Dagur - 30.04.1998, Blaðsíða 4

20 — FIMMTVDAGVH 30.APRÍL 1998
LÍFIÐ í LANDINU
Xfc^MT'
Islendingar Muthafar í
Microsoft og Coca Cola
Peningar vaxa ekki eins og ávextir á
trjám. En um þá gilda oft svipuð lögmál
og um jarðargróðurinn. Peningar vaxa
ekki með því móti að geyma þá undir
höfðalaginu, né heldur í peningatanki að
hætti Jóakims von Andar. Þeir þurfa að
vera á hreyfingu og velta hratt. Peninga-
mál eru flestu fólki fremur torskilin
og valda taugatitringi og kvíða.
Margt fólk ver varla
augnabliki til umhugs-
unar um fjármál, sem er óskynsam-
legt. Þó fer þeim fjölgandi sem nálg-
ast hina nýju tíma í peningamálum
og íhuga vandlega ávöxtun peninga
og hyggja að sparnaði. Af litlu fræi
getur skapast ágætur gróður þegar
fram í sækir.
Erlendar þjóðir hafa lengi stundað
verðbréfamarkaði, og þá er verið að
tala um almenning. Islendingar voru
lengi í viðjum hverskyns viðskiptahafta.
Verslun með hlutdeild í fyrirtækjum eða
kaup og sala á skuldabréfum eða aðrar fjár-
kröfur þóttu hið argasta brask og spilling. Fyr-
irtæki voru ekki í háu áliti og fólk gladdist
kannski einkum þegar gengi þeirra var slakt. Nú er
öldin önnur. Fólk fylgist með fyrirtækjum, og það vill
gjarnan eignast aðild að velgengni þeirra með þátttöku í
hlutabréfakaupum.
Kornung og kaupa verðbréf
Við gefum okkur að viðskiptavinur komi til verðbréfasala
með 100 þúsund, eða kannski 500 þúsund krónur.
Tvennt vill hann örugglega, góða ávöxtun og fullkom-
ið öryggi. Hvorugu er hægt að lofa. Það gerir eng-
inn verðbréfasali með sómakennd, segir Mar-
grét Sveinsdóttir í Verðbréfamarkaði Is-
landsbanka.
Vextir bankanna eru ekki háir og
hafa engan veginn getað keppt
við fyrirtækin sem selja bréf á
undanförnum árum. Þrátt
fyrir að heldur hafi hallað
niður á við frá blómatíma
bréfanna, þykir ljóst að þau
gera betur en bankarnir í
ávöxtun. Raunar eru vextir
banka í mörgum tilfellum
neikvæðir, skila minni
ávöxtun en sem nemur verð-
bólgu. Hundruð milljóna
króna eru á neikvæðum
vöxtum í bankakerfinu, eink-
um innistæður eldri borgara
að sagt er.
Það er alveg ljóst að við-
skipti með verðbréf, hluta-
bréf og skuldabréf eru áhættu-
söm. En þau geta verið ábata-
söm og hafa fært mörgum vinn-
inginn á umliðnum árum. En þau
hafa líka orðið fólki til stórtjóns, um
það eru allmargar sögur, eins og til
dæmis þegar menn kepptust við að
kaupa bréf í forritunarfyrirtæki sem
reyndist lítið annað en sápufroðan.
Þegar fólk sest niður við skrifborðið
hjá henni Margréti Sveinsdóttur' hjá
VÍB, Verðbréfamarkaði íslandsbanka á
Kirkjusandi, þarf það að geta sagt henni
hvað það hefur í hyggju með fjármuni
sína.
„Það er alltaf fyrst farið yfir vissar
grunnforsendur. Stundum hefur fólk ákveðnar hug-
myndir um það hvað það vill með þessari fjárfestingu, en
stundum ekki. Valkostir geta kannski verið einn eða
tveir, en stundum miklu fleiri. Oft þarf því að fara yfir
sviðið með viðskiptavini, þegar um margt er að velja. Við
bjóðum langmest upp á verðbréfa- og hlutabréfasjóði,
erlenda sjóði sem henta einstaklingum vel. Auðvitað eru
Jón-Bingip
Pétupsson
skrifar
„Það eykst mjög að fólk leggi reglulega fyrir, og aldur
þessa fólks fer lækkandi. Núna sfðasta árið hef ég tekið
sérstaklega eftir þessu. Ungt fólk er að Ieggja í einskonar
auka-varasjóð. Fólk er líka að spara saman fyrir íbúða-
kaupum sem það sér fyrir að verði innan nokkurra ára.
