Dagur - 28.10.1997, Side 4

20-ÞRIÐJUDAGUR 28. OKTÓBER 1997
UMBÚÐALAUST

GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
SKRIFAR
Kennarareru að hefna
þess í héraði sem hall-
aðistáAlþingi. Bók-
staflega.
Smám saman er að koma á dag-
inn að þeir virtust telja að flutn-
ingur skóla frá ríki til sveitarfé-
laga væri flutningur þeirra til
fyrirheitna landsins þar sem akr-
ar vaxa ósánir og smjör drýpur af
hverju strái. Hjá sveitarfélögun-
um myndu þeir loks eftir öll
þessi ár mæta samúð, nærgætni,
hlýju og skilningi eftir viðureign-
ir við tréhesta ríkisvaldsins og
Flokksins. Þeir virtust margir
hverjir halda að þeim nægði að
setja upp þá tölu sem þeim
þætti sanngjörn - og gengið yrði
að því. Eftir öll þessi ár.
***
merkilegt starf og
það að átappa
flöskur hjá Kók.
Eftir öll þessi ár
og allt þetta tal
um úrslitaþýð-
ingu menntunar í
spurningunni um
gengi Islendinga
í samfélagi þjóð-
anna - allt þetta
tal um æsku
landsins sem
rynni á hjóla-
brettum eftir
glapstigum nú-
tímans milli þess
sem hún mennt-
aðist í amerískum
ribbaldafræðum,
úðaði í sig e-pill-
um og kynni ekk-
ert í reikningi -
eftir allt þetta tal
um gildi kennara-
starfsins er svo
komið að kennar-
ar eru slást fyrir
því að vera hálf-
drættingar í laun-
um á við menn
sem eiga að líta
eftir vélum en
ekki fólki.
AHar líkur voru á undirskrift samninga í kennaradeiiunni í gær.
Og satt að segja er allt að því
pínlegt að fylgjast úr fjarska með
þessari baráttu. Því launin sem
kennarar fara fram á eru ekki
nema sanngjörn og maður á
bágt með að skilja hvers vegna
þetta er svona harðsótt fyrir þá.
Það virðist vera furðu útbreitt
sjónarmið í þjóðfélaginu að upp-
eldis- og umönnunarstörf séu
nokkurs konar hobbí sem laun-
ist umfram allt með ánægjunni.
Ekki er langt síðan Guðmundur
Þ. Jónsson launahirðir iðnverka-
fólks lét sér sæma að kvarta op-
inberlega yfir þeirri örlitlu leið-
réttingu mála sinna sem leik-
skólakennarar fengu: hann hef-
ur sennilega ætlast til þess að
Ieikskólakennarar gengjust und-
ir þá samninga sem hann sjálfur
lét fella þrisvar fyrir sér hjá iðn-
verkafólki áður en hann kom
þeim í gegn.
Hann virtist telja það að vera
leikskólakennari væri ámóta
Þjóðfélagið er
að breytast eftir ðll þessi ár
Barnavinna er sem óðast að
hverfa, en fram á síðustu ár hef-
ur hún verið helsta úrræði þjóð-
arinnar við að koma fólki til
manns - og er
reyndar enn í
ráðherrastól fé-
lagsmála maður
sem aðhyllist
það gamla við-
horf íslenskrar
bændamenning-
ar að börn og
unglingar þrosk-
ist helst með
líkamlegu striti.
Hitt úrræðið við
að halda börn-
um frá glapstig-
um hefur svo Iöngum verið að
vísa á íþróttafélögin og aðra
slíka félagsstarfsemi, sem kölluð
er frjáls, þótt á framfæri skatt-
borgara og lottókaupenda sé,
jafnvel þótt margsýnt sé að
íþróttir og áfengi eiga prýðilega
saman.
Litið hefur verið furðu víða á
skólastarf sem nokkurs konar
barnageymslu
milli þess sem
T þau þroskist við
Launum kennara hefur íeik og starf - við
. i , . , , ,j.3 íþróttir og strit.
venð markvisst haldlð Launum kenn-
ara hefur verið
markvisst haldið
niðri, ekkert
hefur verið gert
til að halda í
snjalla kennara -
bekkir eru of-
setnir og lítið
hægt að sinna
og kennarar
þurfa sífellt að miða kennslu
sína við þá sem skemmst eru á
veg komnir hverju sinni á með-
niðri, ekkerthejurver-
iðgert til að halda í
snjalla kennara
einstaklingum,
an þeir krakkar sem fljótari eru
til venjast við slugs og hangs,
enda sjónarmið samfélagsins að
hin raunverulegu verkefni sem
ögri vel gefnum krökkum séu
fremur á sviði íþrótta og barna-
vinnu. Enn virðist ekki hafa
runnið raunverulega upp fyrir
ráðamönnum hér á landi að far-
sæld þjóðarinnar í framtíðinni er
undir menntun komin, ekki
brjóstviti. Enn virðist ekki raun-
verulega runnið upp fyrir þeim
að þjóðfélagið er að breytast.
