Dagur - 09.07.1999, Blaðsíða 8

FÖSTUDAGUR 9. JÚLÍ 1999 - 9
* / hW' ’
8-FÖSTÚDAGUR 9. JÚLÍ 1999
FRÉTTASKÝRING

FRÉTTIR
Hugurinn ber mig hálfa leið
Kj ördæmabreytingiii
sem keinur til fram-
kvæmda í næstu Al-
þmgiskosningum get-
ur miklu bre)it. Þing-
menn viðurkenna að
þeir séu famir að
hugsa öðru vísi kjör-
dæmalega séð í ljósi
verðandi breytinga -
margir óttast að fá-
mennar jaðarbyggðir
verði útundan í fram-
tíðinni.
í gegnum árin hafa þingmenn
Vestfjarða verið þekktir fyrir
hagsmunagæslu í sinu kjördæmi
þótt kvótakerfið hafi verið þeim
sá veggur sem þeir hafa ekki
komist yfir. I þeim erfiðleikum
sem Vestfirðingar hafa orðið að
ganga í gegnum síðustu vikurnar
hefur minna heyrst í þingmönn-
um Vestfirðinga en oftast áður.
Til að mynda sagði Einar K. Guð-
finnsson, fyrsti þingmaður Vest-
Qarða og stjórnarmaður í Byggða-
stofnun, ekkert opinberlega á
dögunum þegar Byggðastofnun
hafnaði lánsumsókn Bauða-hers-
ins. Sú höfnun gerði útum þann
draum Þingeyringa og Bílddæl-
inga að atvinnustarfsemi kæmist
þar á aftur þegar í stað. Einar
segir augljósa skýringu á þessu.
Vald þingmanna sé ekkert svipað
því sem það var fyrir tíu til tutt-
ugu árum síðan varðandi svona
mál. Akvarðanir um vexti, útlán
banka og önnur efnahagsmál séu
ekki teknar við borð þingmanna
og ráðherra lengur. Markaðurinn
ráði ferðinni. Þessar miklu breyt-
ingar séu ef til vill ástæðan fyrir
því að minna heyrist opinberlega
í þingmönnum en áður, sem segi
þó ekkert um það hvað þeir séu
að vinna í málunum.
Menn spyrja samt hvort það
geti verið að þingmenn almennt
séu farnir að hugsa öðru vísi kjör-
dæmalega séð eftir að ákveðið var
að fækka og stækka kjördæmin
við næstu þingkosningar.
Almennt viðurkenna alþingis-
menn að þeri séu farnir að líta
öðru vísi á málin í ljósi þessara
breytinga. „Auðvátað huga þing-
menn að framtíðinni," sagði
Hjálmar Árnason, þingmaður
Reyknesinga. Hans kjördæmi
munu næst ná frá Vatnsleysu-
strönd meðfram suðurströndinni
og allt til og með V-Skaftafells-
sýslu. Steingrímur J. Sigfússon,
þingmaður Norðurlandskjör-
dæmis eystra, segir að þingmenn
komist ekkert hjá því að hugsa
öðru vísi en áður í þessum efn-
um. Sama segir Sighvatur Björg-
vinsson, þingmaður Vestfjarða.
Hans kjördæmi mun næst ná frá
Hvalfjarðarbotni, vestur um Vest-
urland og Vestfirði og síðan norð-
Þingmenn eru nú farnir að hugsa í nýjum kjördæmum, en í næstu kosningum tekur kjördæmabreytingin giidi. Ýmsir telja þetta vera farið að setja mark sitt á stjórnmál dagsins. mynd: hilmar
ur Norðurlandskjördæmi vestra
allt að Siglufirði. Engin smá
breyting það. Á Vestfjörðum eru
kjósendur rúmlega fjögur þúsund
en á því svæði sem bætist við eru
kjósendur tæp sextán þúsund.
Allt að breytast
„Hvort sem menn eru bytjaðir að
hugsa í annarri kjördæmastærð
eða ekki, liggur það alveg ljóst
fyrir að á því kjörtímabili sem er
að heljast mun hugsunarháttur-
inn breytast," segir Sighvatur
Björgvinsson.
Hann var spurður hvort hann
óttist að fámenn jaðarsvæði þess-
ara stóru kjördæma muni í fram
tíðinni verða útundan hjá þing-
mönnum?
