Dagur - 19.12.1997, Blaðsíða 6

J
6-FÖSTVDAGUR 19.DESEMBER 1997
ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag:
Útgáfustjóri:
Ritstjórar:
Adstoðarritstjóri:
Framkvæmdastjóri:
Skrifstofur:
Sfmar:
Netfang ritstjórnar:
Áskriftargjaid m. vsk.:
Lausasöluverð:
Grænt númer:
Simbréf auglýsingadeildar:
Simbréf ritstjórnar:
DAGSPRENT
EYJÓLFUR SVEINSSON
stefAn JÓN HAFSTEIN
ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
BIRGIR GUÐMUNDSSON
MARTEINN JÓNASSON
STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
460 6100 OG 800 7080
ritstjori@dagur.is
1.680 KR. Á MÁNUÐI
150 KR. OG 200 KR. HELGARBLAÐ
800 7080
460 6161
460 6171(AKUREYRI) 551 6270 (REYKJAVÍK)
Öheillaþróim
í fyrsta lagi
Neyðarástand er á mikilvægum deildum sjúkrahúsanna vegna
uppsagna unglækna, en þær eru að koma til framkvæmda
þessa dagana. Unglæknar hafa haldið fjölmörgum deildum
spítalanna gangandi með löngum vöktum og meira vinnuálagi
en þeim og sjúklingum þeirra er bjóðandi. Stjórnendur sjúkra-
húsanna og landlæknisembættið hafa reynt að grípa til neyð-
arráðstafana. Sérfræðingar hafa verið fengnir til að ganga
vaktir unglækna og sjúklingar eru hvattir til að leita til heilsu-
gæslustöðva og heimilislækna vegna minni veikinda - hvernig
svo sem hægt er að ætlast til þess að sjúklingar meti það sjálf-
ir hvort sjúkleiki þeirra sé alvarlegur eða ekki.
1 öðru lagi
Sáttasemjari ríkisins hefur lagt fram miðlunartillögu í óleystri
deilu lækna við Sjúkrahús Reykjavíkur. Ekkert bendir hins
vegar til þess að miðlunartillagan leysi þann vanda sem skap-
ast hefur vegna uppsagna unglækna - hvorki á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur né annars staðar. Þótt tillagan verði væntanlega
samþykkt - þar sem flestir unglæknar eru hættir störfum og
hafa því ekki atkvæðisrétt um tillöguna - mun hún engu breyta
um alvarlegan læknaskort á spítölunum. Til þess þarf samn-
inga við unglækna um skynsamlegt vinnuálag og yfirvinnu-
greiðslur.
í þriðja lagi
Unglæknar starfa yfirleitt á sjúkrahúsunum í nokkur ár áður
en þeir leita sér framhaldsmenntunar erlendis. Ljóst er að
kjaradeila þeirra nú mun flýta för margra unglækna til frekara
náms og draga úr líkum á að þeir komi aftur til starfa hér
heima að námi loknu. Nýleg könnun í Háskóla Islands sýndi
að meira en helmingur þeirra sem nú stunda þar læknisnám
búast við að þeir muni starfa erlendis að námi loknu. Að
óbreyttu stefnir því í verulegan skort á unglæknum á næstu
árum. Slík óheillaþróun yrði alvarlegt áfall fyrir íslenska heil-
brigðisþjónustu.
Ellas Snæland Jónsson.
Ráðagóðir ráðgjafar
Borgaryfirvöld héldu í vikunni
blaðamannafund þar sem
kynnt var niðurstaða breskra
ráðgjafa varðandi fyrirkomu-
lag verslunar og ýmis skipu-
lagsmál á höfuðborgarsvæð-
inu. Ráðgjafarnir komu með
ýmis góð ráð eins og gengur,
t.d. töldu þeir mikilvægt að
tala við fólk sem býr á þeim
svæðum sem verið er að
skipuleggja sem og alla helstu
hagsmunaaðila, áður en farið
er út í stórfelldar bygginga-
framkvæmdir. Þetta er auðvit-
að gott ráð, en spurning hvort
ástæða var til að
sækja það alla leið
til Bretlands. Garri
hefði verið tilbúinn
að veita þessa ráð-
gjöf ókeypis, og hef-
ur raunar margoft
komið með ábend-
ingar af þessu tagi
einmitt hér í blað-
inu. En menn
kunna aldrei að meta það sem
er ókeypis.
