflugvélar, sem
höfðu verið á Kýpur, vöru um
jp‘" '.MEMTERRANEAN SBA
P ^V^PORT FUAD
I
Kort af Súezsvæðinu
leið fluttar til ísrael, og fransk
ar flutningavéiar sáu ísraelsku
hermönnunum fyrir vopnum og
vistum, sem voru látnar falla
niður til þeirra í fallhlífum! Um
kvöldið liófu Bretar eftirlitsflug
yfir flugvelli í Egyptalandi óg
brezkum hersveitum var komið
fyrir í Jórdaníu við landamæri
ísraels til að hindra, að þaðan
jværi r^iizt aftian afi ísracls-
mönnum.
Morguninn eftir kom brezka
ríkisstjórnin saman til fundar og
samþykkti þar það :sem áður
hafði verið ákveðið. Sumir í’áð
herranna kvörtuðú yfir bví að
þeir fengju skamman frest til
að skoða hug sinn, en Eden
sagði, að þeir gætu valið á milli
þess að samþykkja ákvarðanir
hans og þess, að hann segði af
sér. Um hádegið komu þeir Moll
et forsætisráðherra f^rakklands
og Pineau utanríkisráðlierra til
London, og klukkan 4.15 síð-
degis afhentu þeir Kirkpatrick
ráðuneytisstjóri í brezka utan-
ríkisráðune.vtinu og Pineau utan
ríkisráðherra Frakklands sendi
herrum Egyptalands og ísraels
úrslitakosti. í þeim var ríkis-
stjórnum beggja landanna skip
að að kalla heri sína burt af
tíu mílna breiðu belti beggja
vegna skurðarins, og leyfa Bret-
um og Frökkum að hernema það
svæði til verndar skurðinum.
Að öðrum kosti mundu Bretar
og Frakkar beita hervaldi til að
framkvæma þetta. Tekið var
fram að hernám skurðarins ætti
aðeins að vera ,,til skamms
tíma“, en þetta sama orðalag
hafði Gladstone notað árið 1882
þegar herseta Breta í Eg.vpta-
landi hófst, en hún stóð sam-
fellt í sjö áratugi.
Eins og búizt var við féllst
stjórn ísraels á úrslitakostina,
enda voru ísraelskir 'hermenn
enn langt frá skurðinutn, og
skilmálarnir gáfu þeim kost á
talsverðri framsókn enn. Eg-
yþtaland hafnaði þeim hins
vegar að sjálfsögðu. Nasser virð
ist hafa haldið að Bretar mundu
ekki gera alvöru úr hótun sinni
og sendi allan þann herafla sem
tiltækur var gegn ísraelsmönn
um á Sianaieyðimörkinni.
Samkvæmt áætluninni var
gert ráð fyrir að Bretar hæfu }
loftái’ásir á egypzka flugvelli í .
dögun 31. október, hálfum öðr ;
um sólai’hring eftir að frestur
inn rann út. Af þessu varð þó
ekki. Ben Gurion varð æfur
vegna þessax-ar tafar og hótaði
að flytja burt aftur fallhlífar-
hermennina við Mitla. Dayan
herráðsforseti kom þó í veg fyrir
það, en þetta voru þær einu her
sveitir ísraelsmanna, sem hægt
var að segja að stofnuðu öryggi
skui’ðai’ins í hættu og gátu þann
ig réttlætt þær aðgerðir, sem
Bretar og Frakkar voru að
leggja í. Og þrátt fyrir hik-
Breta liafði ísralesmönnum tek-
izt að ná yfirráðum i lofti yf-
ir Sinaieyðimöi’kinni, og að
kvöidi 31. október hafði her-
mönnunum við Mitla borizt liðs
auki frá skriðdrekasveit, sem
hafði ætt þvert yfir eyðimörk
ina. ísrelska stjórnin var sigur
viss. því að Frakkar liöfðu
breitt vei’ndarvæng sinn yfir
borgir í landinu og sent flug
vélar þeim til varnar, og frönsk
herskip voru lögð af stað á-
leiðis til Egyptalands. Fyrsta
skotinu af hálfu bandamanna
var hleypt af frá freigátunni
Kersaint en hún skaut á eg-
ypzkan tundurspilli. Einhver
vafi lék þó á um þjóðerni tund
ui’snillisins, því að Barjot að-
míráll sagði í skeyti til Parísar
um þenr.r::-i ntburð: „Hef lask
að egvozkan tundurspilli. En
ekki alveg viss um að hiann sé
egypskur. Ef þetta reynist ranet,
þá er ekki um að ræða yfirlagða
árás á sjötta (bandaríska) flot
arin. . . “
Bretar höfðu fi’estað loftárás
unum af því að þeir vildu
ekki hætta flugvélum sínum í
bardaga við orrustuþotur Egvpta
að degi til. Þá bárust einnig
fregnir um, að fimmtán banda-
rískar flutningavélar biðu ferð
búnar á flugvellinum við Kairó
eftir að flytja bandaríska þegna
burt frá höfuðborginni, og Bret
ar vildu ekki hætta á að valda
Bandaríkjamönnum t.jóni. í ljósa
sk'ptunum um kvöld'ð hófust
árásirnar þó og stóðu stapzlaust
í næstu tvo sólarhringa. Loftá-
rásirnar sýndu Nasser að Bretar
og Frakkar hefðu meint liótanir
sínar. og komu honum til að
bm'ita um st.efnu. Egyoz.kar her
sveitir höfðu barizt hi’austlega
gecrn ísraelsmönnum á Sinai-
skaga, og valdið því meðal ann
Egypzkir fangar í höndum Israelsmanna.
