Dagur - 01.04.1998, Blaðsíða 6

6 MIDVIKUDAGUR l.APRÍL 1998
TfMptr
ÞJÓÐMÁL
Utgáfufélag:
Útgáfustjóri:
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Framkvæmdastjóri:
Skrifstofur:
DAGSPRENT
EYJÓLFUR SVEINSSON
STEFÁN JÓN HAFSTEIN
ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
BIRGIR GUÐMUNDSSON
MARTEINN JÓNASSON
STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Símar: 460 6ioo og 800 7080
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk.: i.gbo kr. á mánuði
Lausasöluverð: 150 kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: soo 7oao
Simbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símar auglýsingadeildar: creykjavíK)563-1615 Amundi Ámundason
(AKUREYRI)460-6191 G. Ómar Pétursson
OG 460-6192 Gréta Björnsdóttir
Netfang auglýsingadeildar: omar@dagur.is
Símbréf ritstjórnar: 460 617i(akureyrí) 551 6270 (REYKJAVÍK)
Kindagötuvald
I fyrsta lagi
Engin haldbær rök hafa komið fyrir því að gera hálendið EKKI
að einni stjórnsýslueiningu. Þess í stað ætlar ríkisstjórnin að
láta 40 hreppa þar sem búa 4% þjóðarinnar fara með stjórn-
sýslu sem byggist á gjörsamlega úreltri nýtingu á hálendinu.
Núverandi mörk byggjast á upprekstri og afréttum. Svo á að
færa jöklana líka undir svipaða skiptingu, sem engum hefur
dottið í hug fyrr, vegna þess að þar hafa aldrei verið kindur á
beit. Aform ríkisstjórnarinnar byggjast á því að „eðlilegast sé
að fela aðliggjandi sveitarfélögum" stjórnsýslu í óbyggðum.
Aðliggjandi? Eru Mývetningar „aðliggjandi“ Bárðarbungu á
Vatnajökli?
t öðru lagi
„Eðlilegast“ er ekki að dreifa valdi yfir þessari einstæðu auð-
lind á ótal smákónga. Rökin fyrir því að fela hálendið einni
stjórnsýslu eru mörg: frumvarp ríkisstjórnarinnar um þjóð-
lendur mun gera það allt að almenningseign. Nýtingarmögu-
leikar framtíðarinnar grundvallast ekki á beitarhagsmunum,
heldur virkjana-, ferðamennsku- og náttúruverndarsjónarmið-
um sem ganga þvert á þær línur sem nú á að draga. Og varða
alla þjóðina, um alla framtíð.
í þriðja lagi
Þeir sem vilja fela „aðliggjandi" sveitarfélögum valdið býsnast
yfír vantrausti á þá sem þar ráða. Það vantraust er engin meg-
inröksemd í málinu, þótt það kunni að vera byggt á nýlegum
hervirkjum og deilum. Dæmi: hrófatildrin á Kili þar sem
bændur selja netalagnir í kvíslar Blöndulóns; Hveravalladeil-
an. Meginröksemdin er hins vegar sú að hálendið allt verður
fljótlega þjóðareign. Nýting byggir á möguleikum framtíðar-
innar en ekki kindagötum sem óðast hverfa. Stjórnsýsluvald-
ið á að miðast við þá vernd og þau not sem við ætlum að verði,
en ekki þau sem voru.
Stefán Jón Hafstein.
Blað skilur
bakka og egg
Þetta er búið! hrópaði Garri
upp yfir sig með grátstafinn í
kverkunum, þegar hann sá í
DV að hið ástríka samband
þeirra Mel B og Fjölnis væri
farið veg allrar veraldar.
Þvínæst fór hann í símann og
sagði upp Séðu og Heyrðu,
sem hafði verið aðalheimild
Garra um samband þeirra
hjónaleysanna.
Að vísu verður Garri að játa
það að hann hlustaði grannt
eftir alls konar
kjaftasögum um
Fjölni og Mel B á
mannamótum.
Garri hafði líka af
því nokkrar áhyggjur
að Fjölnir væri Sea-
son All týpa og ótt-
aðist að hann klúðr-
aði sambandinu við
Mel B, með því að
líta aðrar fagrar kon-
ur hýru auga.
Bara af forvitni
Líf Garra hefur meira og
minna snúist um gegndarlaus-
an áhuga Garra á því hvernig
íslenska saltbauknum vegnaði
í samskiptunum við krydd-
stelpurnar. Garri var heldur
ekki einn um þetta áhugamál,
heldur komst hann oft í safa-
rík samtöl við fólk á förnum
vegi um einkamál þeirra Fjöln-
is og Mel. Garri má þó eiga
það að aldrei tók hann undir
með þeim rægitungum sem
fundu sífellt eitt og annað að
þessu myndarlega pari.
