Dagur - 04.12.1997, Blaðsíða 11

X^M*-
FIMMTUDAGUR 4. DESEMBER 1997 - 11
ERLENDAR FRÉTTIR
F/estir fyrrverandi eða jafnvel núverandi kommúnistar hafa fyrir löngu afneitad trúnni á Stalín, en samanburður við nasismann
fer samt enn fyrir brjóstið á mörgum.
Svarta bókin um
kmuuiimi smauu
Ein söluhæsta bókin í
Frakklandi þessa dag-
ana er 850 blaðsíðna
doðrantur um glæpa-
feril kommúnista-
ríkja á 20. öldinni.
„Dauði eins manns er harmleik-
ur,“ mun Jósef Stalín hafa sagt
einhvern tíma, en „dauði milljón
manna er tölfræði."
En nákvæmlega hvað margar
milljónir? Það er sú spurning
sem margir hafa lengi viljað fá
svar við. I síðasta mánuði, þegar
þess var minnst að áttatíu ár
væru liðin frá byltingu Bolsjevíka
í Rússlandi, kom út í París hin
„Svarta bók kommúnismans".
Ellefu sagnfræðingar unnu að
gerð hókarinnar, og þar er að
sögn höfunda að finna fyrsta
heildaryfirlit sem skrifað hefur
verið yfir „glæpi, hryðjuverk og
kúgun“ sem ríkisstjórnir komm-
únista um heim allan á tuttug-
ustu öldinni bera ábyrgð á. Þessi
bók er nú þegar orðin metsölu-
bók í Frakklandi.
I Svörtu bókinni er farið vítt
yfir sögu kommúnismans og allt
tínt til af mikilli natni. Greint er
meðal annars frá skipulögðum
útrýmingum á bændum í Sovét-
ríkjunum, hungursneyð í Ukra-
ínu, morðæðinu sem rann á Kín-
verja í Menningarbyltingunni
svonefndu og ógnarstjórn Pols
Pots í Kamhódíu.
Með útreikningum sínum telja
höfundar sig geta fundið út að
kommúnisminn hafi allt í allt
kostað eitthvað á bilinu 85 til
100 milljónir manna lifið í fjór-
um heimsálfum.
Enn eru eyður
Kína nýtur þess vafasama heið-
urs að vera efst á listanum fyrir
að hafa komið allt að 72 milljón-
um manna fyrir kattarnef. I Sov-
étríkjunum sálugu er talið að um
20 milljónir manna hafi látið líf-
ið í hreinsunum, hungursneyð-
um, nauðungarflutningum og
þrælkunarbúðum.
Aðalhöfundur bókarinnar,
Stéphane Courtois, er sjálfur
fyrrverandi maóisti og skilgreinir
sig enn sem vinstrisinna. Hann
segist halda að heildartala Iát-
inna muni reynast „nær 100
milljónum, og kannski hærri“
þegar búið er að fylla upp í þær
sagnfræðilegu eyður sem enn
eru til staðar.
Þessa bók var ekki hægt að
setja saman fyrr en eftir fall bæði
Sovétríkjanna og „alþýðulýðveld-
anna“ í Austur-Evrópu, því þar
með opnaðist aðgangur að
skjalasöfnuin þessara landa.
Heimildir um ríki á borð við
Kína og Norður-Kóreu eru hins
vegar enn ýmist mjög takmark-
aðar eða alls ekki fyrir hendi, að
því er Courtois bendir á. Með-
höfundur hans, Jean-Louis
Margolin, sagnfræðingur \ið há-
skólann í Provence, gat ekki
komist nær því að leggja mat á
tölu þeirra sem Iátist hafa af
völdum kommúnismans í Kína
en að segja hana vera á bilinu 45
og 72 milljónir.
I nýlegu blaðaviðtali segir
Courtois að kommúnisminn hafi
valdið „gríðarlegum harmleik,
sem er að minnsta kosti jafn stór
í sniðum og sá harmleikur sem
nasisminn ber ábyrgð á."
