Dagur - 20.10.1999, Blaðsíða 8

8- MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÚBER 1999
MIDVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 1999 - 9
.Thgpr

Aldrei verðmiði á bj örgun
Rairnir rjúpnaveiði-
maima fyrstu daga
rjúpnaveiðitímabils-
ins hafa vaMð upp
ýmsar spumingar,
meðal aimars um ör-
yggismál, tryggingar,
skotvopnareglur og
fleira. Dagur ræddi
við veiðistjóra, skot-
veiðimenn, lögregln-
menn og björgunar-
sveitarmenn um
ástandið.
Stríðsástand er eitt þeirra orða
sem komið hefur fram í umræð-
unni um fyrstu daga rjúpnaveiði-
tímans þegar þúsundir veiði-
manna arka á fjöll í leit að bráð,
oft margir á takmörkuðu svæði og
eiga þar með á hættu að lenda í
skotlínu annarra veiðimanna. Ar-
viss leit og óhöpp tengd rjúpna-
veiðinni fylgdu upphafi rjúpna-
veiðitímans um helgina, nánast
jafn örugglega og dagur fylgir
nótt. Slíkum atvikum fer þó mjög
fækkandi að mati þeirra sem að
málinu koma. Oháð einstökum
atvikum um liðna helgi og hvort
útbúnaður manna sem þeim
tengdust var í lagi eða ekki er
eðlilegt að spurt sé um eftirlit, ör-
yggismál, útbúnað, kostnað við
leit og ekki síst hæfni veiðimanna
til að fara með sín vopn.
Þurfa að kuiiiia á tækin
Kristján H. Birgisson, erindreki
hjá Slysavarnafélaginu Lands-
björgu, segir að þrátt fyrir allt sé
það tilfinning björgunarsveita-
manna að útbúnaður og öryggis-
mál veiðimanna hafi farið batn-
andi á liðnum árum. Þar hafi orð-
ið hugarfarsbreyting hjá veiði-
mönnum. Hinsvegar séu alltaf til
undantekningar og sumir fari
vanbúnir til fjalla. Öflugasta leið-
in til að bæta ástandið sé með
fræðslu um það hvaða útbúnað
þurfi. Helstu öryggistækin sem
veiðimenn þurfi séu áttaviti, gps-
tæki, nmt-sími, kort, ljós, neyðar-
blys og sjúkragögn.
„Útbúnaður hefur farið batn-
andi og síðastliðin fimm ár hefur
eiginlega orðið bylting á þessu
sviði,“ segir Kristján. „Menn eru
orðnir mjög meðvitaðir um að
vera vel klæddir, vera með áttavit-
ann, gps-tæki og kort. En síðan
gerast alltaf einhver slys sem eng-
inn ræður við. En það er aldrei of
oft brýnt fyrir mönnum samt sem
áður að taka með sér kort og átta-
vita og kannski það sem mestu
máli skiptir, að kunna á þá.“
Sigmar B. Hauksson, formaður
Skotvíss, Skotveiðifélags íslands,
tekur í sama streng og segir út-
búnað rjúpnaveiðimanna tví-
mælalaust hafa batnað og þeir
séu mun upplýstari í dag en fyrir
fáeinum árum. „Það varð bylting
Þessi rjúpnaskytta fékk gott veður í Vaðlaheiðinni nú í vikunni en ekki eru aiiir sro heppnir þegar farið er á fjöii í leit að rjúpu. Þokan hefur oft reynst mönnum erfið en þá er mikiivægt að réttur örygg-
isbúnaður sé með í för. - mynd: brink
með tilkomu gps-tækjanna. Það
hefur stórdregið úr því að menn
séu að villast. Allur fatnaður er
orðinn miklu, miklu betri,“ segir
Sigmar. „Mér telst svo til að um
þessa helgi hafi verið þtjú þúsund
og fimm hundruð til fjögur þús-
und menn á Ijöllum uppi við mjög
erfið skilyrði, þoku og rigningu,
og það urðu ekki fleiri óhöpp en
þetta.“
Trygging vegna leitar?
A hverju ári þarf að leita að
rjúpnaskyttum sem ýmist hafa
villst, slasast eða hvort tveggja.