„Ekki í heild. En í þessu sam-
bandi langar mig til að benda á að
við þingmenn Vestfjarða höfum
haldið lengst allra í þá fornu hefð
að halda framboðsfundi í öllum
byggðalögunum á Vestfjörðum og
verið með allt að 14 fundi. Það
liggur nokkuð í augum uppi að
þegar kjördæmið stækkar verða
ekki haldnir margir slíkir fram-
boðsfundir á Vestfjörðum. Það
verður lögð áhersla á ísafjarðar-
svæðið og sennilega munu menn
ekki heldur sniðganga Patreks-
fjörð. Menn munu án nokkurs
vafa hugsa fyrst og fremst til
stóru kaupstaðanna í kjördæm-
unum þegar þeir eru að sækja sér
atkvæði," segir Sighvatur.
Hann segir annað sem menn
eigi eftir að upplifa í þessum
stóru kjördæmum og það séu erf-
ið og fokdýr prófkjör. Nú séu
kjördæmin orðin svo stór að ekki
sé hægt að treysta bara á eitt
svæði sér til fylgis. Hann bendir á
sem dæmi Vesturlandskjördæmi
þar geti menn geti treyst á Akra-
nes sökum þess hve fjölmennur
kaupstaðurinn er. I Vestfjarða-
kjördæmi stóli menn mest á ísa-
fjarðarsvæðið, í Norðurlandi ves-
tra eru það Sauðárkrókur og
Siglufjörður, í Norðurlandi eystra
Akureryi o.s.frv.
„Vegna þessa óttast ég að þing-
menn eigi eftir að sjá prófkjör
sem eigi engan samjöfnuð kostn-
aðarlega séð. Dýrar auglýsingar
verða eini möguleikinn fyrir
frambjóðendur til að koma sér á
framfæri í þessum stóru kjör-
dæmum í prófkjöri. Það getur
enginn heimsótt hvert byggðarlag
á öllu svæðinu í prófkjörsbaráttu.
Menn munu heimsækja fjöl-
mennustu byggðarkjarnana en
síðan nota auglýsingar. Þá geta
allir séð hver kostnaðurinn verð-
ur og hvílíkt forskot þeir hafa sem
eiga auðveldan aðgang að fjár-
munum. Þær upphæðir sem
menn hafa séð til þessa í próf-
kjörskostnaði verða barnaleikur
við það sem koma mun," segir
Sighvatur Björgvinsson.
Minna vald þingmaima
„Eg finn alla vega ekki fyrir þessu
hjá mér enn þá og er ef til vill
vegna þess að ég hef verið með
fangið fullt af vandamálum og
verkefnum fyrir mitt kjördæmi
hér á Vestfjörðum að undan-
förnu. Eg get því ekki sagt að ég
finni neinn mun á mér síðan 8.
maí,“ sagði Einar K. Guðfinns-
son, 1. þingmaður Vestfjarða.
Hann var þá spurður hvað valdi
því að minna hefur heyrst í hon-
um og öðrum þingmönnum Vest-
fjarða vegna allra þeirra erfiðleika
sem steðja að víða fyrir vestan en
oftast áður þegar dimmt hefur í
lofti fyrir vestan?
„Ég held að á þessu séu aðrar
skýringar en að þingmenn séu
farnir að hugsa um stóra kjör-
dæmið sem verður í næstu kosn-
ingum. Ástæðuna tel ég vera þær
miklu þjóðfélagsbreytingar sem
hafa átt sér stað síðustu árin og
þar með hvað vald alþingismanna
hefur minnkað frá því sem áður
var. Möguleikar þeirra til að hafa
áhrif eru einfaldlega minni en
áður var. Oll markaðsvæðing
þjóðfélagsins, ákvarðanir um
vexti og útlán og annað þess hátt-
ar var áður tengt stjórnvöldum en
er það ekki lengur. Ákvaðanir í
þessum efnum eru teknar annars
staðar en við skrifborð þing-
manna,“ segir Einar K. Guðfinns-
son.
Hann segir varðandi vandamál-
in á Vestfjörðum að undanförnu,
að þótt minna hafi heyrst í þing-
mönnum í fjölmiðlum en oft
áður, hafi síst verið unnið minna
í að leysa vandamálin en áður
þegar þau hafa komið upp. Það
hafi bara verið farnar aðrar leiðir.
Sofandi ríkisstjóm
„Við í VG höfum ákveðið að
hugsa ekki um kjördæmabreyt-
inguna fyrr en hún er orðin stað-
reynd vegna þess að við erum
ekki sátt við hana og áskiljum
okkar allan rétt til að beijast fyrir
breytingum á kjördæmamörkun-
um eins og þau eru nú hugsuð.
