Dagur - 26.02.1999, Blaðsíða 8

8-FÖSTUDAGVR 26. FEBRÚAR 1999
FRÉTTASKÝRING
StórauMn un

samstarf við íslenskar rannsókn-
arstofur og sérfræðinga. Island
mun fyrir hönd Norðurlandanna
sækjast eftir setu í stjórnarnefnd
FAO á næsta ári og utanríkis-
ráðuneytið ætlar að senda sér-
stakan fulltrúa til Rómar.
Ný skrifstofa á Akirreyri
Norrænt samstarf hefur ávallt
verið þýðingarmikill hluti utan-
ríkisstefnunnar en samstarf
Norðurlanda á sviði utanríkis-
mála er „miklu nánara en áður“,
sagði Halldór. Aukin rækt hefur
verið lögð við samstarf á grann-
svæðum undanfarin ár og eiga öll
norrænu ríkin aðild að Barents-
ráðinu, Eystrasaltsráðinu og
Norðurskautsráðinu. Það síðast-
nefnda fæst við umhverfisvernd
og sjálfbæra þróun á norðurslóð-
Norrænt samstarf hefur ávallt verið þýðlngarmiklll hluti utanríkisstefnunnar en samstarf Norðurlanda á sviði utanríkismála
um og samþykkti í fyrrahaust
áætlun um aðgerðir um verndun
hafsins. Til að vinna að því verð-
ur m.a. opnuð skrifstofa á næst-
unni á Akureyri.
Aðild eða ekki aðild
Drjúgum hluta skýrslu sinnar
varði utanríkisráðherra í auð-
linda- og umhverfismál enda
hagsmunir landsins á því sviði
miklir. Hann lagði áherslu á að
Islendingar yrðu að fylgjast með
og gæta hagsmuna sinna í stór-
aukinni umræðu um ofveiði og
mengun á höfunum. Hann varði
þá ákvörðun ríkisstjórnarinnar að
skrifa ekki undir Kyoto sam-
komulagið um verndun loftslags-
ins enda hefði undirritun verið
„til þess fallin að veikja tiltrú við-
semjenda okkar á því að sérstakt
tillit til verulegra hlutfallslegra
áhrifa einstakra verkefna á heild-
arlosun hér á landi sé forsenda
fyrir aðild Islands að bókuninni
eins og íslensk stjórnvöld hafp
lýst yfir allt frá lokum Kyotoráð-
stefnunar,“ sagði Halldór. |
En þótt hann telji ekki vænlegt
til árangurs að berjast fyrir hags-
munum Islands innan frá - meþ
aðild að Kyoto - á það ekki við um
■
Iir\. VALGERÐUR
■ JÓHANNS
DÓTTIR
.-ík i\ SKRIFAR
Umsvif utanríMsþjón-
ustunnar hafa aukist
mjög á kjörtímabilinu
sem nú er að ljúka.
Utanríkisráðherra
telur þó nauðsynlegt
að gera enn betur til
að tryggja hag íslend-
inga í vaxandi alþjóða-
væðingu.
Því verður tæpast haldið fram að
metnaðarleysi hafi einkennt störf
utanríkisráðuneytisins á kjör-
tímabilinu hvað svo sem mönn-
um annars kann að finnast um
stefnuna í einstökum málum eða
ágæti einstakra verkefna. Umsvif
Islendinga á alþjóðavettvangi
hafa aukist umtalsvert undanfar-
in ár og háleit áform uppi um
frekari landvinninga á því sviði.
Nýtt sendiráð hefur verið stofnað
í Helsinki og sendiráð í Japan og
Kanada eru á teikniborðinu.
Tvær nýjar fastanefndir hafa tek-
ið til starfa og Islendingar hafa
augastað á sæti í Oryggisráði
Sameinuðu þjóðanna og í Mann-
réttindaráðinu í Genf svo nokkuð
sé nefnt.
„Eitt mikilvægasta markmið ís-
lenskrar utanríkisstefnu er að
tryggja sess og hagsmuni Islands í
hinni hnattrænu þróun sem nú á
sér stað á sviði öryggismála, við-
skiptalífs og efnahags-, félags- og
þróunarmála. Að þessu hefur ver-
ið unnið markvisst síðastliðin
tjögur ár,“ sagði Halldór Asgríms-
son þegar hann flutti þingheimi
árlega skýrslu utanríkisráðherra í
gær.
Utanríkisumsvif Islendinga eru
mest í norrænu samstarfi, vax-
andi Evrópusamstarfi, aðildinni
að Atlantshafsbandalaginu og
Sameinuðu þjóðunum og á öllum
vígstöðvum eru Islendingar að
reyna að gera sig meira gildandi.
Islenskur hermálafulltrúi hefur
tekið til starfa hjá Atlantshafs-
bandalaginu. íslensk fastanefnd
hefur komið sér fyrir hjá Evrópu-
þinginu í Strassborg og í næstu
viku verður opnuð á ný skrifstofa
fastanefndar Islands hjá Öryggis-
og samvinnustofnun Evrópu
(OSE).
