Dagur - 01.04.1998, Blaðsíða 11

O^tir
MIÐVIKUDAGUR 1. APRÍL 1998 - 11
ERLENDAR FRÉTTIR
Palestínumenn hafa hingad til þurft að kasta grjóti eða grípa til enn verri ofbeldisverka til að ná athygli Israelsmanna. Undan■
farnar vikur hefur rödd þeirra heyrst nánast milliHðalaust í ísraelska ríkissjónvarpinu.
Kocharian virðist öruggur með sigur í
Armeníu
ARMENIA - Fyrstu niðurstöðutölur úr forsetakosningunum f
Armeníu benda til þess að forsætisráðherra landsins, Robert
Kocharian, beri ótvíræðan sigur úr býtum. Eftir að um þriðjungur at-
kvæða hafði verið talinn var Kocharian með um 60% atkvæða, en
höfuðandstæðingur hans, Karen Demirchian, leiðtogi Kommúnista-
flokksins, kom langt á eftir. Kocharian er eindreginn stuðningsmað-
ur lýðræðisumbóta, en hefur verið ósveigjanlegur í málefnum
Nagorno-Karabak, sem Armenar hafa háð tvær styrjaldir út af við ná-
grannaríkið Aserbædjan.
Verða að spenna beltin alla ferðina
BANDARIKIN - Tvö stærstu flugfélög í Bandaríkjunum, American
Airlines og United Airlines, hafa ákveðið að farþegum verði framveg-
is skylt að vera með beltin spennt alla flugferðina, en ekki einungis
við flugtak og lendingu eins og verið hefur. Er þetta gert til að koma
í veg fyrir slys ef skyndilega verður mikil ókyrrð í Iofti.
Sðgulegt uppgj ör í
ísraelska sjónvarpinu
Nú er verið að sýna í
ísrael sjónvarpsþátta-
röð þar sem ísraelsbú-
um birtist önnur og
dfrýnilegri sögusýn
en þeir eiga að venj-
ast.
„Þarf síonisminn virkilega að
sitja á sakamannabekknum í
sjónvarpsþáttaröð sem sýnd er á
ríkisstöð í Israel?“ spurði Limor
Livnat, ráðherra í ríkisstjórn
ísraels. „Þurfum við að fram-
leiða kvikmyndir þar sem sjónar-
mið araba eru gerð að okkar, en
þeir hafa í 100 ár haldið því fram
að við séum heimsvaldasinnar,
nýlenduherrar og landráns-
menn.“
Livnat er hér að tala um heim-
ildamyndaröð í 22 þáttum um
sögu Israels, sem sýnd er í ríkis-
sjónvarpinu í tilefni af 50 ára af-
mæli ríkisins. I myndunum er
jöfnum höndum talað við helstu
þjóðhetjur ísraelsmanna sem og
fulltrúa þeirra hópa sem mark-
visst hefur verið reynt að útskúfa
- innflytjendur, araba og Palest-
ínumenn.
Sumir Iíta svo á að sjónvarps-
þáttaröðin marki tímamót í þjóð-
málaumræðu í ísrael, þar sem
landsbúar fá að kynnast annarri
og fremur óþægilegri hlið á
stormasamri sögu sinni. Oðrum
finnst þættirnir vera ekkert ann-
að en hneyksli sem aldrei hefði
átt að Ieyfa sýningar á.
Gróf afbökun
Ariel Sharon, samgönguráðherra
sem verið hefur áberandi í þjóð-
lífi ísraelsmanna nánast frá upp-
hafi, skrifaði Jitsak Leví mennta-
málaráðherra bréf, þar sem
hann kvartar undan því að þætt-
irnir séu gróf afbökun sem gerir
að engu „alla siðferðislega undir-
stöðu þess að Ísraelsríki hafi ver-
ið stofnað og sé við Iýði.“
Stuðningsmenn þáttanna
segja að helsti kosturinn við þá
sé einmitt hvað þeir komi óþægi-
lega við ísraelsmenn, sem vanist
hafa hinni opinberu söguskoð-
un, veki erfiðar spurningar og
umræður.
