Dagur - 25.06.1998, Blaðsíða 5

I

MENNINGARLÍFIÐ í LANDINU
FÍMMÍ-VÍÍAGVR 25'. JÚNÍ í $ 9 8 - 21
Margvísleg starfsemi
ferfram íKirkjubæjar-
stofu á Kirkjubæjar-
klaustri. Ferðafólkfær
fræðslu um náttúrufar
og menningu - og há-
skólahópar skilja eftir
sig nýja strauma í hér-
aðinu.
I september á síðastliðnu ári var
opnuð í gamla gistihúsinu á
Kirkjubæjarklaustri rannsóknar-
og menningarsetrið Kirkjubæjar-
stofa, sem hefur að markmiði að
efla rannsóknarstörf í héraði og
skapa jafnframt áhugaverða af-
þreyingu fyrir ferðafólk. Nátt-
úrufar á svæðinu milli Mýrdals-
sands og Skeiðarársands er stór-
brotið. Náttúran óræð og ágeng,
jafnframt því sem gróðursæld er
mikil. Fjölmargir aðilar standa
að starfseminni í Kirkjubæjar-
stofu, bæði heimafólk og vís-
indastoffianir sem sinna rann-
sóknum á þessum slóðum.
Getur orðið lyftistðng
„Ég hef trú á að starfsemi
Kirkjubæjarstofu geti orðið
þessu byggðarlagi lyftistöng,11
sagði Helga Guðmundsdóttir,
forstöðumaður Kirkjubæjar-
stofu, í samtali við Dag. „Starf-
semin er mikilvægur liður í upp-
byggingu ferðaþjónustu. Sú at-
vinnugrein hefur farið vaxandi í
kjölfar samdráttar í sauðfjárrækt
sem var aðalatvinnugrein í hér-
aðinu. Kirkjubæjarstofa hefur
þó ekki síðra gildi vegna þeirra
strauma sem henni fylgja, til
dæmis með öflugum og virkum
tengslum við innlendar- og er-
lendar mennta- og vísindastofn-
anir.“
Helga segir að einnig sé mikil
áhersla sé lögð á að sinna hlut-
verki menningar- og fræðaseturs í
heimahéraði. Meðal annars hafi
verið í gangi samstarf við Kirkju-
bæjarskóla síðasta vetur og ráð-
gert sé að haida því áfram. Nem-
endur skólans þar fái þar annan
vettvang til að sinna sérstökum
verkefnum og koma þeim á fram-
færi - og Kirkjubæjarstofa fái að
njóta þess hugmyndaflugs sem
nemendur búi yfir.
Ráðstefnur um eldgosið
Dagskrá þessa árs í Kirkjubæjar-
stofu hófst með tveggja daga
fjölsóttri ráðstefnu sem var
haldin í mars síðastliðnum og
fjallaði hún um eldgos í vestan-
verðum Vatnajökli og afleiðingar
þeirra. „Ráðstefnan mæltist vel
fyrir og það var eftirtektarvert að
heyra hvernig staðarþekking
heimamanna og fræðileg þekk-
ing vísindamannana studdu
hvor aðra í umræðum um þau
málefni sem fjallað var um,“
segir Helga Guðmundsdóttir.
I sumar og haust stendur yfir
sýning í Kirkjubæjarstofu, þar
sem tveimur þáttum úr sögu
eldvirkni í héraðinu eru gerð
sérstök skil. Annarsvegar gosinu
í Gjálp og hlaupinu á Skeiðarár-
sandi haustið 1996 og hins veg-
ar Skaftáreldum og afleiðingum
þeirra árið 1783. I tengslum við
sýninguna er boðið upp á ýmsa
dagskrárliði, myndasýningar, er-
indi og vettvangsferðir. Fjöl-
margir hafa þegar sótt sýning-
una og Helga Guðmundsdóttir
segir að oft hafi gestir glöggvað
sig betur á náttúrufari í hérað-
inu með heimsókn og leggi þeir
jafnvel lykkju á leið sína til að
skoða aðstæður betur þegar þeir
halda ferð áfram.
Staifsemi stofunnar
getur átt sinn hlut í að
lengjaferðamanna-
tímabilið og lengja við-
veruferðamanna. Það
erlíka von heima-
manna að stofnunin
skapi ný störf.
Helga Guðmundsdóttir í Kirkjubæjarstofu. Hér er hún við líkan þar sem sýnd-
ar eru eldstöðvarnar í Vatnajökli, en á sýningunni sem nú er uppi í stofunni er
einmitt brugðið Ijósi á þær.