Eðlilegt er því að spurt sé hvort
skylda eigi veiðikorthafa til að
kaupa sér tryggingu til að standa
straum af kostnaði við Ieit og
björgun. Besta ráðið er auðvitað
að fara varlega en leit að veiði-
mönnum er árviss, hvort heldur
ástæðan er vanbúnaður eða
óhöpp. „Menn eiga ekki að ana út
í vitleysu þegar þeir eru ókunnug-
ir á svæðinu og ótryggt veðurútlit,
að vera þá ekki að taka sénsa,“
segir Áki Ármann Jónsson veiði-
stjóri. „Eg held að veiðimenn séu
bara þverskurður af þjóðfélaginu.
Mestur hlutinn er í lagi en síðan
eru alltaf svartir sauðir inn á
milli," segir Aki. Varðandi það
hvort skylda eigi menn til að
kaupa sér tryggingar segir Aki að
sumsstaðar erlendis sé slíkt gjald
Iagt ofan á veiðikortagjaldið. „Það
er spurning hvort við eigum að
fara þá leið eða hvort menn eigi
bara að hafa þetta í hendi sér,“
segir Aki.
Sigmar segist ekki telja ástæðu
til að skylda veiðimenn til að
kaupa sér tryggingar. „Björgunar-
sveitirnar hljóta ýmiss konar
stuðning af ríkisvaldinu og það
ætti þá að skylda alla til þess,
bæði fjallgöngufólk, skíðafólk,
bændur og aðra. Tölfræðin sýnir
að af þeim hópum sem stunda
útivist eru ekki mjög mörg útköll
vegna skotveiðimanna."
Kristján H. Birgisson hjá Slysa-
varnafélaginu Landsbjörgu segir
erfitt að svara því frá sjónarhóli
björgunarsveitamanna hvort
skylda eigi veiðimenn til að kaupa
sér tryggingar til að kosta björgun
og leit ef til kemur. „Það hefur í
sjálfu sér aldrei verið í umræð-
unni. Við komum aldrei til með
að neita neinum um leit. Við lif-
um á almannafé þannig að það
væri þá almenningur sem myndi
fara fram á það, stjórnvöld eða
einhverjir sem sjá fram á beinan
kostnað." Hinsvegar sé erfitt fyrir
björgunarsveitarmenn að svara
þessu. „Við erum ekki vanir og
munum aldrei leggja fram verð-
miða á okkar aðgerðir. Það er al-
veg á hreinu," segir Kristján.
Treyst á veiðimeimina
Björgunarskólinn býður upp á
námskeið í rötun og ferða-
mennsku fyrir almenning sem
Kristján H. Birgisson segir að hafi
verið töluvert sótt af veiðimönn-
um. Skotvís sér um veiðinám-
skeiðin í samvinnu við lögregluna
og rekur að auki skotveiðiskóla,
sem margir hafa sótt, þannig að
veiðimenn eru greinilega að afla
sér þekkingar, ekki bara af skyldu,
heldur af eigin áhuga til að hæta
sig. „Við gefum út fréttabréf með
miklum fróðleik, veglegt blað
einu sinni á ári og svo erum við
níu mánuði á ári með rabbfundi
fyrsla miðvikudag>hvers mánaðan
Þar er alls konar fróðleikur um
öryggismál, Iíffræði og annað
slíkt. Helsti þáttur í starfsemi
okkar er fræðslan og hún hefur
skilað sér mjög vel.“
Ef til vill kennir reynslan
mönnum að gagnlegra væri að
björgunarsveitirnar kæmu beint
inn á skotvopna- og veiðikorta-
námskeiðin með það að markmiði
að enginn hefði leyfi til veiða án
þess að hafa gengið í gegnum ít-
arlega fræðslu um útbúnað og ör-
yggismál fyrst. Forvarnir og
fræðsla er ef til vill besta tækið til
að koma í veg fyrir að vanbúnað-
ur verði mönnum að fótakefii á
Ijöllum. „Eg hef trú á að það sé
farið yfir þessa hluti að einhverju
leyti á þcssum námskeiðum en
það má kannski alltaf gera það
betur,“ segir Kristján og Sigmar
tekur í sama streng. „Útilífs- og
öryggisþátturinn er ágætur. Það
er mjög vel að því staðið en hann
mætti vera stærri,“ segir Sigmar.