Hins vegar hygg ég að það sé rétt
hjá þér að þingmenn séu að ein-
hveiju leyti farnir að hugsa öðru
vísi en þeir gerðu kjördæmalega
séð. Eg hygg að það sé frekar í
Vesturkjördæminu, þar sem
breytingin er meiri en hér hjá
okkur í Norðurlandi eystra og
Austfjörðum. Það sjá allir í hendi
sér hvílík breyting það verður fyr-
ir þingmenn Vestfjarða og vinna
suður um allt að Hvalfirði og
austur um allt til Siglufjarðar,“
segir Steingrímur J. Sigfússon,
þingmaður Norðurlandskjör-
dæmis eystra og formaður VG.
Hann var spurður hvort hann
óttist ekki að litlu jaðarbyggðirnar
verði útundan í framtíðinni eftir
að kjördæmin hafa stækkað eins
og fyrirhugað er?
„Við stækkun kjördæmanna
fjölgar litlum jaðarbyggðum í
hverju þeirra. Það gæti boðið þeir-
ri hættu heim að athyglin beinist
ekki að vandamálum hvers og eins
með sama hætti og áður. Vissulega
er þessi hætta fyrir hendi, þótt ég
voni að menn forðist þann pytt að
gleyma minni stöðunum," segir
Steingrímur.
Varðandi það hvað þingmenn
Vestfjarða eru stilltir núna segir
Steingrímur að hann telji orsökina
þá að þeir hafi ekki upp á neitt að
bjóða íólkinu vestra.
„Sjálfstæðisflokkurinn hefur far-
ið með sjávarútvegsmálin og lands-
byggðarmálin sl. 8 ár og afleiðing
þeirrar stefnu blasir nú við á Vest-
fjörðum. Hvað eiga þingmenn
Sjálfstæðisflokksins þar að bjóða
uppá? Eg sé það ekki. Auk þess
sem ég man ekki eftir jafn daufum
hveitibrauðsdögum hjá nokkurri
ríkisstjórn og þeirri sem nú situr.
Hún hætti þreytt og byijar dauð-
þreytt og sefur alla hveitibrauðs-
dagana sem nú standa yfir,“ segir
Steingrímur J. Sigfússon.
Byrjuðu strax
„Eg er því alveg sammála að menn
eru farnir að hugsa í nýjum kjör-
dæmum og ég held að þeir hafi
strax byrjað á því þegar kjördæma-
breytingin var ákveðin. Maður
heyrði það við umræðurnar um
kjördæmabreytinguna á þinginu
að menn voru farnir að hugsa öðru
vísi en áður kjördæmalega séð.
Margir voru þeirrar skoðunar að
kjósa ætti strax eftir nýju kjör-
dæmaskipaninni og ég var einn af
þeim sem taldi það skynsamlegt.
Rök margra voru á þá leið að nú
þurfi þeir að þjóna sínu kjördæmi
eins og það er núna en jafnframt
að horfa til þess svæðis sem bætist
við í næstu kosningum. Menn
munu og eru byijaðir að taka mið
af þessari breytingu. En vissulega
er þetta misjafnft. Sumir þing-
menn hugsa bara um kjördæmið
en aðrar hugsa á landsvísu. Sú
flokkun mun halda áfram,“ segir
Hjálmar Árnason.
Hann segir að andstæðingar
kjördæmabreytingarinnar og að
stækka þau, beittu þeim rökum að
jaðarbyggðir yrðu útundan. Hjálm-
ar segist ekki vera viss um að svo
verði en bendir jafnframt á að
hættan á því sé fyrir hendi, en að
þetta verði einstaklingsbundið.
Hann segir það vissulega freist-
andi fyrir þingmenn að þjóna þeim
stöðum best þar sem fjöldinn er
fyrir hendi. Hann segist ekki vera í
vafa um að næstu fjögur árin muni
þingmenn bæði vinna og hugsa
öðru vísi en áður í ljósi þeirrar
kjördæmabreytingar sem verður
við næstu kosningar.
Vekur grunsemdir, að fjölgun kampýlóbakter-sýkinganna hefur orðið samhliða aukinni sölu ferskra kjúklinga
Csýkillinn þolir iila frostj
Kampýlóbakter
skákar salmonellu
Kamþýlóbakter orðin
algengasta bakterían
sem veldur matarsýk-
ingum á íslandi.