Kirkjubæjarstofa er til húsa í gamla gistihúsinu á Kirkjubæjarklaustri. Umhverfið er ægifagurt og yfir gnæfir Systrafoss,
sem er eitt af einkennistáknum staðarins. mynd sbs
Kirkjusagan á næsta ári
Viðfangsefni næsta starfsárs
Kirkjubæjarstofu verður kirkju-
og klaustursaga og er undirbún-
ingur fyrir þá starfsemi sem verð-
ur boðið upp á í tengslum við
það þema hafinn. Hefst starf-
semin með ráðstefnu sem verður
í mars á næsta ári. Er það viðeig-
andi enda er Kirkjubæjarklaustur
einn af höfuðstöðum kristninnar
á íslandi og fyrr á öldum var þar
nunnuklaustur og um það vitna
örnefni einsog Systrastapi og
Systrafoss.
Ég er ekki í vafa um að Kirkju-
bæjarstofa á eftir að láta margt
gott af sér Ieiða fyrir héraðið.
Starfsemin getur átt sinn hlut í
að lengja ferðamannatímabilið
og Iengja viðveru ferðamanna
hér. Það er líka von heimamanna
að stofnunin skapi ný störf sem
kalli á fólk sem hefur flutt af
svæðinu og sótt sér menntun til
að hverfa til heimabyggðar á ný.
Þeir straumar sem fylgja starf-
seminni hafa jákvæð áhrif og
auka á bjartsýni manna og það er
fullvissa okkar að hún á eftir að
hafa jálcvæð áhrif á þróun byggð-
ar í héraðinu," segir Helga Guð-
mundsdóttir. -SBS.
■ BÆKURj
Mitóðrituin
Kjalnesinga
Kjalnesingar. Abúendur og ,
saga Kjalarneshrepps frá \
1890 er mikið bókverk sem
nú er komið út. Þorsteinn
Jónsson tók ritið saman en
ijölmargir aðrir lögðu hönd
að verki, enda er það viða-
mikið og Ijölbreytt að efni og
myndum. Bókin er á sjötta
hundrað blaðsíður í stóru
broti.
Auk ábúendatals, mann-
lýsinga, æviágripa, forfeðra-
tals og niðjaágripa er stungið
Kjalnesingar
Byggðir og bú gefur út ritið
Kjalnesingar - Ábúendur og
saga Kjalarneshrepps fra
1890.
inn efni úr ýmsum áttum til
að kynnast Iífi og örlögum
Kjalnesinga.
I formála segir Þorsteinn,
að í riti sem þessu sé óhjá-
kvæmilegt að ættfræðiþátt-
urinn verði fyrirferðarmikill.
Hið hefðbundna ættfræðirit
er fyrst og fremst hugsað til
uppsláttar um ákveðnar
staðreyndir, fæðingar- og
dánardægur, maka, tengda-
foreldra, böm o.s.frv. Skrá-
setjarinn upplifir miklu ítar-
legri sögu í gegnum sín
fræðistörf en lesandinn þar
sem hann grandskoðar ýms-
ar heimildir, kirkjubækur
með ýmsum athugasemdum,
minningargreinar, sagna-
þætti og ýmsar aðrar frá-
sagnir sem varpa ljósi á per-
sónuna, sem er til skoðunar.
Rit þetta hefur þróast
þannig í meðförum, að það
er ekki hefðbundið ættfræði-
trit.
Fjölmargir söguþættir eru
í ritinu og fylgja mörgum
þeirra forvitnilegar myndir
sem ekki er að finna annars
staðar á prenti. Marga sögu-
þáttanna skráði Ólafur Kr.
Magnússon, fyrrverandi
skólastjóri á Klébergi. Þá
skrifaði hann sögulega inn-
gangsþætti um hvern bæ á
Kjalarnesi og er þar margan
fróðleik að finna.
Ættfærsla og myndir af
Kjalnesingum eru fyrirferð-
armiklar, en greinargóðar
ljósmyndir af staðháttum og
vönduð kort gefa glögga
mynd af söguslóðunum, sem
nú eru að verða hluti af
Reykjavík. En það breytir
ekki því að Kjalarnesið á sér
sína sjálfstæðu sögu og hana
langa og merka.
Það er forlagið Byggðir og
bú sem gefur bókina út.
V________________________________/