Spámaöur í sínu
föðurlandi
En Bretarnir kunnu fleiri ráð
og sáu fleiri hættur vofa yfir í
skipulagsmálum höfuðborgar-
svæðisins. Þannig bentu þeir
á að 40 þúsund fermetra
verslunarmiðstöð í Smáran-
um í Kópavogi væri líldeg til
að taka viðskiptavini frá öðr-
um verslunarmiðstöðvum á
höfuðborgarsvæðinu, og jafn-
vel vaida erfiðleikum sums
staðar. Garri er nokkuð
ánægður með þessa ráðgjöf
enda er hann henni hjartan-
lega sammála. Hins vegar er
það með þetta atriði eins og
það fyrra, að Garri hefur tí-
undað einmitt þetta mál í
pistlum sínum gegnum árin.
V
Haldi menn áfram að byggja
verslunarrými kemur auðvitað
að því að nóg er byggt og ef
menn bæta 40 þúsund fer-
metrum við eftir að nóg hefur
verið byggt, hlýtur eitthvað að
láta undan. En það er eins
með þetta og annað, ráðgjöfin
hljómar einfaldlega betur ef
hún er flutt á ensku og er
komin frá erlendum sérfræð-
ingum.
Framtíðinni
borgiö
Hins vegar hefur
þessi breski ráðgjafi
gjörsamlega bjargað
framtíðaráformum
Garra, sem íhugar al-
varlega að snúa sér
að ráðgjafarmálum -
erlendis. Ur því að
breskt ráðgjafarfyrir-
tæki sér ástæðu til að
taka upp tillögur sem
Garri hefur margoft bent á þá
hlýtur ráðgjöf Garra líka að
vera gjaldgeng í Bretlandi.
Garri yrði erlendur ráðgjafi í
útlöndum og gæti þess vegna
talað á framandi tungu. Ekki
spillir fyrir að breska ráð-
gjafarfyrirtækið hefur nú upp-
lýst að tekjumöguleikarnir eru
nær ótæmandi, en einmitt
þessi ráðgjafi hefur gefið öll-
um helstu hagsmunaðilum í
verslun ráð - og virðist ekki
depla auga þótt öll þessi ráð
stangist hvert á annars horn.
Lærdómurinn er skýr: að hafa
reikninginn nógu háan og
passa sig á að vera flokkaður
sem „erlendur aðili“. Sé þetta
tvennt til staðar er greinilega
hægt að selja hvaða ráðgjöf
sem er.
GARRI
ODDUR
« ÓLAFSSON
■ojr
skrifar
>að eru engir aukvisar sem
komust gegnum læknadeild.
Fjöldatakmarkanir, erfið próf og
gífurlegar kröfur sem gerðar eru
til læknanema gera það að verk-
um, að varla ljúka nema vel gerð-
ir og dugmiklir einstaklingar
þeirri þrautagöngu. Að henni
lokinni Ieita þeir sér frama og
eftirsóknarverðra Iífskjara er-
lendis. íslenska samfélagið sem
Iagt hefur talsvert af mörkum til
að kosta námið, nýtur ekki
starfskrafta þeirra mennta-
manna sem aðrar þjóðir taka
opnum örmum.
Nokkur hundruð íslenskra
lækna starfa nú erlendis og
nokkrir tugir bætast við næstu
vikur þegar ungir læknar hætta
störfum á stóru sjúkrahúsunum.
Ástæðan er sú að kvótasamfélag-
ið er svo fátækt, að það getur
ekki greitt þau laun sem annars
staðar þykir eðlilegt að vel
menntaðir læknar fái fyrir störf
sín. Það er íslenska láglauna-
Mismumin og landfLótti
stefnan sem hrekur þá úr landi,
sem síst skyldi.
Furðuleg launastefna
En íslenska láglaunastefnan er
furðuleg. Sé betur að gáð er það
líklegast að unglæknarnir beri
kjör sín saman við það sem eldri
starfsfélagar þeirra bera úr být-
um, fremur en
þau kjör sem
bjóðast í út-
löndum. Þá
kann að koma í
ljós, að í mörg-
um tilvikum
eru eldri lækn-
arnir á marg-
földum laun-
um, miðað við
þá ungu, auk
þess sem vinnuskylda og önnur
kjör eru hvergi nærri sambæri-
leg.
Þrefaldur, fimmfaldur og tí-
faldur launamunur í sama fyrir-
tæki og sömu stofnun er hætt að
vera undantekning heldur regla.
