Dagur - 21.10.1999, Qupperneq 2

£
9 9 9 1 H 3 0 T ?. U . V S 9 3 3 1.', 1 i tf, U 1 %
2 - FIMMTUDAGUR 2 1. OKTÓBER 19 99
i FRÉTTÍR
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðisráðherra og Siv Friðleifsdóttir umhverfisráðherra fóru fyrir fríðum hópi kvenna í
kraftgöngu um Öskjuhiíðina.
Bemþynning kostar
okkur 500 millj ónir
Talið er að beinbrot af
völdum beiiiþymiiiigar
kosti þjóðfélagið árlega
um 500 milljónir króna.
íslenskur mjólkuriðnaður
kemur félaginu Beinvemd
til hjálpar.
Alþjóðlegur beinverndardagur var
haldinn hátíðlegur í gær. Af því tilefni
var undirritaður samstarfssamningur
til þriggja ára milli íslensks mjólkur-
iðnaðar og félagsins Beinverndar.
Markmið samstarfsins er að benda á
beinþynningu sem eitt stærsta heilsu-
farsvandamál 21. aldarinnar. I kjölfar-
ið fer kynningarátak af stað undir yfir-
skriftinni „hollusta styrkir bein“ og
verður gefinn út bæklingur með því
nafni.
Hér á landi er talið að árlega brotni
a.m.k. I þúsund einstaklingar af völd-
um beinþynningar, þ.e.a.s. við Iítinn
eða engan áverka sem eðlileg bein þola
auðveldlega. Arlega verða um 300
mjaðmarbrot á íslandi og hvert þeirra
kostar þjóðfélagið um 1,5 milljónir
króna. Því má gróft áætla að í heild
kosti beinbrot af völdum beinþynning-
ar þjóðfélagið hátt í 500 milljónir ár-
Iega. Þrenns konar brot eru aðallega
tengd sjúkdómnum; framhandleggs-
brot, hryggsúlubrot og mjaðmarbrot.
Herjar aðaUega á konur
Beinþynning er sjúkdómur sem herjar
í ríkara mæli á konur en karla. Rann-
sóknir hafa Ieitt í Ijós að ungar konur
og táningsstúlkur neyta aðeins helm-
ings ráðlags dagskammtar af kalki og
er því þrefalt hættara við beinþynningu
og beinbrotum en körlum.
Félagið Beinvernd var stofnað á sfð-
asta ári og starfar á landsvísu með að-
setri í Reykjavík. Formaður er Ólafur
Ólafsson, fy rrum landlæknir. Markmið
félagsins er að verða öflug landssamtök
sem vekja athygli almennings og
stjórnvalda á beinþynningu. Einblínt
verður á áhættuhópa og staðið að
fræðslu meðal almennings og beil-
brigðisstétta á þeirri þekkingu sem er
lyrir hendi á hverjum tfma um bein-
þynningu og varnir gegn henni. Með
stuðningi Islensks mjólkuriðnaðar
verður háð barátta gegn þessum alvar-
lega sjúkdómi.
-I^ur
í pottmum var það haft eftir gam-
algrónum sjálfstæðismanni af
kaldastríðskynslóðinni og dyggs
fylgismanns „Varins lands“ á sín-
um tíma að allt þetta tal um
kjamavopn á íslandi væri aug-
ljóslega tilbúningur, sem pantað-
ur hafi verið hjá vinstrisinnuð-
um visindamöxmum í Ameríku.
Tímasetningin sagði þessi ágæti maður að væri
heldur engin tilviljun, því Steingrímur J. og
Vinstri grænir - eini herstöðvaandstæðinga-
flokkurinn sem eftir væri - ætluðu að halda
landsfund um næstu helgi! Hver segir svo að
Kalda stríðið sé búiðl...
Stofnun flokksfélaga Samfylking-
arinnar í kjördæmunum hefur
hrint af stað umræðu um framtíð
R-listans í Reykjavík og F-listans
á Akureyri eins og raunar kom
fram í Degi í gær. í pottinum
benda menn á að þótt opinberlega
segist allir vilja ræða áframhald-
andi samstarf fyrir næstu kosn-
ingar sé næsta ólxklegt að af því geti orðið. í
Reykjavík séu framsóknarmenn upp til hópa
fullir efasemda, en síðan benda menn á að
hvorki á Akureyri né í Reykajvík séu miklir kær-
leikar með VG og Samfylkingunni. Ama Þórs
málið í Reykjavík hefur ekki bætt sambúðina
þar á bæ og sfyrkur Steingríms J. og félaga í
Norðurlandi eystra og á Akureyri veldur Sam-
fylkingarmönnum nokkrum ugg...
Arni Þór
Sigurðsson.

