Dagur - 31.10.1997, Qupperneq 8

8- FÖSTUDAGUR 31-OKTÓBER 1997
FRÉTT ASKÝRIN G
Þjoökimja 1 nym ]
FRIÐRIK
ÞÓR
GUÐMUNDS-
SON
SKRIFAR
Kirkjiiþingi er lokiö
og framundan eru
biskupaskipti og gild-
istaka nýrra laga um
þjóðkirkjuna. Umrót
og væringar hafa ein-
keunt kirkjulífið und-
aufarin misseri, sem
hefur leitt til fjöldaúr
sagna og umræðu um
aðskilnað ríkis og
kirkju. Hver er staða
þjóökirkjuiiiiar í dag?
Margt bendir til þess að hin
Evangelísk-Lútherska þjóðkirkja
Islands sé um þessar mundir í
miðjum hamskiptum. Hið mikla
umrót sem fylgt hefur núverandi
biskupi, Olafi Skúlasyni, er í rén-
un vegna þess að hann er að
hverfa úr embætti, enda hafa
deilurnar að undanförnu mikið til
litast af persónulegum væringum.
Þjóðkirkjan hefur fengið nýjan
tilvistargrundvöll með Iögum um
stjórn og starfshætti kirkjunnar,
sem taka gildi um næstu áramót
og nýr biskup tekur þá sæti Ólafs,
Karl Sigurbjörnsson, sem öllu
meiri sátt vírðist ríkja um.
Þjóðkirkjan er að skipta um
ham og höfuð. Enn um sinn má
búast við deilum og togstreitu um
stefnu og störf kirkjunnar og má
nefna dæmið af ákvæði nýju lag-
anna um fimm ára ráðningartíma
í stað æviráðningar presta. Eins
er ljóst af átökunum á kirkju-
þingi, sem var að ljúka, að gjá
hefur myndast milli að minnsta
kosti sumra leikmanna og presta,
meðal annars vegna fastráðning-
armálanna. Vísbendingar hafa
komið fram um að mjög kalt sé á
milli einstakra manna í forystu
þjóðkirkjunnar, en jafnframt gefa
sumir viðmælendur Dags það
sterklega í skyn að eftir að Karl
hefur tekið við af Ólafi og eftir að
Geir Waage, formaður Prestafé-
lags íslands, hættir sem formaður
muni horfa friðvænlegar og allur
ágreiningur fyrst og fremst snúast
um guðfræðileg efni. Aðrir við-
mælendur eru reyndar svartsýnir
og sjá fyrir sér áframhaldandi tog-
streitu manna á milli.
Átökin voru biskupi ólýsan-
lega sár
Ný lög um þjóðkirkjuna styrkja að
mörgu leyti stoðir hennar og gera
hana sjálfstæðari gagnvart ríkinu.
En jafnframt er verið að festa
samþand ríkis og kirkju í sessi.
Ólafur Skúlason biskup: „Það er
töluvert til í þessu. Það var margt
sem kallaði á nýja löggjöf og þá
ekki síst sífelld umræða um svo-
kallaðar kirkjueignir eða jarðir.
Mér fannst mikils virði að komast
frá þessari umræðu um eignir
kirkjunnar og hvort kirkjan ætti
eitthvað inni hjá ríkinu. Það var
nauðsynlegt að stíga skrefið frá
samningnum sem gerður var
1907 og það tókst. Ég er mjög
stoltur og ánægður með það.“
Ólafur hefur staðið í ströngu
undanfarin ár. Deilur og umrót
leiddu meðal annars til þess að
fjöldi manna sagði sig úr þjóð-
kirkjunni og það hefur hrikt í
stoðum hennar. En telur Ólafur
að eitthvað sé að breytast? „Staða
þjóðkirkjunnar er sterk, það fer
ekki milli mála. Þau læti sem
þyrlað var upp í fyrra og höfðu
áhrif á að sumir einstaklingar
sögðu sig úr þjóðkirkjunni ristu
ekki djúpt. Þau voru sár, persónu-
lega fyrir mig ólýsanlega sár, en
ég bar þetta engu að síður, í þeirri
vissu að þjóðkirkjan stendur
svona lagað af sér. Það verður að
taka því þótt sumir hafi sagt skil-
ið við kirkjuna, en þetta hafði
engin áhrif t.d. á fjölda ferming-
arbarna eða skírnarbarna. Gift-
ingum fjölgaði ekki hjá dómurum
og menn leituðu síst minna til
presta vegna útfara. Islenska
þjóðkirkjan stendur föstum fót-
um nærri hjarta þjóðarinnar,"
segir Ólafur. Hann segist ekki
heldur verða var við að fylgi
presta eða annarra við aðskilnað
ríkis og kirkju sé að aukast.
Hætt vlð vaxandi ágreiningi,
segir vigslubiskup
Sigurður Sigurðarson vígslubisk-
Ólafur Skúlason kveður.
up telur að erfitt sé að meta
hvernig þróun þjóðkirkjunnar
verði á næstu árum. „Um frið eða
ófrið í kirkjunni óttast ég ekki
mjög, því þetta sem fjölmiðlar
nefna átök eða ófrið er einfald-
lega summa af nokkrum óskyld-
um málum sem upp hafa komið.
Þau halda áfram að koma upp og
mjög hætt við því að ýmiss konar
ágreiningur og núningur komi
upp úti í söfnuðunum í auknum
mæli. Ekki vegna þess að kirkjan
haldi öðru vísi á málum en fyrr,
heldur vegna þess að viðhorf
fólks og menningin í landinu eru
að breytast. Fólk er óhræddara að
láta hug sinn í ljós og ber minni
virðingu fyrir stofnunum en áður,
hvort sem það er kirkjan eða aðr-
ar stofnanir."
Sigurður segir að nýju lögin um
þjóðkirkjuna geri það að verkum
að kirkjan verði betur í stakk búin
en áður til að takast á við breyt-
ingar - hún verður sveigjanlegri.
„Vandinn sem upp hefur komið
innan kirkjunnar hefur orðið
stærri en hann hefur þurft að
vera vegna þess að við höfum
búið við ófullnægjandi skipulag."
Friöur má ekki vera sama og
stöðnun
Séra Gunnar Kristjánsson telur
að kirkjan sé nú á miklum tíma-
mótum. „Hún er búin að hafa
vindinn í fangið um nokkurn
tíma og þar á undan var farið að
bera töluvert á stöðnun. Sérstak-
lega í hugmyndafræði og andlegu
lífi kirkjunnar, þrátt fyrir aukna
starfsemi ýmissa safnaða. Núna
er þetta að breytast. Nýju lögin
um skipulag kirkjunnar veita
henni mikið frelsi frá ríkisvald-
inu en leggja þar með aukna
ábyrgð á hennar eigin herðar.
Hún verður því að standa sig og
Karl Sigurbjörnsson heilsar.
þar reynir mikið á kirkjuþingið að
marka stöðu hennar í þjóðfélag-
inu. Ég bind vonir við að þessir