Hvor er verri, bnum eða
rauður?
Bókin sjálf og ekki síst saman-
burðurinn við nasismann hefur
vakið upp miklar deilur í Frakk-
landi, en þar í landi nýtur
kommúnisminn enn meiri virð-
ingar og vinsælda en víðast hvar
í Evrópu. Það á sér reyndar
sögulegar ástæður sem bæði má
rekja allt aftur til frönsku bylt-
ingarinnar og þess hlutverks sem
kommúnistar gegndu í and-
spyrnuhreyfingunni á stríðsár-
unum.
Kommúnistaflokkurinn naut á
tfmabili stuðnings hátt í þriðj-
ungs þjóðarinnar og getur enn
treyst á u.þ.b. 10% atkvæða í
kosningum. Og þegar bókin kom
til umræðu á franska þinginu í
nóvember sagðist Jospin forsæt-
isráðherra vera stoltur af því að
Kommúnistaflokkurinn væri að-
ili að ríkisstjórn sinni.
Þeir sem gagnrýna saman-
burðinn \ið nasismann skiptast
reyndar í tvö horn. Annars vegar
eru þeir sem telja að með honum
sé gert lítið úr útrýmingarher-
ferðinni á hendur gyðingum,
sem hafi verið svo einstæður og
hryllilegur atburður í mannkyns-
sögunni að engin leið sé að hera
það saman við neitt annað. Hins
vegar eru þeir sem þykir komm-
únismanum misboðið. Stór hluti
Frakka virðist þeirrar skoðunar
að „upphaf kommúnismans sé
mannúðarstefna," eins og sagn-
fræðingurinn Jean-Jacques
Becker orðaði það, en „hjá nas-
ismanum hafi það verið and-
stæðan“.
Samanburðuriim óhjá-
kvæmilegur
„Sú staðreynd að einn harmleik-
ur hafi átt sér stað má ekki gera
okkur blind gagnvart öðrum
harmleikjum," segir Courtois.
Auk þess geri sögulegar aðstæð-
ur það að verkum að kommún-
ismanum hafi tekist að „afreka“
meira en nasismanum á tuttug-
ustu öldinni. „Ef \dð tökum allar
tölur með í reikninginn, þá verða
fórnarlömb kommúnismans auð-
vitað fleiri vegna þess einfaldlega
áð hann stóð lengur yfir og náði
yfir mildu stærri hluta heimsins
og til fleiri ríkja.“
Hann hefur líka sagt að þessi
samanburður þýði „ekki að þessi
tvö kerfi og glæpir þeirra hafi
verið eins að öllu leyti. En sem
vísindamaður er bæði óhjá-
kvæmilegt og réttmætt að bera
saman þessi tvö kerfi. Það væri
óeðlilegt að gera það ekki.“
Öiiiiur óvænt tiLkynning
frájeltsín
SVIÞJOÐ - Boris Jeltsín, sem staddur er í
opinberri heimsókn í Svíþjóð, tilkynnti í gær
í ræðu sem hann hélt á sænska þinginu að
Rússar væru reiðubúnir til að draga úr her-
styrk sínum meðfram norðvesturlandamær-
um Rússlands um 40%. Talið er að þessi yf-
irlýsing miði að því að draga úr spennu milli
Rússlands og Eystrasaltsríkjanna, en Rússar
hafa miklar áhyggjur af ákafa þeirra til að
ganga í Nató.
Boris Jeltsín dregur úr
herafla viö landamærin að
Eystrasaltsríkjunum.