Islendingar hafa einnig tekið
virkari þátt í starfi ÖSE undan-
farið en áður var. Ríkisstjórnin
ákvað á sínum tíma að leggja eft-
irlitssveitum þess í Kosovo til allt
að 4 starfsmenn og eru tveir Is-
lendingar þegar komnir þangað,
geðhjúkrunarfræðingur og upp-
Iýsingafulltrúi. Islendingar hafa
einnig komið að friðargæslu á
vegum Sameinuðu þjóðanna og
þar eru þrír íslenskir lögreglu-
menn að staðaldri og einnig
heilsugæslusveit.
Tímamótaákvörðim
Þátttaka þessar pínulitlu þjóðar í
friðargæslu er sögð hafa vakið
talsverða athygli á alþjóðavett-
vangi en íslensk stjórnvöld ætla
ekki að láta þar við sitja í barátt-
unni fyrir friði í henni veröld.
„Friður og öryggi er það dýr-
mætasta sem menn eiga, eins og
við Islendingar sem höfum notið
friðar og öryggis um langan aldur
þekkjum vel. Okkur ber skylda til
að leggja okkar af mörkum til
þess að aðrar þjóðir geti notið
þess sama. Öryggisráð SÞ gegnir
Iykilhlutverki í varðveislu friðar í
heiminum og þarf að takast á við
ótrúlega erfið og flókin viðfangs-
efni. Akvörðun ríkisstjórnarinnar
sl. haust um að stefnt skuli að
framboði til öryggisráðsins mark-
ar tímamót í alþjóðasamstarfi Is-
lendinga. Hún sýnir vilja okkar til
að axla ábyrgð til jafns við aðrar
þjóðir við að Ieysa mörg viðkvæm-
ustu vandamál samtíðarinnar,"
sagði utanríkisráðherra en taka
ber fram að það verður væntan-
lega ekki fyrr en 2010 sem full-
trúi Islands sest í Öryggisráðið.
Meira í þróunaraðstoð
Þróunarstarf Islendinga hefur
verið aukið á ýmsum sviðum.
Framlög til Þróunarsamvinnu-
stofnunar voru aukin um þriðj-
ung á þessu ári og til stendur að
styrkja starf hennar enn frekar
með því að opna skrifstofu sendi-
fulltrúa í Mosambik.
Framundan er að efla sam-
vinnu Islendinga og Matvæla- og
landbúnaðarstofnunar Sam-
einuðu þjóðanna (FAO) í Róm.
Innan tíðar verður undirritaður
samningur við stofnunina um
Stærra hlutverk í vömum
Starfshópur um varnar- og öryggismál íslands
leggur til að kannaðar verði leiðir til þess að
Islendingar geti axlað stærra hlutverk í vörn-
um landsins, einir eða í samstarfi við önnur
ríki, þar á meðal á sviði Iöggæslu, varna gegn
hryðjuverkum, almannavarna og eftirlits á haf-
inu í kringum landið. Þetta kemur fram í
skýrslu sem lögð var fram á Alþingi í gær.
Jafnframt er lagt til að þátttaka íslands í
friðargæslustörfum verði reglubundinn Iiður í
starfi ríkisins að öryggismálum. Starfshópur-
inn vill einnig að efld verði þátttaka Almanna-
varna ríkisins í störfum almannavarnanefndar
Atlantshafsbandalagsins. Kannað verði hvort
það þjóni hagsmunum Islands að taka þátt í
aljóðlegum herlögreglusveitum NATO í Bosn-
íu og Hersegóvínu.
Hópurinn telur að efla beri tengsl íslands
við utanríkispólitískan umræðuvettvang ESB
og að gera þurfi samstarfssamning EUROPOL
til að tryggja skilvirka aðild íslands að sam-
starfi um lögreglumál og útlendingaeftirlit.
Innra öryggi
Þá Ieggur hópurinn til að kannaðir verði
möguleikar á hagnýtri þátttöku landsins í nor-
rænum friðargæslu- og björgunaræfingum
með aðild Eystrasaltsríkjanna, og sérstaklega
hvort til greina komi að varðskip Landshelgis-
gæslunnar taki reglulega þátt í þeim. Einnig
segir hópurinn brýnt að gæslan hafi yfir að
ráða mannskap og tæki til að slæða tundur-
dufl.
Síðast en ekki síst telur starfshópurinn að
meta þurfi þær raunverulegu hættur sem ís-
landi, stjórnkerfi og mannvirkjum, stafi af
hermdar- og hryðjuverkastarfsemi. „Með auk-
inni ábyrgð íslands á alþjóðavettvangi, t.d.
með hugsanlegri aðild að öryggisráði Samein-
uðu þjóðanna í framtíðinni, kynni athygli mis-
jafnra stjórnmálaafla að beinast að íslandi á
annan hátt en íslendingar hafa vanist. Huga
þarf sérstaklega að innra öryggi í landinu í fyr-
irsjáanlegri framtíð,“ segir í skýrslunni.