Mqar r íor 1 lumu i gæi muu------
ir eftir því að sjá hvemig gengur. - í pottinum
velkjast menn ekki í vafa um að stöðin eigi að
verða mótvægi á öldum lj ósvakans við veldi J óns
Ólafssonar - og þótti mönnum sem „krabba-
kenningar" um stöðina hefðu fengið byr undir
báða þegar í ljós kom í Morgunblaðinu í gær að
Hagkaupsmenn og Jón L. Amalds eiga þar helm
ings hlut...
Erlendur
Baldursson
afbrotafræðingur hjáFangelsis-
málastofnun ríkisins
Þeim sem ajþlána refsi-
dóma í fangelsum hejrur
heldur verið oðfækka en skil-
orðsbundnum dómum og
sektardómum, m.a. fyrir of-
beldisbrot, Jjölgaði mjög
mikið á síðosta ári.
Orðtn svo viðkvæm
að allt er nú kært
„Ofbeldisbrot geta Iíka verið mismunandi al-
varleg og mikið af þessu ofbeldi er, sem betur
fer, minni háttar ofbeldi. Eg hef mína skýringu
á auknu ofbeldi: Ég held að fólk þoli minna of-
beldi nú til dags en áður fyr og kæri núna of-
beldi sem áður var ekki kært. Ein tönn eða
brotinn putti þótti ekkert óskaplegt mál. En
núna erum við svo vernduð og viðkvæm fyrir
öllu, að allt er kært - sem í sjálfu sér er allt í
lagi - en verður til þess að málunum fjölgar -
þó afbrotunum kannski fjölgi ekki. Og þegar
svona mikið af litlum málum kemur til kasta
dómara er eðlilegt að þeir beiti sektum eða
skilorðsbundnum dómum. En við alvarlegum
oflieldisbrotum eru yfirleitt kveðnir upp óskil-
orðsbundnir dómar.
Þetta hefur verið smám saman að breytast í
þessa átt - og gildir raunar um fleira en ofbeld-
isbrot. Ef til dæmis einhverju er stolið frá fólki
- þá kærir það til lögreglunnar (og einhverjir
jafnvel þó engu hafi verið stolið), því nú eru
flestir tryggðir og fá þetta bætt úr tryggingum".
- Erti dómctr lutnnski almennt að tnildasl?
„Nýjar refsileiðir skipta orðið verulegu máli í
refsifullnustu í öllum vestrænum ríkjum.
Fangelsi er dýrt og hafir þú aðrar Ieiðir sem
eru mildu ódýrari fyrir skattborgarana og virka,
þá er það öllum til hagsbóta. Margir afplána
nú dóma með samfélagsþjónustu og um 90%
þeirra sem það gera klára sig af henni. Þeim
fjölgar líka sem afplána síðasta hluta refsivist-
arinnar á áfangaheimili. Þessi úrræði voru
ekki til fyrir noklírum árum.“
- Verður dfratnhald d þessu?
„Það veit ég ekki. Eitt stórt mál eins og þetta
fíkniefnamál, þar sem 10 aðilar, sem gætu
kannsld fengið 2-4 ár hver, þýddi t.d. 20-40
fangelsisár í viðbót, sem gæti þýtt að föngum
fjölgaði á ný. Að undanförnu hefur ekki verið
mikið af Iöngum dómum. Og þessir „minni
spámenn“ hafa verið að fá dóma allt upp í 6
mánuði, en þeim er heimilt að breyta í samfé-
Iagsþjónustu."
- Hvar skila menn samfélagsþjónustu?
„Hjá allskonar líknarfélögum, t.d. hjá Geð-
hjálp, Rauða krossinum, Alzheimersamtökun-
um, á ellihcimilum og fleiri slíkum og einnig
þróttafélögum. Þctta hefur gefist mjög.veJ-Ec-
Iögin eru ánægð með þetta og við erum ánægð
og þetta kostar skatthorgarana miklu minna.
Að hafa mann í fangelsi kostar kringum 3
milljónir á ári, en í samfélagsþónustu er það
einungis eftirlitsþátturinn, sem kostar."
- Og þetta er eftirsótt?
„Menn vilja yfirleitt allt til vinna til að
sleppa við að fara í fangelsi - og vita það að ef
þeir kliklea þá verða þeir að afplána í fangelsi
og tekst því kannski frekar að halda sér á mott-
unni. Samfélagsþjónustu vinna menn af sér
utan vinnutíma, t.d. um helgar."
- Halda skilorðsdóntar mönnum lilut frá
frekari ajbrotum?
„Ætli það séu ekki nærri 70% þeirra sem
ekki eru dæmdir upp. Slíkur dómur er oftast
þannig, að sett er það skilyrðið að viðkomandi
brjóti ekki af sér, oftast í 2-3 ár. Stöku sinnum
eru líka sett sérstök skilyrði, t.d. um að sá
dæmdi þarf að tilkynna sig með vissu millibili
og má ekki neyta áfengis cða fíknicfna. En
ítrekuð brot Ieiða svo yfirleit til þess að dóm-
urinn er dæmdur upp og bætt við refsingu
vegna nýja brotsins," hei