„Hvort sem maður er sammála
þáttunum eða ekki þá vekja þeir
réttu spurningarnar," sagði Yoel
Rappel, sem er sagnfræðingur
og útvarpsmaður. Hann sagði
þættina geta orðið ungu fólki
hvatning til þess að leita frekari
upplýsinga í bókum og bíómynd-
um. „Eina leiðin til þess að finna
lausn á landadeilu ísraela og
araba er að vekja réttu spurning-
arnar. Það er fyrsta skrefið á
langri Ieið.“
Komu í friði
Þættirnir, sem heita Tekuma eða
„endurfæðing”, endurspegla
deilur sem átt hafa sér stað með-
al ísraelskra sagnfræðinga í
meira en áratug.
Viðtekin söguskoðun
ísraelskra sagnfræðinga af gamla
skólanum - og þeirra sem gagn-
rýna þættina - er nokkurn veginn
á þessa leið: Hópur gyðinga, eld-
heitra hugsjónamanna, hafi
komið til Palestínu til að nema
þar land, sem var afar stijálbyggt
þótt þar hafi búið arabar. Gyð-
ingarnir komu til þess að búa f
friði meðal arabanna og trúðu
því að hægt væri að finna mála-
miðlun, en mættu óbilgirni og
andstöðu þannig að þeir neydd-
ust til þess að verja sig.
Meðan sjálfstæðisstríð ísraels
stóð yfir árið 1948 yfirgáfu
arabar þorp sín í Palestínu að
undirlagi arabaleiðtoga, sem lof-
uðu því að þeir gætu snúið aftur
eftir að sigrast hefði verið á ísra-
elsmönnum og ríki þeirra gert að
engu. En gyðingar unnu stríðið
gegn aröbum, rétt eins og Davíð
sigraðist á Golíat.
Þessi útgáfa er kennd í ísra-
elskum skólum og henni trúa
flestir ísraelsmenn.
Leiðtogamir gerðu mistök
eins og aðrir
En hópur „nýsagnfræðinga" hef-
ur leyft sér að efast um þessa
sögusýn og eru farnir að grafa
undan því sem þeir kalla „goð-
sögurnar" um stofnun Ísraelsrík-
is. Þeir segjast lýsa helstu þjóð-
hetjum ísraels, á borð við David
Ben-Gurion og Goldu Meir, sem
manneskjum sem gerðu mistök
ekki síður en aðrir en höfðu um
leið mikil áhrif á söguna.
Þessir nýsagnfræðingar segja
ísraelsmenn hafa glutrað niður
tækifærum til þess að semja við
arabaríki og að hafa flutt hundr-
uð þúsunda Palestínumanna
nauðungarflutningum frá þorp-
um sínum í stríðinu 1948.
I þáttunum er skýrt frá því
sem hverri annarri staðreynd að
um 700 þúsund Palestínumenn
hafi flúið frá Palestfnu vegna
ótta eða vegna beinna hótana
hersins í stríðinu 1948.
Margt sem aldrei hefur sást
áður
í þáttunum sjást myndir sem
aldrei hafa áður verið sýndar í
sjónvarpi í ísrael, svo sem mynd-
ir af þeim Palestínumönnum
sem voru áfram í landinu eftir
stríðið og afhentu vopn sín ísra-
elskum hermönnum.
Meðal þess sem bent er á er að
um 60 þúsund arabar hafi skráð
sig til herþjónustu árið 1954, en
verið hafnað á þeim forsendum
að þeim væri ekki treystandi til
þess að berjast gegn öðrum aröb-
um. Síðan hafa arabar ekki
gegnt herþjónustu í ísrael og
hefur það oft verið notað sem
réttlæting fyrir því að neita þeim
um sömu réttindi og aðrir lands-
menn njóta.
Sjálfsskoðun styrkir
Framleiðandi þáttanna, Gideon
Drori, hafnar því að þættirnir
séu ekkert annað en niðurrifs-
starfsemi og segir ísraelsmenn
vera orðna nógu þroskaða til
þess að takast á við þær spurn-
ingar sem varpað er fram.