Garri er nefnilega ekki hald-
inn illgjarnri öfund í garð ná-
ungans og ekki nema á vel
völdum augnablikum sem
hann hefði verið til í að vera
Fjölnir. Garri hefði hins vegar
Mel B.
aldrei getað hugsað sér að vera
Mel B.
Krydd í tilvenma
Jafnvel þótt Garri gráti enda-
lok sambands Mel B og Fjöln-
is, þá gerir hann sér mætavel
grein fyrir því upphafi í ís-
lenskri hölmiðlun sem þetta
samband markaði. Þetta er í
fyrsta sinn sem íslenskir þöl-
miðlar eru með nefið ofan í
einkalífi fólks í þeim mæli sem
tíðkast í útlöndum.
Garri fagnar þessari
þróun og vonar að
hann fái til þess
óteljandi tækifæri í
nánustu framtíð, að
kíkja í gegnum skrá-
argöt hjá Islending-
um og fylgjast með
því sem samanbitnir
smáborgarar kölluðu
einkalíf til skamms
tíma.
Lengi vel var eina tækifærið
sem menn höfðu til að fylgjast
með ástum og örlögum „venju-
legs“ fólk, að kaupa erlend
blöð sem birtu fréttir af kónga-
fólki og stórstjörnum. Þeir
sem ekki bjuggu yfir jafn yfir-
gripsmikilli tungumálaþekk-
ingu og Garri, urðu að láta sér
nægja mis vel þýddar greinar í
fólki í fréttum í Mogganum
eða DV. Nú er þessi tími fyrir
bí og íslenskir íjölmiðlar veita
milliliðalausan aðgang að per-
sónuhögum áberandi fólks í
samfélaginu. Þetta gleður
Garra sem þarf ekki lengur að
fara í felur með sína
óslökkvandi gægjuhneigð.
GARRI
ODDUR
ÓLAFSSON
skrifar
Stundum hefur verið imprað á
því í þessu horni hve illa þjóðin
og landið passa hvert öðru. Þess
vegna er sífellt verið að aðlaga
þjóðina að landinu og landið að
þjóðinni og hennar þörfum.
Þetta er gert undir ýmsum for-
merkjum og kallað ýmsum nöfn-
um, svo sem byggðastefnur, jafn-
ræði og samgöngubætur.
Fleira er það í þjóðlífinu sem
sýnist algjörlega ósættanlegt og
aldrei er hægt að hafa i sæmi-
legu lagi. Það er sjálf undirstaða
lýðræðisins, sem er kosningarétt-
urinn og skipan þeirrar stjórn-
sýslu, sem fulltrúalýðræðið bygg-
ist á. Hamast er við að breyta
sveitarfélögum og fella þau að
landslaginu og aðskiljanlegum
þörfum sveitarstjórnarmanna.
Elstu stjórnsýslueiningunum,
hreppunum, er kastað fyrir róða,
og fæstir sýnast gera sér grein
fyrir hvað kemur í staðinn.
Svo á enn einu sinni að fara að
breyta kjördæmaskipaninni.
Krukkað í stjómar
skrána
Nauðsynlegt er að gera þær rót-
tæku breytingar á örfárra kjör-
tímabila fresti vegna vanþroska
og siðferðisbrests stjórnmála-
manna og þingflokka.
Eitur í bciniun
Að jafna atkvæðis-
rétt allra Iandsins
barna er eitur í
beinum þeirra sem
telja sjálfum sér
trú um og ljúga að
öðrúm, að þingseta
sé þröng hags-
munagæsla fyrir
einstök byggðarlög
og gælur við út-
valda atvinnuvegi.
Þess vegna ræður
þröngsýni og einkahagsmunapot
för þegar verið er að breyta kjör-
dæmaskipan eitthvað í þá veru
að jafna atkvæðisrétt.
Og ekki er fyrr búið að sam-
þykkja breytingar á stjórnarskrá
og ný kosningalög en farið er að
ræða um að enn þurfi að breyta
til að jafna kosningaréttinn til að
fyrirbyggja það gífurlega ranglæti
sem býr að baki svokölluðum
kosningarétti.
Nú ætlar Alþingi að jafna at-
kvæðisréttinn rétt einn ganginn
og nú er lausnar-
orðið að fækka kjör-
dæmum. Það er
þrautalendingin til
að svara óviðráðan-
legum búsetubreyt-
ingum, sem stjórn-
málagarparnir
botna hvorki upp
né niður í.