„En hinsvegar hvetjum við menn
til að afla sér þekkingar sjálfir.
Það er þannig með skotveiði-
menn að þeir eru í ýmsu öðru
sporti þannig að yfirleitt eru
menn mjög vel að sér þó svo það
komi alltaf fyrir og er ótrúlegt að
menn skuli álpast á fjöll án þess
að hafa áttavita. Mér virðist þessi
slys sem verða þegar menn villast
verða helst þegar menn ætla
stutt. r.Menn aatla. bar«, á-bakvið.
hólinn, bara rétt upp í gilið.
Menn ætla stutt en svo getur
veiðigleðin hlaupið með menn í
gönur, eða skollið á myrkur, þoka
eða þá að menn átta sig ekki.“
Veiðiskýrslur á síðustu
stundu
Þeir sem til margra ára hafa haft
skotvopnaleyfi þurfa nú að fara á
hæfnisnámskeið til að fá veiði-
kort. Aki segist hafa leyft mönn-
um að fara beint í próf án þess að
fara á námskeiðið, ef menn hafi
Áki Ármann Jónsson veiðistjóri:
„Ég tei að fræðsla eigi að skiia sér
því þó við myndum skylda
veiðimenn til að vera með
áttavita og gps-tæki á sér þá myndi
kannski ekki nema
heimingurinn af þeim vera með
þessi tæki."
talið sig hæfa til þess, en dæmin
sýni hinsvegar að slíkt sé í raun
tímasóun því enginn veiðimaður
hafi náð prófinu með þeirri að-
ferð. Nú eru 16.000 veiðikorthaf-
ar á skrá hjá embættinu og hafa
tæplega tíu þúsund endurnýjað
sín kort fyrir yfirstandandi veiði-
ár, en kortið gildir til árs frá 1.
apríl -31. mars. Til að fá veiðikort
sín endurnýjuð þurfa veiðimenn
að skila inn veiðiskýrslum en af
þeim þúsund veiðimönnum sem
óskuðu eftir endurnýjun veiði-
Snorri Sigurjónsson hjá Ríkislög-
regiustjóraembættinu:
„Kennsiugögn eru kannski ekki ai-
veg í takt vió nýju reglurnar. Menn
hafa aðlagað sig að breyttum iög-
um og spunnið út frá þvi. Meining-
in er að taka á þessu í samvinnu
við veiðistjóra."
korts á síðustu tveimur vikunum
fyrir upphaf rjúpnaveiðitímabils-
ins skiluðu um sjö hundruð veiði-
skýrslum um leið. Aki segir skil á
veiðiskýrslum til fyrirmyndar en
að skýrslurnar vilji koma frekar
seint inn, sérstaklega skýrslur um
rjúpnaveiði.
Þegar um það er að ræða að
veiðimenn skila ekki skýrslu fyrr
en þeir hreinlega verða að gera
það til að fá veiðikortið endurnýj-
að má spyrja hve áreiðanlegar
skýrslurnar eru.
Sigmar B. Hauksson, formaður
Skotvíss:
„Mér telst svo til að um þessa helgi
hafí ve'rið þrjú þúsund og fimm
hundruð til fjögur þúsund menn á
fjöllum uppi við mjög erfið skiiyrði,
þoku og rigningu, og það urðu ekki
fleiri óhöpp en þetta."
Forsjár- eða fyrirhyggja
Ekki eru til samræmdar reglur um
öryggistæki en á námskeiðunum
er mönnum ráðlagt að taka með
sér áttavita, gps-tæki, síma eða
annað slíkt. Þá er lögð áhersla á
að menn fari ekki út í óvissuna,
hugi vel að veðurspá og öðru slíku.
