Dagur - 03.07.1998, Qupperneq 4

20-FÖSTUDAGUR 3. JÚLÍ 1998
LÍFIÐ í LANDINU
á sína ábyrgð. En þegar kom í Ijós að þær
voru rangar kvaðst viðskiptaráðherra
enga ábyrgð bera, og bankaráðið bar enga
ábyrgð á bankastjórunum, og enginn bar
sem sagt neina ábyrgð á neinu - nema nú
ber Halldór samkvæmt áliti Jóns Steinars
ábyrgð á bréfi því sem hann skrifaði und-
ir, af því fráleitt sé að menn geti firrt sig
ábyrgð á því sem þeir leggja nafn sitt við.
Samkvæmt þessu væri gaman að fá álit
Jóns Steinars á ábyrgð viðskiptaráðherra,
sem lagði líka nafn sitt við sömu röngu
upplýsingarnar og Halldór gerði, og það
væri líka skemmtilegt að fá álit hans á
ábyrgð bankaráðsins á öllu málinu - því
hann komst líka að þeirri niðurstöðu að
enginn munur væri á ábyrgð bankastjór-
anna fyrir eða eftir þá breytingu að
Landsbankanum var breytt í hlutafélag -
en stór partur af þeirri málsvörn banka-
ráðsins að það beri enga ábyrgð á málinu
er einmitt sá að núverandi bankaráð
Landsbankans háeff geti ekki borið neina
ábyrgð á því sem bankaráð Landsbankans
aðhafðist áður en háeffinu var skeytt aft-
an við - jafnvel þó nánast sömu mennirn-
ir sitji í báðum þessum bankaráðum.
Það ætlar sem sé seint að komast nokk-
urs konar fullnægjandi niðurstaða í mál-
efni Landsbankans, enda koma sífellt
fleiri brotnir pottar upp á yfirborðið en
verða líklega fyrst og fremst viðfangsefni
fornleifafræðinga í bankasögu ef ekki
verður fyrr en síðar gerð gangskör að því
að hreinsa til í þessum fúla pytt. Það er
ekki félegt til afspurnar það sem Jóhann
Arsælsson upplýsti fyrir skömmu um
starfsaðferðir í Landsbankanum, þegar
hann vildi fá umræður um Lindarmálið
góðkunna en var þá jafnharðan hótað
með Þjóðviljamálinu - sem er nú líka orð-
ið brýnt að fá uppá yfirborðið hvernig var
vaxið. Og á bara að Iáta brandarann um
Sólon Sigurðsson og laxveiðiævintýri
hans í Rangá og Langá detta algjörlega
upp fyrir?
Utanrildsráðherra klæmist
Það verður æ augljósara hversu nauðsyn-
legt hefði verið að fá skipaða rannsóknar-
nefnd Alþingis í vor, eins og stjórnarand-
staðan lagði til, en ríkisstjórnin vísaði frá
með miklum stóryrðum formanns Fram-
sóknarflokksins - sem meðal annars gaf
þá fáheyrðu yfirlýsingu að þeirri hugdettu
að skipa rannsóknarnefnd hins íslenska
Alþingis um spillingarmál í bankakerfinu
mætti líkja við starfsaðferðir Maós for-
manns í Kína - og gott ef hann nefndi
ekki Stalín líka. Þessi yfirlýsing var algjör-
lega út í hött og eiginlega ekki nokkrum
manni sæmandi, síst utanríkisráðherra
þjóðarinnar sem maður gerir kröfu um að
viti svolítið um utanríkismál í víðu sam-
hengi, það er að segja um mannkynssögu,
og á þess vegna að gera sér grein fyrir því
að það að nefna morðofsóknir Maós for-
manns í sömu andránni og hugsanlega
rannsóknarnefnd Alþingis er svo dónalegt
að það verður eiginlega ekki kallað annað
en klám. Rannsóknarnefnd eins og sú
sem um var rætt hefði orðið okkur svo
undur góð Iexfa í lýðræðislegum og opn-
um stjórnarháttum.
Eitt má þó Maó formaður reyndar eiga
- hann hafði rænu á að kalla ofsóknarher-
ferðir sínar gegn andstæðingum sínum
fallegum nöfnum; Stóra stökkið fram á
við, Menningarbyltingu. Við hér á Islandi
þurfum á menningarbyltingu að halda -
auðvitað ekki eins og þeirri sem Maó stóð
fyrir, heldur menningarbyltingu sem bylt-
ir þeim hugsunarhætti innan stjórnkerfis-
ins sem opinberast hefur í Landsbanka-
málinu og heldur sífellt áfram að dúkka
upp betur og betur. Það þarf ekki einu
sinni lögfræðiálit til að koma auga á
nauðsyn slíkrar menningarbyltingar.
Pistill Illuga varfluttur í morgunútvarpi
Rásar tvö í gær.
„Það eru sem sagt
til lögfræðiálit og
það eru til örtnur
lögfræðiálit, og dá-
lítið skemmtilegt
að svo mikils met-
inn lögfræðingur
sem Jón Steinar
Gunnlaugsson sé
nú farinn að hafa
dálitlar áhyggjur af
þessu."