Þéttbýli, dreif-
býli
Sameina á þau kjördæmi sem
fólksfækkun hrjáir mest öðrum
lífvænlegri. Svo á að minnka
stærsta kjördæmið í útjöfnunar-
skyni. Þegar Reykjavík er búin að
innbyrða hálfa Mosfellssveit og
Kjalarnesið fær sveitarfélagið
ekki Iengur að vera eitt kjör-
dæmi.
Það er kannski rökrétt þar sem
Reykvíkingar vænta einskis af
sínum þingmönnum og vita
raunar fæstir hveijir þeir eru.
En samkvæmt hefðinni ber
nauðsyn til að dreifbýli höfuð-
borgarinnar fái sína þingmenn til
hagsmunagæslu, eins og aðrar
dreifðar byggðir. Samt er íhug-
unarvert hvers vegna Reykjavík
þrífst öðrum byggðum betur þótt
enginn þingmaður gæti ímynd-
aðra hagsmuna á Alþingi. Það
skyldi þó aldrei vera vegna þing-
mannaskorts sem Reykjavík
dafnar? Ibúar annarra kjördæma
ættu að huga að því nú þegar
enn á að fara að breyta kosninga-
lögum til hagsbóta fyrir flokk-
ana.
Hér skal svo ítrekuð gömul til-
laga um kosningalög: Þingmenn
skulu aldrei vera fleiri en svo, að
þeir rúmist vel innan veggja í
þinghúsinu við Austurvöll.

Þingmenn skulu aldrei vera fleiri
en rúmast með góöu móti í
þessu húsi.
snnrObi
svairad
Hvort telur þú :u) sé
heppilegni fyrir unga
afbrotamenn; aðfjölga
skilorðsdómum eða
koma upp sérstöku
unglingafangelsi ?
Einax Gylfi Jónsson
deildarstjóri forvamadeildar SÁÁ.
„Eg tel að ungl-
ingafangelsi sé
ekki lausn á
þeim vanda sem
við stöndum
frammi fyrir. I
fyrsta lagi erum
við að tala um
tiltölulega fáa
unglinga sem fara í afplánun, í
öðru lagi efast ég stórlega um að
eldri fangar skaði þá yngri jafn
mikið og af er látið - og í þriðja
Iagi tel ég að ungir afbrotamenn
þurfi ýmiskonar stuðning og
meðferð sem er ekkert endilega
best fyrir komið innan fangelsis-
kerfisins, heldur hjá stofnunum
sem vinna í nánu samstarfi við
dóms- og fangelsisyfirvöld."
Svefnn Andri Sveinsson
lögmaður.
„Eg er hlynntari
því að beita skil-
orðsúrræðinu
og hef ekki trú á
unglingafang-
elsi. Ég held að
það verði að
reyna að beita
þessu sérstaka
skilorði, því ungir afbrotamenn
eru gjarnan á kafi í fíkniefna-
neyslu. Þá á ég við að viðkom-
andi verði - dómi samkvæmt - að
leita sér meðferðar, en sýni hann
ekki viðleitni í þeim efnum teljist
það skilorðsrof og þýði þá fang-
elsisvistun."
Karl Steinar Valsson
afbrotafræðingur og aðst.yfirlögreglu■
„Oll úrræði hafa
kosti og galla.
Mest er um vert
að reynt sé,
varðandi ung-
linga í brota-
starfsemi, að
koma þeim út úr
því ferli. Þá er
hægt að beita ýmsum aðferðum,
t.d. hóp- eða einstaklingsúrræð-
um. Ef slíkt dugar ekki til getur
ekki annað en fangelsisvist tekið
við. I slíkum tilvikum er ég ekk-
ert endilega viss um að það sé
einstaklingum verra að taka út
refsingu sína lyrir sín afbrot þar,
en hvar annarsstaðar."
þj. í Reykjavík.
Hrafn Jökulsson
blaðamaður.
„Það er fráleitt
að vista unglinga
á Litla-Hrauni.
Unglingafang-
elsi, þar sem
lögð væri áhersla
á uppbyggilega
meðferð, er lík-
legt til að skila
nýtum þegnum. Stokka þarf kerf-
ið upp, því engra er hagur að úr
fangelsum komi menn vondir og
harðsvíraðri. Engin samræmd
stefna um skilorðsbindingar er
til, en þó sjást teikn um að dóm-
arar telji ekki affarasælt að loka
hálfstálpaða unglinga í fangelsi
með síbrotamönnum."