Notkun áttavita og gps-tækja er
ekki kennd á námskeiðunum en
Áki segir vissulega þörf á slíhri
kennslu þótt ávallt sé spurning
um hve mikið hægt er að taka inn
á námskeiðin. Hann segist hins-
vegar ekki hlynntur því að skylda
veiðimenn til að hafa ákveðinn ör-
yggisbúnað. „Ég er á móti forsjár-
hyggju almennt. Ég tel að fræðsla
eigi að skila sér því þó við mynd-
um skylda veiðimenn til að vera
með áttavita og gps-tæki á sér þá
myndi kannski ekki nema helm-
ingurinn af þeim vera með þessi
tæki. Eg vil frekar uppfræða menn
þannig að þeir viti þetta og geri
þetta að eigin frumkvæði." Aki
segir erfitt að koma algjörlega í
veg fyrir að menn týnist þegar
skyndilegar breytingar verða á
veðri þrátt fyrir að útbúnaður sé í
lagi. Hann viðurkennir að eftirlit
með slíku yrði mjög erfitt, um-
fangsmikið og dýrt. „Það er mjög
lítið eftirlit með skotveiðimönnum
núna og mjög mismunandi eftir
umdæmum hvernig því er háttað,“
segir Aki. Hann telur farsælast að
þetta eftirlit sé á höndum veiði-
stjóraembættisins eða ríkislög-
reglustjóra. Oft og tíðum geti
tengslin heima í héraði gert
mönnum erfiðara fyrir við eftirlit-
ið. Best væri ef einhver utanað-
komandi hefði þetta eftirlit með
höndum.
Eftirlit erfitt og dýrt
Veiðistjóri viðurkennir að almennt
mættu þessi mál vera í betra far-
vegi. Eftirlit með skotveiði sé al-
mennt lítið, enda sé slíkt eftirlit
bæði umfangsmikið og dýrt. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Snorra
Sigurjónssyni hjá Ríkislögreglu-
stjóra hefur veiðistjóri sent til
embættisins ábendingar og tillög-
ur um hvað betur mætti fara.
Snorri segir að vissulega sé alltaf
hægt að bæta hlutina og umræða
um slíkt sé af hinu góða. Hann
viðurkennir eins og aðrir sem að
málinu koma að erfitt sé að koma
við mjög virku og öflugu eftirliti
með skotveiðimönnum, eðli máls-
ins samkvæmt, og slíkt eftirlit sé í
raun afskaplega lítið. „Ég held að
við verðum fyrst og fremst að
byggja á þessum námskeiðum og
ég veit að skotfélögin hafa unnið
ágætis starf með kynningu innan
sinna vébanda. Af hálfu lögreglu
yrðu þetta fyrst og fremst
skyndikannanir sem fara fram. Ég
veit að það hefur verið lagður
þungi á þetta þegar allt er hvað
heitast, eins og núna þegar rjúpan
er að byija. Þá hafa menn lagst í
víking og heilsað upp á veiðimenn,
kannað þeirra búnað og jafnvel að
það hafi verið teknar byssur af
mönnum sem ekki höfðu þau leyfi
sem þeir áttu að hafa. Það gerist á
hverju hausti og sýnir að lögreglan
þarf að vera vakandi."
Skortir samræmingu
Ríkislögreglustjóri hefur yfirum-
sjón með skotvopnanámskeiðum
en í raun er framkvæmdin hjá Iög-
reglustjórum heima í héraði ásamt
úthlutun skotvopnaleyfa. I nýju
vopnalögunum (16/1998) og
reglugerð um skotvopn, skotfæri
og fleira, er gert ráð fyrir sam-
ræmdum skotvopnanámskeiðum
um allt land og það er ríkislög-
reglustjórans að samræma þessi
námskeið.
„Það verður að segjast eins og er
að það hefur ekki verið gert ennþá
öðruvísi en þannig að lögreglu-
stjórum hefur verið falið sérstak-
lega að annast þetta áfram eins og
verið hefur, að vísu með tilliti til
breyttra laga og reglna," segir
Snorri Sigurjónsson. „Ég er nú
ekki tilbúinn að gefa hverju nám-
skeiði einkunn fyrir sig en það á
nú að vera svo að þarna sé jafn-
ræði og ég veit ekki betur en að
svo sé. Það stendur til hinsvegar
að taka á þessu upp á nýtt.