700 þúsund í verkfall
ISRAEL - I gær lögðu 700 þúsund Israelsbúar niður vinnu vegna þess
að samningar náðust ekki við fjármálaráðuneytið. Verkfallið gæti haft
alvarleg áhrif á efnahag Iandsins, en meðal annars eru allir bankar,
flugvellir, hafnir og ríkisskrifstofur lokaðar. Þá var verðbréfamarkað-
urinn í Tel Aviv einnig lokaður. Samningaviðræður hafa staðið yfir frá
því í sumar.
Bann viö jarðsprengjum
undirritaö
KANADA - í gær var haldin með viðhöfn at-
höfn í borginni Ottawa í Kanada þar sem full-
trúar flestallra ríkja heims ýmist undirrituðu
eða gáfu loforð um undirritun alþjóðlegs sátt-
mála um algjört bann við framleiðslu, dreif-
ingu og notkun jarðsprengna. Meira að segja
þau ríki sem tregust hafa verið til að undirrita
sáttmálann, þ.e. Bandaríkin, Rússland og
Kína, sendu fulltrúa sína sem bendir til þess
að þau muni á endanum einnig undirrita. „Það
er aðeins spurning um tíma,“ sagði Kofi Ann-
an, framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna.
Gorbatsjov í Pizza Hut auglýsingu
RÚSSLAND - „Lengi lifí Gorbatsjov, sem færði okkur Pizza Hut,“
hrópa ánægðir Rússar meðan Mikhaíl Gorbatsjov deilir út til þeirra
pizzum í nýrri sjónvarpsauglýsingu sem tekin var upp í Moskvu í síð-
ustu viku. Auglýsingin verður þó ekki sýnd í Rússlandi heldur á Vest-
urlöndum þar sem Gorbatsjov nýtur mun meiri vinsælda þar heldur
en heima fyrir.
Framkvæmdi moröskipanir frá
Mandela
SUÐUR-AFRÍKA - Fyrnærandi aðallífvörður Winnie Mandela, Jerry
Richardson, fullyrti í gær að hún hefði sjálf skipað fyrir um morð á
grunuðum uppljóstrurum seinni hluta níunda áratugarins. Richard-
son, sem sjálfur hefur hlotið dóm fyrir morð, sagðist hafa framkvæmt
fjölmargar slíkar fyrirskipanir frá frú Mandela.
Ríkið má áfram einoka áfengissölu
NOREGUR - Efta-dómstóllinn komst í gær að þeirri niðurstöðu að
norska ríkinu sé áfram heimilt að halda úti áfengiseinkasölu sinni,
það brjóti ekki gegn ákvæðum EES-samningsins. Það var þingmaður-
inn Fridtjof Frank Gundersen sem hafði höfðað mál á hendur norska
ríkinu fyrir Eftadómstólnum vegna þess að hann taldi ríkiseinokun-
ina stangast á við EES-samninginn. Gundersen segist halda ótrauður
áfram baráttu sinni og reyna næst að fá það í gegn að léttvín megi
vera til sölu f almennri verslun.
Áltöfn ferjuunar ekki ábyrg
SVIÞJOÐ - Samkvæmt lokaskýrslu frá alþjóðlegri nefnd, sem rann-
sakað hefur slysið þegar ferjan Estonia sökk í óveðri á leiðinni milli
Tallinn í Eistlandi og Stokkhólms í Svíþjóð, ber áhöfn ferjunnar ekki
ábyrgð á því hvernig fór.
Dæmdur fyrir líkuardráp
NOREGUR - 79 ára norskur læknir, Christian Sandsdalen, var í gær
dæmdur fyrir morð að yfirlögðu ráði vegna líknardráps sem hann
framdi á sjúklingi sínum á síðastliðnu ári. Við réttarhöldin, sem stóðu
yfir í tvær vikur, kom fram að fleiri norskir læknar hafi „hjálpað'1
sjúklingum sínum að deyja með svipuðum hætti. Sjúklingur Sandsda-
len var 45 ára gömul kona með ólæknandi sjúkdóm, en hún fór fram
á það við lækninn að hann leysti hana undan þjáningum sínum.