***
Að þessu sögðu: kennarar og
kannski þó einkum viðsemjend-
ur þeirra, hvort heldur hjá ríki
eða borg, hafa vanið sig á ýmsa
ósiði kringum sínar deilur. Það
virðist landlægt að byrja aldrei
að vinna fyrr en allt er komið í
óefni. Það virðist líka Iandlægt
að þurfa mánuðum saman að
þrefa um hvað skuli þrefað um.
Það virðist aldrei mega tala um
raunveruleg kjör fólks hér held-
ur sífellt um einhvern skáldskap
sem kallaður er grunnlaun.
Kannski er þetta vegna þess
að í rauninni finnst íslendingum
mjög gaman í verkfalli.
Stemmningin er svolítið svipuð
því og maður ímyndar sér að
hafi ríkt í síldarsöltun í gamla
daga eða í heyskap. Kjaraþref er
þjóðaríþrótt. Einhvern tímann
sagði Jón Baldvin frá því að Is-
lendingar hefðu náð svo góðum
samningum við Evrópusam-
bandið á sínum tíma sem raun
bar vitni vegna þjálfunar í kergju
sem þeir hefðu fengið í kjara-
samningum. Gott að skuli vera
góð hlið á þessu - en kjaradeilur
árið um kring gera hins vegar
andrúmsloftið í þjóðfélaginu
óbærilega leiðinlegt.
Menningarvaktm
Petróníus, 2000 ára og eim í fullu Ijöri
KOLBRIJN
BERGÞORS-
DOTTIR
SKRIFAR
Ég var komin á unglingsár þegar
ég setti mér í fyrsta sinn ræki-
legt lífsmarkmið. Áður en ævi
mín yrði öll ætlaði ég að lesa all-
ar þær bækur sem væru þess
virði að lesa. Á þeim árum sem
síðan eru liðin hef ég sett mér
alls kyns markmið, en ekkert
þeirra háleitara því fyrsta.
Á þessum árum vissi ég, þrátt
fyrir bjartsýni æskuáranna, að
tíminn væri naumur og ég ein-
beitti mér að markmiði mínu af
stefnufestu og elju þess einstakl-
ings sem veit hvað hann vill.
Óneitanlega tafði allar fram-
kvæmdir að þýðingar á helstu
bókmenntaverkum heims voru
af fremur skornum skammti en
ég þrælaðist í gegnum enskuút-
gáfur og uppskar misjafnlega.
Gæðamat fæddist snemma og
niðurstaðan var ljós, semsagt sú
að Dostójevskí væri mesti skáld-
sagnahöfundur heims en Dick-
ens sá sem mér væri kærastur.
Hvorugur þeirra átti þó heiður-
inn af því að hafa skrifað
skemmtilegustu skáldsögur í
heimi sem voru Lísa í Undra-
landi og Skytturnar þrjár. Það
lifir glatt í gömlum glæðum því
þótt um aldarfjórðungur sé lið-
inn frá því ég komst að þessum
niðurstöðum er skoðun mín enn
sú sama.
Sá sem ætlar sér að lesa allt
það markverðasta les um leið
talsvert af bókum sem engin von
er til að skilja. Ein þeirra var
Satýrikon Petróníusar. Þar var
Petróníusi ekki um að kenna
heldur því, að eftir lestur á
enskri þýðingu verksins sat Iítið
annað eftir en sú vitneskja að
mér hefði mistekist að skynja
töfra verksins. En nú hafa töfr-
arnir birst í íslenskri þýðingu
Erlings E. Halldórssonar á þess-
ari tæplega tvö þúsund ára bók,
sem er svo sérkennilega nútíma-
leg. Hún iðar af fjöri og hug-
myndaríki og er um leið ósvífin
og óvægin.
Það var eftir lestur Satýrikon
sem ég minntist þeirra fyrirætl-
ana minna úr æsku að lesa allt
það sem vert væri að lesa, og
mér fannst ég hafa þokast nokk-
uð nær því marki, sem ég veit að
ég mun þó aldrei ná. Töfrum
verksins hefði ég ekki kynnst
nema vegna þýðandans, sem á
þakkir mínar allar þessa dagana,
og útgefandans sem virðist hafa
trú á því að Petróníus eigi erindi
við nútímamenn. Öðru hvoru
skjóta upp kollinum ungir rit-
höfundar sem af þrjóskufullri
einlægni gefa í skyn að þeir hafi
skrifað nútímaverk svo snjöll,
frumleg og hneykslanleg að
samtíminn fái seint metið þau
að verðleikum. Satt best að
segja eiga þeir ekki möguleika á
móti Petróníusi.