Kennslugögn eru kannski ekki al-
veg í takt við nýju reglurnar. Menn
hafa aðlagað sig að breyttum lög-
um og spunnið út frá því. Mein-
ingin er að taka á þessu í sam-
vinnu við veiðistjóra. Það er
spurning með hvaða hætti nám-
skeiðin verða haldin framvegis. Ég
á von á að lögreglustjórum verði
áfram falið að sjá um þau en þetta
er fyrst og fremst spurningin um
kennslugögn og samræmd vinnu-
brögð. Ég hef heyrt um það að það
er ekki fullkomin ánægja með
þetta og ég veit að það þarf að taka
á einhverju. Almennt held ég að
þetta sé í lagi,“ segir Snorri.
Samgönguráðherra vígir Siglufjarðarveg með formiegum hætti.
- mynd: brink
Bundið slitlag
tll Siglufjarðar
Samgönguráðherra af-
hjúpaði stuðlahergs-
drang með koparskildi
sem sýnir legu vegar-
ins. Drangurinn stend-
ur skammt norðan
Hofsóss við Höfða-
hóla.
Þriðjudaginn 14. september
verður skráður í sögu Sigluljarð-
ar því þann dag náðist sá áfangi í
samgöngumálum Siglfirðinga, og
reyndar Norðurlands vestra að
bundið slitlag var komið á allan
Siglufjarðarveg og þar með á
helstu aðalvegi milli þéttbýlis-
staða kjördæmisins. Siglufjörður
komst fyrst í vegasamband árið
1946 með vegalagningu um
Siglufjarðarskarð en sá vegur var
oft ekki opinn nema fjóra mánuði
á ári. Arið 1967 lauk svo jarð-
gangagerð gegnum Strákafjall og
vegalagningu um Almenninga.
Kostnaður vegna endurbygg-
ingar Siglufjarðarvegar frá árinu
1983 nemur um einum milljarði
króna á verðlagi ársins 1999,
þ.m.t. endurbygging Stráka-
ganga og sjö brúa á leiðinni.
Siglufjarðarvegur telst í dag vera
102 km að lengd og ná að sunn-
an frá Syðstu-Grund í Út-
Blönduhlíð í Skagafirði og þaðan
um Höfðaströnd, Sléttuhlíð,
Fljót og að hafnarsvæðinu á
Siglufirði. Sl. föstudag afhjúpaði
samgönguráðherra, Sturla Böðv-
arsson, stuðlabergsdrang með
koparskildi sem sýnir legu vegar-
ins en honum var valin staður
skammt norðan Hofsóss við
Höfðahóla til að minnast þessa
áfanga í samgöngumálum á
Norðurlandi vestra. — GG
ti
bytcm%i |
fí.Vfí-ri i 8
Hilmar Ragnarsson, forstöðumaður símstöðvadeildar Landssímans, sýnir
áhugasömum sýningargestum hugbúnaðarlausnir fyrir símafyrirtæki á
Telecom ‘99 í Genf.
Landssímiim á
Telecom ’99
Á Telecom ‘99 í Genf í Sviss,
einni stærstu fjarskiptasýningu
heims, kynnti Landssíminn hug-
búnaðarlausnir fyrir símafyrir-
tæki. Tvö hugbúnaðarkerfi, sem
þróuð eru á tölvu- og hugbúnað-
ardeild símstöðvadeildar Lands-
símans, vöktu talsverða athygli á
sýningunni, en þar kynntu yfir
1.000 fjarskiptafyrirtæki og
framleiðendur Qarskiptabúnaðar
starfsemi sína og vörur.
Um er að ræða tvö miðlunar-
kerfi, sem miðla upplýsingum á
milli sjálfvirkra símstöðva og við-
skiptamanna- og reikningagerð-
arkerfa símalyrirtækja. Annað
kerfið flytur gjaldfærsluupplýs-
ingar úr símstöðvum yfir í reikn-
ingagerðarkerfi, en hitt flytur
skipanir úr viðskiptamannakerfi,
t.d. um breytingar á sérþjónustu,
yfir í símstöðvar. Kerfin hafa,
ýmist annað eða bæði, þegar ver-
ið seld til EMT í Eistlandi,
Foroya Tele í Færeyjum og ís-
landssíma á íslandi. Þá eru líkur
á að fleiri samningar náist nú í
kjölfar Telecom ‘99.