Dagur - 17.10.1997, Blaðsíða 4

ro^tr
20-FÖSTUDAGUR 17.0KTÓBER 1997
UMBÚÐ ALAUST
Drepum
íleiri nænur!
Rjúpanveiðimenn haida margir galvaskir til fjalla og fá mikid út úr þvi að ná íjólamatinn en lllugi bendir á frosna kjúklinga í
kælikistum stórmarkaða.
Rjúpmveiðitíminn er
hafinn, gottfólk. Það
hefur varlafariðfram-
hjá nokkrum manni,
svo ötulirsem fjölmiðl-
arhafa verið að kynna
þessa staðreyndfyrir
þeim sem ekki höfðu
þegaráttað sig á því.
ILLUGI
JÖKULSSON
SKRIFAR
Við höfum séð myndir af upp-
rennandi rjúpnaskyttum við æf-
ingar, fengið að heyra um ástand
og horfur rjúpnastofnsins og við
höfum fengið að líta augum
þann búnað sem nú til dags
virðist vera nauðsynlegur til þess
að vera maður með mönnum við
rjúpnaskytteríið, en sá búnaður
líkist raunar helst múnderíngu
og vopnabúri víkingasveitar-
manns, að ég segi ekki bara
soldáta í hættulegu stríði utan-
lands. Og viðtöl við rjúpnaskytt-
ur gáfu til kynna að út um allt
land væru stórir hópar fólks sem
gætu vart beðið eftir því að kom-
ast til fjalla að drepa rjúpuna;
það var dálítið einkennileg og
um leið dálítið hlægileg tilhugs-
un að ímynda sér að menn sem
maður mætti á götu væru
kannski svona annars hugar af
því þeir hlökkuðu svo ógurlega
til þess að komast bak við hól í
felubúningi með nýjustu
haglapumpurnar að drepa gæfa
og vinalega fugla. Og teldu sig
miklu meiri menn fyrir vikið.
Dráp á búrbúum
Nú er kannski rétt að komi fram
að ég er reyndar ekki þeirrar
skoðunar að veiðar af öllu tagi
séu eitthvað ósiðlegar í sjálfu
sér, jafnvel ekki sportveiðar. Það
er vitaskuld í flestum tilfellum
tóm hræsni að þykjast fordæma
afdráttarlaust veiðiskap af þessu
tagi, en taka um Ieið fagnandi
ódýrum kjúklingum sem liggja
gaddfreðnir í kæliskápum stór-
verslana og hafa alið allan sinn
aldur í örsmáu búri, óhreyfan-
legir við matarvélina áður en
þeir voru hálshöggnir á færi-
bandi. Það dugir lítið að þykjast
vera vinur lítlú dýranna úti í
náttúrunni þegar þjóðfélag okk-
ar meira og minna allt er byggt á
svoleiðis grunni.
Eigi að síður er eitthvað veru-
Iega klikkað við allar þessar
ijúpnaveiðar, einkum og sér í
lagi þá þegar borgarbúarnir í
Reykjavík eða annað þéttbýlis-
fólk æðir til fjalla í stóru stóru
jeppunum sínum, með hátækni-
græjur, byssur og felubúninga
upp á tugi ef ekki hundruð þús-
unda, og allir vilja telja sér og
öðrum trú um að þeir séu bara
að veiða sér til matar, næstum af
nauðsyn, en altént til að full-
nægja djúpstæðu veiðieðli
mannsins sem reynir að bjarga
sér í fjandsamlegri náttúrunni í
samkeppni við dýr merkurinnar.
Ef það kæmi nú einhver sam-
keppni við sögu við rjúpnaveið-
arnar, þá væri kannski hægt að
skilja þær. Ef fuglarnir væru
stórir og snarir í snúningunum,
hraðfleygir, lymskulegir og jafn-
vel hættulegir; þá væri kannski
hægt að skilja þá ögrun sem
menn telja rjúpnaveiðarnar
greinilega vera. Ef fuglarnir
ættu með öðrum orðum ein-
hvern séns.
Flottasti veiðariim
En rjúpurnar eiga auðvitað eng-
an séns, og sérstaklega ekki
gagnvart hinum tæknivæddu
sportveiðihetjum nú til dags;
þetta eru klunnalegir, fremur
einfaldir fuglar sem ramba oftar
en ekki beint í flasið á veiði-
mönnunum sem þurfa varla að
taka í gikkinn til að geta komist
heim með eina kippu eða svo.
Og þegar fara að birtast myndir
af skælbrosandi alsælum veiði-
mönnum, í sjöunda himni af því
þeim tókst með öllum græjun-
um sínum að salla niður nokkur
af þessum fljúgandi hænsnum,
þá er nú eiginlega alveg óhætt
að hætta snarlega að bera mikla
virðingu fyrir orðagjálfri þeirra
um að þeir séu bara eins og
hinn frumstæði náttúruvæni
veiðimaður sem drepur til að
hafa í sig og á. Það er satt að
segja næstum því jafn fáránlegt
af sporthetjunum að stæra sig af
árangrinum við rjúpnaveiðar og
það væri ef mennirnir sem
stjórna hálshöggvaravélinni á
kjúklingabúunum færu að
monta sig af frammistöðu sinni
við hæsnaveiðar.