Algengt er að fólk sé að borga mánaðarlega 10 þúsund,
en líka minna og meira. Það fer eftir aðstæðum hvað
fólk vill taka mikla áhættu," segir Margrét Sveins-
dóttir.
Erlend hlutabréf í stað tóbaksins
Karl Jóhann Ottósson hjá íslenskri fjárfest-
ingu ehf., verðbréfamiðlun með aðgang að
Verðbréfaþinginu, segir að margir bæti við
Iífeyrissjóði sína með því að spara til lang-
tíma með mánaðarlegum kaupum á
hlutabréfum. Hann segir að fram til
þessa hafi slík kaup verið mjög ábatasöm.
Jafnt yngri sem eldri taki þátt í slíkum
sparnaði, sem fólk tekur ekki svo mildð
eftir fyrr en það sér uppsafnaðan sparn-
aðinn, oft glæsilegar fúlgur.
„Sígarettupakki á dag kostar 8-9 þús-
und krónur á mánuði, vindlar 15 þús-
und. Það er betra að eiga þetta fé í
hlutabréfum í góðum fyrirtækjum, og
eiga mikið fé og betri heilsu á efri
árum,“ segir Karl Jóhann. Hann veitir
fólki ókeypis ráðgjöf um fjármál, og
það munu reyndar aðrir í faginu gera.
„Fólk hugsar jafnvel á unga aldri
til þess að veita sér sitt af hveiju þeg-
ar það hættir að vinna. Sjóðir fólks
geta orðið ansi gildir með árunum,
og þetta fé er alltaf hægt að leysa
út ef farið er fram á það. Með
þessu móti getur fólk hætt að
t,~=.2>vinna um sextugt, jafvel fyrr ef
það kýs það,“ segir Karl Jó-
hann. Mánaðarlegur
sparnaður fólks er á bil-
inu frá 5 til 25 þúsund á
mánuði að hans sögn.
Islenskir fjárfest-
ar eru með umboð
fyrir íslensku verð-
bréfafyrirtækin og
hlutabréfasj óðina.
I körfunni eru er-
Iend fyrirtæki eins
Pioneer,
Fidelity, Frank-
furt Trust,
Tempelton,
Flemings og
fleiri þekktir
sjóðir, banda-
rískir og evr-
ópskir. Fyrst-
nefnda fyrirtækið
er 70 ára gamalt og
hin öll rótgróin og öflug.
„Þarna er um að
ræða mjög dreifða áhættu, sjóðirnir kaupa
í hundruðum fyrirtækja. Þetta er góð viðbót-
ar fjárfesting. Hérna heima áttu hús og bíl og
kannski sumarbústað. En erlendis fjárfesta
menn almennt Iítið. Menn skortir alla yfirsýn yfir
þann markað og það skapar áhættu. En núna síð-
ustu árin megum við kaupa á þennan hátt og það
er Ijóst að það verður xánsælt. Þessi leið opnaðist
ekki fyrr en 1994. Aður hafði fólk á Islandi geymt
peningana sína í steinsteypu,11 segir Karl Jóhann.
Allt lóðrétt upp á vlð í Evrópu
Hlutabréfamarkaðurinn í Evrópu hefur á þessu ári legið
nánast þráðbeint upp í loft að sögn Jafets Olafssonar hjá
Verðbréfastofunni. Það fyrirtæki annast aðeins litillega
um eignavörslu fyrir minni fjárfesta en þeim mun meira
af fyrirtækjum og stórum fjárfestum. Bein hækkun á
hlutabréfum er að meðaltali 1 5-20% það sem af er árinu
sjóðirnir afar mismunandi og þá þarf að velja af kost-
gæfni eftir því hvað liggur að baki íjárfestingunni hjá
einstaklingnum,“ segir Margrét.
Ráðgjafinn þarf að vita hvenær eigandinn hyggst grípa
til Ijárins, til dæmis til fbúðakaupa eða bílakaupa svo
dæmi sé nefnt. Þegar viðskiptavinur getur
svarað þessari grundvallarspurningu
sem og þeirri hvort hann er reiðubúinn að taka áhættu,
þá er fyrst hægt að sigta út rétta fjárfestingarkostinn.
Fólk vill auðvitað tvennt fyrst og fremst, - mikla
ávöxtun og mikið öryggi. Þetta fer auðvitað ekki endilega
saman. Oryggið þýðir oftast lakari ávöxtun á fénu. Þó
vilja sumir fjármálaráðgjafar benda á kosti sem sameina
þetta tvennt.