„Kampýlóbakter hefur nú náð
þeim sessi að vera algengasta
bakterían sem veldur sýkingum í
mönnum á Islandi vegna meng-
aðra matvæla," segir í „Farsóttar-
fréttum" Læknablaðsins. Fjöldi
sýkinga af innlendu smiti fjór-
faldaðist í fyTra (150 tilfelli) og
ekkert Iát er á aukningunni það
sem af er þessu ári. Yfirleitt er
um að ræða stök tilfelli sem
dreifast um landið. Þykir það
benda til að sýkillinn berist með
menguðum matvælum, sem
dreift er í verslunum Iandsins og
sýki neytendur sé matreiðslan
ófullnægjandi. Vekur grunsemdir,
að fjölgun kampýlóbakter-sýking-
anna hefur orðið samhliða auk-
inni sölu ferskra kjúklinga (sýkill-
inn þolir illa frost). Enda kom í
ljós að 2/3 kjúklinga reyndust
sýktir í skyndiúttekt heilbrigðis-
eftirlits höfuðborgarinnar í fyrra-
haust.
220 sýkingar í fyrra....
Kampýlóbakter-sýkingar voru hér
í kringum fjörutíu árlega framan
af áratugnum, hvar af helmingur-
inn var upprunninn innanlands.
Fjölgunar varð fyrst vart 1996 og
síðan gífurleg fjölgun í fyrra þeg-
ar alls 220 kampýlóbakter-sýk-
ingar voru skráðar, hvar af 150
voru af innlendum uppruna og
ekkert lát er á aukningunni.
Uppruni bakteríunnar er í
meltingarfærum dýra. I mönnum
veldur hún bólgu í þörmum, nið-
urgangi, kviðverkjum, hita, ógleði
og uppköstum, þó dæmi séu um
sýkingu án einkenna. Bakterían
getur líka borist frá fuglum í yf-
irborðsvatn. Vitað er um þrjár
hópsýkingar af menguðu vatni
hér á landi. Einkenni geta verið
misjafnlega svæsin og sýking
gengur oftast yfir á nokkrum dög-
um án meðferðar. En stundum
getur hún valdið langvarandi og
jafnvel viðvarandi fylgikvillum.
Vilja ærlega raunsókn
Sóttvarnarlæknir, ásamt sýkla-
deild Landspítalans, Hollustu-
vernd og yfirdýralæknir hafa nú
lagt til að umfangsmikil rann-
sókn verði gerð á útbreiðslu iðra-
sýkinga og orsökum þeirra hér á
landi og að almenningur verði
fræddur um meðferð matvæla.
Forðast skal að Iáta hrátt kjöt eða
blóðvökva úr því menga önnur
matvæli. Og varast neyslu á illa
steiktu/soðnu kjöti og yfirborðs-
vatni. - HEI
Skotió fyrst og
síðan spurt?
Undnm hjá íbúum í
grennd við Mýrarveg
jrfir því að fram-
kvæmdir hefjist við
umdeild fjölbýlishús
áður en kærufrestur
rennur út.
Óánægðir íbúar hafa ákveðið að
kæra skipulagsyfirvöld á Akureyri
vegna umdeildra fjölbýlishúsa
sem nú eru að rísa við Mýrarveg.
Ibúar nágrennisins telja húsin of
há og ríkir undrun meðal þeirra
um að framkvæmdir séu þegar
hafnar án þess að kærufrestur sé
runninn út.
Tryggvi Þór Haraldsson, einn
óánægðra íbúa, segir að kæru-
fresturinn renni ekki út lýrr en
næsta fimmtudag. Fyrir þann
tíma muni íbúarnir senda frá sér
kæru þótt endanlega sé ekki frá-
gengið í hvaða formi hún verði.
Tryggvi Þór Haraldsson,
talsmaður íbúa.
Hann orðar það sem svo að það
sé „dálítið merkilegt" að fram-
kvæmdir hefjíst áður en kæru-
fresturinn rennur út. Ekki síst
þar sem óljóst sé hvernig brugð-
ist verður við ef kæran verður
tekin til greina. Hægt er að
hugsa sér að íbúunum yrðu
greiddar bætur og sama striki
haldið og fýrr. Önnur leið væri að
stöðva framkvæmdir og málið
færi aftur á byijunarpunkt.
Kloíningur
Skipulagsnefnd klofnaði á sínum
tima í afgreiðslu sinni en yfirvöld
hafa að nokkru leyti komið á
móts við íbúana, þ.e.a.s. lækkað
húsin úr 7 hæðum í uppruna-
legri áætlun í 5-hæða hús.
Tryggvi segir svo háar byggingar
á þessum stað hins vegar gróft
stílbrot í umhverfinu, en 2ja-3ja
hæða hús væru nær Iagi til að
heildarmynd svæðisins yrði við-
unandi.
Óánægjan er almenn í grennd
við blokkirnar þótt íbúar hafi
gengið mislangt í gagnrýni sinni.
Fjölbýlishúsin eru ætluð eldri
borgurum. - BÞ