Dagur - 23.06.1999, Blaðsíða 7

MM vIkUpá p Vgs2jg 4 JÚMitÚ'9>si\h' 7l

ÞJÓÐMÁL
Konan scm spegill
karlnianns
Minna er meira
Einstæð móðir með barn er vin-
sælt sambýlisform enda með
vissum glæsibrag og oftar en
ekki sjálfvalið ástand. En ef
skyggnst er undir yfirborðið er
hætt við að málin horfi öðruvísi
við því að núorðið er algeng
ástæða fyrir þessum búskapar-
háttum sú að konurnar hafa
komið sér undan flækjumálum
sem Ifklega fylgja því að búa með
fullorðinni manneskju af gagn-
stæðu kyni. Kynlíf bélt fólki
saman áður og menn létu sig
hafa það þótt fylgdu flækjur. En
ekki lengur. Einfaldleikann sem
þær einstæðu telja einan við
hæfi fá þær með vélfriðli. Þess
utan með skyndikynnum við
karlmenn næturlangt og er þá
krafan helst um einleik eins og á
íþróttaleikvangi. Engu breytir
þótt konan kunni að reynast vel í
vinnunni og búi yfir glæsileika
gínunnar meðal fólks; einstæði
af þessu tagi er tilfinningaleg
vönun. Ónáttúra sem sambæri-
leg er við siðvenju austurlenskra
hefðarkvenna fyrr á tíð að bækla
fætur sínar til að tolla í tískunni.
Svona er þetta. Konum hefur
tekist að rýra hefðbundið hlut-
verk okkar karla með samtaka-
mætti og stuðningi markaðsafl-
anna. En ég tel við hæfi að börn-
um lærist að skilja að þær konur
sem í blóma Iífsins kjósa ein-
stæðið verða með tímanum jafn
fjarri upprunalegu eðli sínu og
konur meðal Egypta; þær eru
umskornar. Tilfinningar slíkra
kvenna til karla verða aldrei með
því lagi sem náttúran gefur kost
á. Þær umskornu meðal
múslíma verða körlum meðfæri-
legri, en hin vestræna nútíma-
kona, sem kýs einstæðið, er að
sama skapi meðfærileg stofnun-
um og markaði nútímaþjóðfélags
sem geta hennar til tilfinninga-
legrar fullnægju er minni.
Það kann að vera að flest sé á
sig leggjandi fyrir konu til að
losna undan ánauð sem fylgir
karli á heimilinu, en þó ekki það
að kona glati kvenleika sínum og
gerist sjálf staðgengill karls þar
sem annars staðar.
Kuldi af þarflausu
Það er upplag karls og náttúrlegt
hlutskipti að beina börnum sín-
um fram á veg og ryðja þá burt
fyrirstöðum á þeirri leið. Hlut-
verk konunnar var á hinn bóginn
að reyna að halda í horfi og gilti
um ÍTamkomu hennar við börn
sín sem annað. Hvort tveggja er
náttúruþörf og hófleg, skapandi
átök milli kynjanna því heilbrigð.
Margir karlar sem misst hafa
forræði yfir börnum sínum, hafa
við það misst áhuga á börnun-
um; þeim einfaldlega hverfur öll
tilfinning til þeirra og verða sum-
ir skelkaðir vegna þess, taka upp
Það er upplag karls og náttúrlegt hlutskipti að beina börnum sínum fram á veg og ryðja þá burt fyrirstöðum á þeirri leið, “ segir Þorsteinn m.a. I grein
sinni.
allskonar afkáraskap til að fela
ónáttúruna, sem þeir trúa að sé,
fyrir sjálfum sér og öðrum. Fyrst
þeir geta ekki haft áhrif á framtíð
barnanna og samskiptin við
börnin bara leikur án stefnumiðs
sem lifi daginn, getur sá harð-
gerði a.m.k. orðið gagnvart bami
sínu eins og maður sem misst
hefur kynlöngun til konu sinnar.
Hið síðara finna konur fljótlega
á sér og skilja með sínum hætti.
En getuleysi feðra til að sýna
börnum sínum ástúð skilja þær
fráskildu, ekki heldur ætla þörf
karla fyrir samskipti við börn sín
samskonar og þörf þeirra sjálfra
fyrir börn; þ.e.a.s. leik undir op-
inberri stjórn (núorðið sér skól-
inn um uppeldið og ríkið um
meðlagið). Og þykir þá þeirri
móður sem faðirinn sé kaldlynt
ómenni fyrst hann ekki getur
valdalaus umgengist börn sín svo
mynd sé á. Hvað sem haft er á
orði verður sú einstæða barni
sínu eða börnum fyrirmynd um
slíkan skilning á föðurnum og
jafnvel karlkyninu öllu því barn
lærir af verkum foreldris síns
fremur en orðum.
Að öllu saman teknu leiðir af
einstæðinu vaxandi skilnings-
leysi á upplagi karlmanna sem
einkum kemur niður á piltum. Á
fullorðinsárum verður nú æ al-
gengara að karlmenn skilji sjálfa
sig eins og konur skilja þá - karl-
mannsímyndin er frá konum
fengin. Þeir verða eins og
hofgeldingar í umgengni við aðra
karlmenn en á vinnustað í einu
og öllu samkvæmt kröfum starfs
og aðstæðna. Núorðið hugsa
karlar um sjálfa sig eins og kon-
ur hugsa um karla.