Fomleifafræðingar bankasögimnar
Það eru sem sagt til lögfræðiálit og það
eru til önnur lögfræðiálit, og dálítið
skemmtilegt að svo mikils metinn lög-
fræðingur sem Jón Steinar Gunnlaugsson
sé nú farinn að hafa dálitlar áhyggjur af
þessu. En hitt er líka dálítið skemmtilegt
að ekki verður betur séð en sú áhersla,
sem Jón Steinar leggur á að auðvitað beri
Halldór Guðbjarnason sína ábyrgð á því
sem stóð í bréfum þeim sem hann undir-
ritaði, hitti fyrir annan mann, auk Hall-
dórs. Það er enginn annar en viðskipta-
ráðherra sem síðan fór með upplýsing-
arnar úr Landsbankanum niðrá Alþingi
og lagði þær þar fram undir sínu nafni og
Það var skemmtileg setn-
ing sem datt upp úr Jóni
Steinari Gunnlaugssyni
lögfræðingi í útvarpinu í
gær, og líka er höfð eftir
honum í Degi í morgun í
svipaðri mynd. Tilefnið
var bréf Halldórs Guð-
bjarnasonar, fyrrverandi
bankastjóra Landsbank-
ans, til bankaráðs sama
banka, sem Halldór hafði
sent fjölmiðlum, og var
svar við greinargerð sem
bankaráðið hafði fengið Jón Steinar til að
setja saman um Iaxveiðar, ferðakostnað
og annað smálegt í tíð þeirra þriggja
bankastjóra sem sögðu af sér um páskana
- en í greinargerð Jóns Steinars hafði
hann komist að þeirri niðurstöðu að ekki
væru að vísu efni til að Iögsækja banka-
stjórana fyrrverandi en margt væri þó við
gerðir þeirra að athuga - eða „háttsemi"
þeirra, eins og það heitir ævinlega á
stofnana- og lagamáli. Halldór Guð-
bjarnason taldi þar að sér vegið, enda
hefði „háttsemi" hans í bankanum verið
bæði háttsöm og hógvær, andstætt bruðli
og óhófi hinna bankastjóranna (þótt
hann orði það að vísu ekki svona), og
einkum og sér í lagi taldi Halldór í bréfi
sínu til bankaráðsins það vítaverða stað-
hæfingu hjá Jóni Steinari að víst bæri
Halldór sína ábyrgð á því að Landsbank-
inn sendi rangar upplýsingar um laxveiði-
kostnað til viðskiptaráðherra sem síðan
kom þeim á framfæri við Alþingi.
Halldór hafði skrifað ásamt öðrum
bankastjóra undir bæði þau röngu svar-
bréf Landsbankans sem hér er um að
ræða, en hann hefur sjálfur ævinlega
haldið því fram að undirskrift hans hafi
einungis verið formsatriði - af því ein-
hverjar ævagamlar hefðir innan Lands-
bankans hafi mælt fyrir um að tveir
bankastjórar skyldu ætíð skrifa undir slík
opinber bréf bankans, en hann hafi ekki
haft hugmynd um undir hvað hann var
að skrifa. Jón Steinar hafði sem sé ekki
gefið mikið fyrir þessa skýringu og sagði í
sinni greinargerð eitthvað á þá leið að
auðvitað hlytu menn að bera ábyrgð á
þeim bréfum sem þeir legðu nöfn sín við.
Og nú mótmælti Halldór þessu og taldi
meiðandi með afbrigðum, og sendi
bankaráðinu meirað segja álit tveggja lög-
fræðinga því til staðfestingar.
„Háttsemi“ lögfræðinga
Og þegar viðbragða Jóns Steinars var síð-
an Ieitað, þá datt þessi skemmtilega setn-
ing upp úr honum. Hann stóð sem fyrr
fast á því að menn bæru ábyrgð á bréfum
sem þeir undirrituðu og bætti síðan við
að það væri alvarlegt mál fyrir lögfræð-
ingastéttina í landinu ef hægt væri að fá
hjá þeim lögfræðiálit um hvað sem er, í
þessu tilfelli að undirskrift manna væri
einskis verð og þeir bæru enga ábyrgð á
bréfum sem þeir hefðu sjálfir skrifað
undir. Bragð er að þá barnið finnur, segir
þar, og það er gaman að Jón Steinar skuli
nú hafa tekið eftir þessari „háttsemi" ís-
Ienskra lögfræðinga sem lengi hefur þó
verið nokkuð augljós í augum almennings
- nefnilega að það hefur virst furðu auð-
velt að panta Iögfræðiálit til stuðnings
svo að segja hvaða málstað sem er. Nú er
það mála sannast að auðvitað eru yfirleitt
að minnsta kosti tvær hliðar á hverju
máli og sjálfsagt í mörgum tilfellum að
menn leiti sér aðstoðar lögfræðinga við
að draga þær fram, en oft hefur manni
samt dottið í hug að íslensk lög hljóti að
vera einkennilega óljós og loðin - þegar
máttarstólpar þjóðfélagsins deila sín í
milli og veifa hver sínu lögfræðiálitinu,
þar sem komist er að gjörólíkum niður-
stöðum. Eg nefni bara eitt dæmi af ■
handahófi - þegar lögmaður ríkisins hafði
komist að þeirri niðurstöðu að það væri
ríkinu ekki endilega skylt að greiða fyrr-
verandi ríkissaksóknara full og óskert
laun til æviloka, þó hann léti af störfum,
þá pantaði hann bara fleiri og fleiri Iög-
fræðiálit þar sem komist var að allt
annarri niðurstöðu, sem sé að það væri
einmitt skylda ríkisins að borga þessum
fyrrum saksóknara full laun til æviloka,
og á þessu gekk þangað til ríkið lét und-
an.
UMBUÐA-
LAUST
lllugi
Jökulsson
skrifar
Bragð
er
að...