Dagur - 13.02.1999, Blaðsíða 17

Tfc^wr
LAUGARDAGUR 13. FERRÚAR 1999 - 33
LÍFIÐ í LAHDINU
Vindmyllur era
vistvænn kostur
Níls Gíslason á Dagverðareyri við vindrafstöðina góðu sem er hans uppfinning. Hún hefur vakið athygli útlendinga og Níls hefur fengið einkaleyfi á hana sem
skapar möguleika. „Þar sem raforka er í dag framleidd með díselvélum og sæmileg vindskilyrði eru er vindrafstöð
hagkvæm. Málið er ekki flóknara, “ segir Níls hér í viðtalinu. mynd: brink
Níls Gíslason erupp-
finningamaður af
Guðs náð. Nú slær
hann ígegn með
vindrafstöð ogfær
einkaleyfifrá USA.
Miklir möguleikar í
spilinu ogNíls telur
þetta framtíðina í raf
orkumálum. En hann
hugar líka að kristileg-
um viðhorfum, sem
hann segirundirstöðu
blessunarríks þjóðlífs.
Fyrir skemmstu var Níls Gísla-
syni, uppfinningamanni á Akur-
eyri, veitt einkaleyfi fyrir út-
færslu á vindhjólum og rafölum
vindrafstöðva þeirra sem hann
hefur unnið að hönnun og smíði
á síðustu ár. Opnar þetta Níls og
fyrirtæki hans, Vindorku, ýmsa
möguleika fyrir þessa fram-
leiðslu og gerir hana verðmætari
á alþjóðlegum markaði, enda er
nú svo komið að erlendir aðilar
sýna frumkvöðulsstarfi þessu
vaxandi áhuga. Samt sem áður
telur Níls að nokkuð muni um
líða þar til vindrafstöðvar muni í
einhverjum mæli verða notaðar
hér á landi, í dag séu Islending-
ar allir með hugann við vatns-
aflsstöðvar vegna stóriðjufram-
kvæmda.
Afangasignun er náð
Afangasigrum er náð í þessu
verkefni að einkaleyfinu fengnu,
segir Níls Gíslason. „Við erum
búnir að vera í sambandi við
verkfræðistofuna Garrad Hassan
í Glasgow í Skotlandi en starfs-
menn hennar eru sérfróðir um
smíði og uppsetningu vindraf-
stöðva. Þeir lögðu mat á þetta
verkefni áður en við sóttum um
einkaleyfið í gegnum bandaríska
einkaleyfastofu. I stuttu máli
sagt var álit Skotanna á þann
veg að þeir sáu enga annmarka á
þessu. Til tekna þessu verkefni
sögðu þeir að smíði og uppsetn-
ing vindrafstöðva þessarar gerð-
ar væru 15% ódýrari en ann-
arra,“ segir Níls.
„Það er mikil eftirspurn eftir
vindrafstöðvum, til dæmis í
Þýskalandi, Bretlandi, Dan-
mörku og Bandaríkjunum. I
raun eru það allur hinn alþjóð-
legi orkumarkaður sem sýnir
þessu áhuga. Sala á vindraf-
stöðvum í heiminum hefur auk-
ist um 50% á milli ára síðustu
þrjú árin, þannig að við erum að
tala um stóran markað. Annar
kostur er síðan sá, sem miklu
máli skiptir í dag, að þetta er
vistvæn framleiðsla, sem enginn
getur sagt að hafi mengun í för
með sér,“ segir Níls.
Grímsey er besti staðurinn
„Það eru ýmsir aðrir staðir á
landinu sem ég sæi fyrir mér að
gætu hentað vel fyrir fram-
leiðslu á vindorku, til dæmis
Reykjanes, Vestmannaeyjar að
ég tali nú ekki um Grímsey. Það
er allra besti staðurinn,“ segir
Níls Gíslason. „Það þarf ekki
mikið að reikna til þess að sjá
hve vel framleiðsla rafmagns
með vindinum einum gæti
gengið þar upp. Þar sem raforka
er í dag framleidd með díselvél-
um og sæmileg vindskilyrði eru
ríkjandi er vindrafstöð hag-
kvæmur kostur. Málið er ekkert
flóknara."
Kostnaður við smíði vindraf-
stöðvar þeirrar gerðar sem Níls
hefur hannað er allnokkur. Fer
reyndar talsvert eftir stærð
stöðva, en Níls segist áætla að
kostnaður við 100 Kw stöð sé til
dæmis áætlaður um 10 millj. kr
og stöðvar með 1 MW aflgetu sé
gróft áætlaður um 50 milljónir
króna. „Síðan má deila í þetta
allavega og fá út ýmis verð allt
eftir því hver útfærslan er,“ segir
viðmælandi okkar.