Karlmennskuímynd karla er
tilbúningur mömmu í þjóðfélagi
hins þríeina markaðar. Hún er
ekki lengur byggð á skilningi
karlmanns á sjálfum sér eins og
hann er í raun og sannleika. Nú-
orðið er karlmennska i vitund
karla sjálfra ekkert annað en
Qötrun manns við rekkjuna þótt
hann haldi annað. Karlmennsk-
an er vélfriðill af fullkomari gerð
en póstverslunin býður upp á.
Það er jafn óæskilegt að fjöl-
skyldumynstrið „einstæð móðir"
verði að helsta markmiði í Iífi
íjölskyldu eins og hitt að hið
hefðbundnara mynstur kjarna-
fjölskyldunnar öðlist þá fyrirferð
í lífi manns. I bakgrunninn verð-
ur í báðum tilvikum að vera
menning sem ekki er orðin að
einum hillumetra af Laxness eða
svo. Einhver skilyrði verða að
vera fyrir ástríki milli allra sem
að barni standa. En ást sem
stendur undir nafni er nægju-
söm, fríðsamleg og södd og því
ekki söluhvetjandi á markaði.
Undir þessu nafni, ást, ganga því
ástríður í markaðsþjóðfélagi og
stundum tilfinningar sem hvort
tveggja er meira markaðshvetj-
andi; tilfinningarnar einkum ef
þær eru ekki líklegar til að verða
langlífar. Varanlegri sambönd
njóta sín ekki við ríkjandi að-
stæður og eru beinlínis rofin fyr-
ir siðvenjur sem tekið hafa sér
sæti í þeirra stað. A því er enginn
vafi að kvenfólkið nýtur sin mun
betur en karlmenn við þau lífs-
gildi, sem við eigum helst kost á,
enda eru lifnaðarhættir síðustu
ára undir kvenna stjóm frekar en
míns kyns.
Islenska mæðraveldið var allt
annarskonar en kvennaráð nú;
því fylgdi kvöð um viðhald sið-
venja sem töldust í hættu fyrir
náttúrlegri ófriðsemd karlkyns-
ins. Nú trúir enginn á slíkt leng-
ur, hvorki slíka náttúru karla né
á hlutverk konunnar sérstaklega
að viðhalda hefðum. Sjálf samfé-
lagsgerðin er orðin nógu máttug,
að flestra áliti, til að halda aftur
af körlum, og stofnanir teljast
hæfar til að halda siðvenjum að
mönnum hvort sem þeir tileinka
sér þær í einkalífinu eða ekki.
Ómennska
Er ég í fýlu út af því að hlutverk
heimilisföðurins hefur rýrnað í
seinni tíð? Hreint ekki. Það að
gera Ijölskyldu að aðalmarkmiði
Iífs sins er amerískur siður
manns sem ekki vill fullorðnast
og ekki sinna öðrum verðmætum
en efnahagslegum. Frumþörfum
líkamans. Einnota upplifunum.
Hvað skipti meira máli fyrr á
tíð fyrir íslenskan föður en af-
kvæmi hans og kona? Hvaða
gildi í lífi hans voru ekki bundin
því markmiði að gera veg fjöl-
skyldu sinnar sem mestan? Ymis,
s.s. heiður ættar hans sjálfs.
Land. Þjóð. Það þykir sjálfsagt
að kveðja karlmenn að heiman
frá konu og börnum í stríð enda
fjölskyldan háð þjóðerninu en
ekki það henni. Fjölskyldan fær
ekki staðist nema sem hluti þjóð-
ernis, þjóðfélags, menningar.
Gildi hennar eru undirsett ýmis
önnur og karlmannsins að veija
þau gildi jafnvel þótt sé á kostn-
að hennar.
Það var fleira en undantekn-
ingin sem vikið gat fjölskyldu-
málum til hliðar. Fyrstu kynslóð-
ir í landinu fóru í víking. Karl-
arnir voru í burtu, jafnvel svo
árum skipti, til að auka efni sín
og völd, og þá fremur sjálfs sín
en fjölskyldu í þrengri merkingu
orðsins. Sóminn var karls og ætt-
ar, stórfjölskyldu hans, karlleggs-
ins. Eg mæli ekki með aftur-
hvarfi!
En ég efa að íslenskir karl-
menn hafi fyrr en nú virt sjálfa
sig fyrir það eitt að aðrir hafa þá
í metum. En nú er svo komið að
alsiða er orðið meðal beggja
kynja að Ieggja metnað sinn all-
an í að byggja hús utan um dót
úr verslunum borgarinnar í von
um viðurkenningu samborgar-
anna fyrir lífsstílinn. Og þar með
telst manngildið staðfest!
Eg kann að meta falleg hús
eins og hver annar. En því að
verja ævinni í kaup á listaverki til
að búa í? Réttlætingin er hagvís-
indanna einna, og hagfræðin er
ómennsk, allsendis óviðunandi
ef hún á að leysa af þjóðmenn-
ingu.
Það er karlmanna að sjá um
gildi mannlífsins, óháð efna-
hagslegum fjötrum.
.
ÞORSTEINN
ANTONSSON
RITHÖFUNDUR SKRIFAR
UM LÍFSGILDIN
- FJÚRÐA GREIN