Samkeppnin í rjúpnaveiðinni
snýst ekki um baráttu manns og
dýrs, því hún er svo til engin,
heldur snýst samkeppnin fyrst
og fremst um innbyrðis keppni
rjúpnaveiðimannanna - hverjir
ná að drepa sem flesta fugla á
sem skemmstum tíma, hverjir
komast hjá því að vera skotnir í
rassinn af öðrum rjúpnaveiði-
mönnum, hverjum tekst að
laumast inn á bannsvæði úrillra
landeigenda og stúta nokkrum
fuglum þar (en slíku fylgir aukin
ánægja við veiðarnar) og svo
vitaskuld hver er með sjálfvirk-
ustu haglapumpurnar, flottustu
fjórhjólin, nákvæmustu stað-
setningartækin, og svo framvegis
og svo framvegis.
Svengdin rekur menn á fjöll
Og síðan snýst samkeppnin nátt-
úrlega líka um það hverjum tekst
að láta kalla út fjölmennustu
hjálparsveitirnar til þess að leita
að sér. Það kemur enda fram í
Morgunblaðinu í morgun að það
hefur ekki verið heill sólarhring-
ur liðinn af rjúpnaveiðitímanum
þegar búið var að kalla út að
minnsta kosti þrjár hjálparsveitir
til þess að Ieita að rjúpnaskyttum
sem höfðu anað eitthvað upp á
Ijöll þrátt fyrir
að veðurfræðing-
ar hefðu sagt
skýrt og skil-
merkilega að
veður yrðu vá-
lynd og réttast
væri fyrir áhuga-
sama fugla-
drápara að bíða
betri tíðar. En
sennilega hafa
rjúpnaskytturnar
bara verið orðn-
ar svona voða-
lega svangar að þær hafa ekki
getað setið á sér að reyna að
næla sér í fuglsvæng að naga. En
þessar þreytandi fréttir um útkall
hjálparsveita til þess að leita að
villuráfandi rjúpnaskyttum, þær
eiga eftir að verða fleiri næstu
vikur og mánuði, þar sem ekki
mun skorta einhveija bjána til að
flækjast upp um fjöll og heiðar
þegar allra veðra er von. Það er
raunar opinbert leyndarmál að
margar veiðihetjur leggja helst á
fjöllin þegar veður eru vond; þeir
gera sér náttúrlega fulla grein
fyrir því undir niðri að í raun er
lítið sport að drepa þessa kubbs-
legu fugla og þrá vitandi eða
óvitandi að lenda í raunveruleg-
um mannraunum í vitlausu
veðri. Svo þegar hjálparsveitirnar
eru búnir að finna þá, eða þeir
hafa álpast sjálfir til byggða, þá
eru náttúrlega
allir svo fegnir
að ekkert skuli
hafa komið fyrir
að veiðimenn-
irnir sleppa að
mestu við þær
skammir sem
þeir eiga í raun
og veru skildar
fyrir fíflskuna,
og blöðin birta
myndir af þeim
heimtum úr
helju og þeir
leggja fram rjúpnakippurnar sín-
ar því til sönnunar að þeir hafi
verið í lögmætum og góðum og
gildum erindum; rjúpurnar
kannski eilítið farnar að úldna
en fjölskyldan skal nú samt fá að
þræla þeim í sig, því til sönnunar
hvað þeir eru duglegir að draga
björg í bú. Og þeim sem afgangs
verða er bara stungið oní
frystikistuna og hverfa þar smátt
og smátt undir kjúlinga, lamba-
læri og slátur.
Hlð refslega eðli
Það gæti verið athyglisvert að
kanna hversu margar af þeim
rjúpum sem drepnar eru á
hveiju ári eru í raun og veru
étnar; það gæti líka verið gaman
að vita hversu mörgum finnst
ijúpur yfirleitt vera góðar á
bragðið. Eg hef satt að segja
sterkan grun að þar kæmi ýmis-
legt misræmi í ljós. En ijúpna-
skytturnar verða að fá að leika
sér; það er nú það sem málið
snýst um.
Það dýr sem fyrirlitlegast þykir
á Islandi er minkurinn; hann er
annálaður fyrir grimmd og
menn fitja upp á nefið þegar
þeir minnast þess að hann drep-
ur vanalega miklu fleiri fórnar-
lömb en hann kemst yfir að éta.
Og þegar menn rifja upp að
minkurinn á það til að raða
snyrtilega upp öllum hænunum
í hænsnabúinu sem hann drep-
ur sér til skemmtunar, þá fá
menn hálfgerðan hroll yfir þess-
um dýrslega viðbjóði. En hver er
munurinn á því og rjúpnaskyttu
sem lætur glaðbeitt taka mynd
af öllum ijúpunum sínum,
snyrtilega upp röðuðum og
steindauðum, það get ég ekki
sagt til um. En kannski rjúpna-
skytturnar viti það.
Pistill llluga var lesinn í
morgunútvarpi Rásar 2 * gær.
Allirvilja telja sérog
öðrum trú um að þeir
séu bara að veiða sér
til matar, næstum af
nauðsyn...