„Gagnrýni má meta eftir því
hvaða árangri hún nær,“ segir
hann. „Að mínu mati er þetta
uppbyggileg gagnrýni." Hann
segist ekki skilja hvaða niðurrifs-
starfsemi sé fólgin í því að þjóð-
félag taki sjálft sig til skoðunar
og spyrji sig spurninga. „Veikir
það okkur? Að mínu mati styrkir
það okkur. Við erum ekkert síður
föðurlandssinnar en þeir sem
eiga erfitt með að horfast í augu
við sjálfa sig.“
-The Washington Post
Þingið býr sig iuulir átök
við Jeltsín
RÚSSLAND - Boris Jeltsín staðfesti í gær að Jev-
gení Prímakov verði áfram utanríkisráðherra í rík-
isstjórn landsins, og sömuleiðis verði Sadornov
Ijármálaráðherra áfram í embætti sínu. Rússneska
þingið þarf á föstudag að staðfesta tilnefningu
Jeltsíns á Sergei Kíríjenkó í embætti forsætisráð-
herra, en Sjúganov, leiðtogi kommúnista, segir að
þingið muni ekki gera það nema Jeltsín ræði við
fulltrúa þingsins fyrst. Jeltsín er ófús til þess, og
hefur sagst ætla að rjúfa þing og efna til kosninga verði tilskipun
hans ekki staðfest á föstudaginn.
S aiu ii iiigavi ð ræ öur uin stækkun ESB
hafnar
EVRÓPUSAMBANDIÐ - í gær hófust opinberar samningaviðræður
Evrópusambandsins við þau fimm ríki sem meiningin er að bætist í
hóp aðildarríkja sambandsins. Um er að ræða Ungverjaland, Pólland,
Eistland, Tékkland, Slóveníu og Kýpur. Ef allt gengur að óskum má
reikna með að aðild þeirra verði að veruleika eftir fimm ár, eða e.t.v.
nokkru síðar. Önnur fimm ríki, Búlgaría, Rúmenía, Litháen, Lett-
land og Slóvakía, hafa einnig sótt um aðild en hefur ekki verið boð-
ið til viðræðna enn sem komið er.
Viðræðitt í hnút
ISRAEL - Dennis Ross, aðalsamningamaður
Bandaríkjanna í deilum ísraela og Palestínu-
manna, sneri heim til Bandaríkjanna í gær án þess
að hafa náð neinum árangri í friðarumleitunum
sínum. Atti hann bæði viðræður við Benjamin
Netanjahu, forsætisráðherra ísraels, og Jasser Ara-
fat, Ieiðtoga Palestínumanna. Telur Ross að deil-
urnar séu í erfiðum hnút, einkum vegna þess að
Netanjahu vill í engu hvika frá stefnu sinni varð-
andi landnám á Vesturbakkanum. Hugsanlegt er
talið að Bandaríkjamenn breyti nokkuð um áhersl-
ur í sáttasemjarahlutverld sínu vegna þess þrots sem viðræðurnar eru
komnar í.
Líffæragjöf verði almeim skylda
DANMÖRK - Mikill skortur hefur undanfarið verið á líffærum til
ígræðslu á dönskum sjúkrahúsum. Preben Kirkegaard, yfirlæknir á
ríkisspítala Danmerkur, telur að einungis verði hægt að leysa þetta
vandamál með því að gera Iíffæragjöf að almennri skyldu. I stað þess
að Iíffæri séu einungis tekin úr þeim sem veitt hafa skriflegt sam-
þykki sitt fyrir dauðann, þá verði Iæknum heimilt að nota líffæri úr
öllum sem ekki hafa undirritað skriflega yfirlýsingu þess efnis að það
væri þeim á móti skapi.
Wei Jingsheng tekur við Olof Palme-
verðlaunum
SVIÞJÓÐ - Kínverski andófsmaðurinn Wei Jingsheng tók í gær við
verðlaunum úr minningarsjóði Olofs Palme, sem honum voru veitt
árið 1994. Wei átti þá ekki heimangengt til þess að taka á móti verð-
laununum, þar sem hann sat í fangelsi í Kína. A síðasta ári var hon-
um vísað úr Iandi eftir 18 ára fangelsisvist og býr nú í útlegð í Banda-
ríkjunum. Hann er nú á ferðalagi um Norðurlönd.