Loftaflsfræðin kemur sér vel
Níls Gíslason er flugvirki að
mennt og starfaði sem slíkur
lengi hjá Norðurflugi og síðar
Flugfélagi Norðurlands. Síðar
stofnaði hann með bróður sín-
um, Davíð, fyrirtækið DNG.
Standa stafirnir fyrir nöfn þeirra
bræðra, Davíð og Níls Gíslasyn-
ir. Hefur DNG einkum sinnt
framleiðslu á handfæravindum
þeim sem í dag eru í flestum ís-
lenskum smábátum, þar sem
þær hafa reynst vel. Eru þær
einmitt hönnun og smíði Níls.
„Eg er menntaður rafeindavirki
og flugvirki. Þessi menntun
kemur sér vel í dag, við hönnun
vindrafstöðva er gott kunna eitt-
hvað fyrir sér í loftaflsfræði,"
segir hann.
Það var svo eftir að störfum
hjá DNG sleppti sem Níls fór að
huga að smíði vindrafstöðva og í
dag er það svo sannarlega að
skila árangri. „Framtíðarsýnin
er auðvitað að smíða hér
vindrafstöðvar í einhverjum
mæli, það er að segja ef útlend-
ingar sýna þessu verulegan
áhuga einsog vænta má. En þá
er líka allt eins líklegt að það
borgi sig að smíða stöðvarnar er-
lendis og við erum líka í sam-
böndum víða erlendis við menn
vegna þessa og það eru heimildir
peningar í spilinu."
Vatnsorkan sögð of dýr
Um smíði vindrafstöðvanna
starfrækir Níls í félagi við fleiri
hlutafélagið Vindorku. Félagið
hefur haft aðstöðu á Dagverðar-
eyri til þess að vinna að þessum
verkefnum og hefur fengið
styrki víðsvegar frá, meðal ann-
ars Rafveitu Akureyrar, Lands-
virkjun, Rafmagnsveitum ríks-
ins, Rannsóknarráði ríksins og
fleirum. Segir Níls þetta vera til
marks um vaxandi áhuga sem
þessu er sýnt.
„Framtíðina í orkumálum hér
á Iandi eftir svo sem tíu til
fimmtán ár sé ég fyrir mér með
þeim hætti að þá verði menn
meira farnir að huga að upp-
setningu vindrafstöðva því þá
hafi mikið þrengst um mögu-
Ieika á byggingu vatnsaflsstöðva
sem við höfum núna. 1 dag
framleiðum við mikið af vatns-
orku fyrir erlenda stóriðju en
teljum hana hinsvegar of dýra
fyrir okkar eigin not. En það
kemur að því að við förum að
nota vindorkuna meira til
einkanota, enda er hún augljós-
lega hagkvæm á stöðum sem eru
til dæmis úr alfaraleið. Hvað er
svo eðlilegra en nota græna orku
en á grænum stöðum inni á há-
lendinu, til dæmis Landmanna-
laugum, Herðubreiðarlindum,
Hveravöllum og víðar. Þessi
orkuframleiðsla er augljóslega
framtíðin."
Bersögliö og refsingin
Nafn Níls Gíslasonar komst
rækilega á blað fyrir fáeinum
árum þegar hann kærði Spaug-
stofumenn fyrir atriði í þætti
þeirra sem honum þótti ekki við
hæfi. „Þetta var það atriði þegar
maður sást skríða í gegnum sköp
á konu. Mér þótti þetta alls ekld
vera við hæfi og lagði því inn
kæru til lögreglunnar hér á Ak-
ureyri. Viðbrögðin sem ég fékk
síðan voru þau að í næsta
Spaugstofuþætti voru menn þar
allir í fangafötum og sagt var að
svona væri refsingin fyrir ber-
sögli. En annars fannst mér að í
þessum þætti vera farið rækilega
yfir strikið og reyndar er svo
margt í þessum efnum sem þarf
að breytast. Kynfræðslumyndir
sem hafa verið sýndar í skólum
myndu jafnvel sumar flokkast
undir kynferðislegt áreiti við
börn, ef ég væri sjálfur að sýna
þær.“
Breyting til batnaðar í þessum
efnum telur Níls að muni fyrst
og fremst koma til með breyt-
ingu sem byggja á kristilegum
viðhorfum „...enda eru þau
grundvöllurinn að góðu siðferði
og blessunarríku mannlífi," segir
Níls, sem Iengi hefur starfað
með Hvítasunnusöfnuðinum á
Akureyri. Hann kveðst vilja sjá
meiri virkni þjóðarinnar í hinu
kristilega starfi þjóðarinnar,
enda sýni tölur að ekki nema 2
til 4% hennar séu virk í trúar-
legu starfi. -SBS.