Vinnuveitendur sem kveina há-
stöfum ef þeir þurfa að bæta kjör
láglaunastarfskrafta sinna um
örfá prósent á nokkrum árum,
geta borgað svo og svo mörgum
yfirmönnum margföld laun og
sjá ekki eftir þeim. Það lið allt
saman er ekki að sliga fjárhag
fyrirtækja, þótt
það taki meira
til sín en sam-
anlagt láglauna-
liðið.
Þangaö liggur
leiðin
Hálaunaður
sveitarstjóri
sem ekki var
hægt að notast
við Iengur var verðlaunaður með
þriggja millj. kr. stafslokasamn-
ingi til að losna við hann. Skatt-
greiðendur mjamta ekki kjafti.
Innan fyrirtækja og stofnana, svo
sem banka, steinþegja allir um
sívaxandi launamisrétti, enda er
alls staðar verið að hagræða og
hóta fólki atvinnumissi. Það er
ekki hátt risið á vinnudýrunum
við slíkar aðstæður.
Ungu læknarnir eiga auðvelt
með að hasla sér völl þar sem
vinna þeirra er metin að verð-
leikum. Landflótti þeirra er því
vísbending um hvert láglauna-
stefnan liggur. Hæfileikaríkt
dugnaðarfólk, sem ekki nýtur
þeirrar náðar að fá inngöngu í
kjaraaðalsstéttirnar mun leita
annað á galopinn vinnumarkað,
sem alltaf hefur þörf fyrir hæfan
vinnukraft.
Islensku láglaunastefnuna má
vel milda með því einu að jafna
kjörin innan fyrirtækja og stofn-
ana og þeir hálaunuðu yfirmenn
sem ekki sætta sig við það geta
þá bara leitað annað. Þeir eru
kannski ekki eins mikilvægir
þegar til kastanna kemur, eins og
kjánarnir sem borga þeim halda.
ro^ir
Eru hinir breshu ráð-
gjafar marhtæhir um
framtíð verslunar á höf-
uðborgarsvæðinu þegar
þeirhafa unnið og eru í
vinnu fyrir ólíha hags-
munaaðila á svæðinu?
Siguröur Jónsson
framkvæmdastjóri Kaupmamtasam-
takanna.
Ég vil ekki
segja að þeir
séu ekki
marktækir
því þetta eru
fagmenn á
sfnu sviði og
ég ætla að
þeir séu
málefnaleg-
ir. En ég held hins vegar að það
sé nokkuð almenn regla að
menn taki ekki að sér verkefni
fyrir aðila í sömu starfsgrein sem
keppa sín á milli. Slíkt orkar tví-
mælis' og er ekki trúverðugt.
Siguröur Geirdal
hæjarstjóri í Kópavogi.
Svör bresku
ráðgjafanna
ber að skoða
í því Ijósi að
þeir eru að
verja hags-
muni þeirra
sem þeir
vinna fyrir á
hverjum
tíma.
Guðrún Agústsdóttir
forseti borgarstjómarReykjavíkur og
fonn. skipulagsnefndar Reykjavíkur.
Þeir eru
og það sem
skiptir máli
við að fá er-
Ienda ráð-
gjafa er að
þeir hafa
engra per-
sónulegra hagsmuna að gæta.
En hins vegar þarf ekki erlenda
ráðgjafa til að sjá að tvöföldun á
verslunarhúsnæði á höfuðborg-
arsvæðinu, án þess að íbúum
íjölgi að sama skapi, hlýtur að
bitna á einhverjum.
Jón Júlíusson
forstjóri Nóatúns.
Nei, þeir eru
það ekki.
Þeir vinna
fyrir Þróun-
arfélag
Reykjavíkur,
borgina og
þá hafa þeir
unnið fyrir
Hagkaup að
uppbyggingu Kringlunnar. Ráð-
gjafarnir skipulögðu fyrrir Hag-
kaup, Bónus og BYKO verslun í
Smárahvammi og þá var þar
besta verslunarsvæðið. Því eru
mennirnir margsaga. Nú liggur
fyrir skipulagsnefnd Reykjavíkur
tillaga að stækkun Kringlunnar
og mótmæli frá íbúum nærliggj-
andi hverfa. Ég geri ráð fyrir því
að nefndin muni taka tillit til
þeirra sjónarmiða og hagsmuna
verslunareigenda í borginni. Allt
annað er á skjön við yfirlýsingar
borgarinnar og bresku ráðgjaf-
anna.
fullkomlega
marktækir