ars, að enn hafði ekki verið
ráðizt á Gazasvæðið, en nú var
mikill hluti heraflans fluttur frá
eyðimörkinni til höfuðborgarinn
ar, og á Suezsvæðinu var starfs
mönnum við skurðinn greidd
mánaðarlaun fyrir fram, og
þeim sagt að búa sig undir
skæruhernað. Þá voru einnig
gefin fyrirmæli um að teppa
skui'ðinn með því að sökkva í
hann skipum, sem áður væru
fyllt af steinsteypu, og var 47
skipum þannig sökkt næstu tvo
sólarhringa Síðar sprengdi Sýr
landsher í loft upp tvær dælu-
stöðvar á olíuleiðslunni frá ír-
ak, þannig að aðgei’ðir Breta
Og Frakka urðu í-aunverulega til
þess að koma á því, sem þær
voru sagðar eiga að hindra: töf
um á olíuflutningum.
Samtímis loftárásunum hófst
áróðursherferðin. Milliónum
flugrita var varpað niður yfir
landið, og útvarpsstöðvar á Kýp
ur sögðu Egypt.um, að þetta
hefðu þeir fyrir að setja traust
sitt á leiðtoga eins og Nasser.
Þessi áróðursherfei’ð mun frem
ur hafa haft öfng áhrif en þau
sem til var ætlazt og staða
Nassers styi’ktist heldur en
hitt við árásina. En enn var
bið á að þessnm hernaðarað-
gerðum væri fýlgt eftir. Hei’-
flutningaskinin frá Möltu áttu
enn eftir ófarnar 500 sjómílur
til Egvntalands og fallhlífarsveit
irnar voru enn um kyi’rt á Kýp
ur.
Heima fyrir var brezka stjórn
in onn ekki farin að eiga í veru
loCT„*n vandræ^um vegna að-
gerða sinna, en í öðrum lönd-
um naut hún vægast sagt tak-
markaðs skilnings. S'imiim and
mælum svöruðu brezkir ráða-
menn með hefðbundnum hroka,
eins og þegar Kirkpatrick ráðu
neytisstjóri tjáði sendiherra Jú-
góslavíu að „Stói-a-Bretland
leggur ekki í vana sinn að leita
ráða hjá smáríkjum á Balkan-
skaga“, en þessari aðferð var
ekki hægt að beita gegn öli-
um. Bandaríkjastjórn hélt engan
veginn að sér höndum, eins og
lEden hafði vonað að hún gerði,
þrátt fyrir allt. Sti’ax 30. október
höfðu Bandaríkin boi’ið fram á
lyktunartillögu í Öryggisráð-
inu, þar sem skorað var á allar
þjóðir að beita vopnavaldi til
lausnar deilurn í Austurlöndum
nær. Þessa tillögu felldu Bi’etar
og Frakkar með neitunarvaldi.
Tveimur dögum síðar báru
Bandaríkjamenn fram tillögu á
Allsherjarþinginu, þar sem kraf
izt var vopnahlés í Egyptaiandi,
og var sú ályktun samþykkt
með 64 at.kvæum gegn 5- hvorki
Bretland né Frakkland ereiddu
atkvæði um þá tillögu. Strax
áð þessu loknu hóf Pearson utan
ríkisráðherra Kanada að vinna
að áætlun ásamt Hammarskjöld
um að hersveitir Sameinuðu
þjóðanna leystu hei’sveitir Breta
og Frakka af hólmi á Suez-
svæðinu.
Þessi fi-amvirida mála lijá Sam
einuðu þjóðunum gei’ði það að
verkum að Bretar og Frakkar
urðu að hafa hraðan á, pf ein-
hverjar hersveitir frá ■ þessum
þjóðum ættu að ná til Egypta-
lands í tæka tíð. Og það jók á
nauðsyn þess að flýtt yrði inn-
rásinni, að ísraelsmenn voru að
kvöldi 4. nóvember búnir að
vinna þá sigra, sem þeir höfðu
ætlað sér. Gazasvæðið var fall
ið í hendur þeim, og þeir höfðu
Framliald á 7. síðu.