Dagur - 21.11.2000, Blaðsíða 4

4 - ÞllIÐJUnAGUR 2t. NÚVEMBEli 20 00
D^ttr
FRÉTTIR
FRÉTTA VIÐTALIÐ
Islenskir pabbar
ödrum réraiæm
íslenskir karlar hafa feng-
ið meiri rétt til fæðingar-
orlofs en þekkist annars
staðar í heiminum.
Frá næstu áramótum geta nýbakaðir
feður tekið fæðingarorlof á 80% af
heildarlaunum, í allt að fj'óra mánuði
sem lengist síðan upp í sex mánuði á
næstu tveim árum. Með nýjum lögum
um fæðingarorlof hafa karlar hlotið
meiri rótt til fæðingarorlofs en vitað er
um í öðrum löndum. Hinsvegar hafa
konur meiri rétt í sumum öðrum lönd-
um, að því fram kom á blaðamanna-
fundi með félagsmálaráðherra og for-
stjóra Tryggingastofnunar ríkisins.
Það sýnist til dæmis líklegt að feður
noti sér þetta í þeim tilfellum sem
mæðurnar eru að mestu heimavinn-
andi og/eða í námi, en þeir í fullu
starfi, þótt móðirin yrði þá á móti að
afsala sér þriggja mánaða fæðingar-
styrk, 33 þúsund krónum á mánuði.
Foreldri í minna en 25% launuðu starfi
á einungis rétt á fæðingarstyrk. Orlofs-
rétturinn cr háður því að foreldri leggi
niður launuð störf á meðan. Utreikn-
ingar á greiðslum byggjast á skrám um
staðgreiðslu og tryggingagjald.
Sex mánaða umsóknarfrestur
„Eftir að Iögin um fæðingar og for-
eldraorlof verða að fullu komin til
framkvæmda, það er í ársbyrjun 2003,
þá verða kynin alveg jafnsett, það er
hvort um sig með þriggja mánaða fæð-
ingarorlof og síðan þrjá mánuði sem
þau geta skipt að eigin vali,“ sagði Páll
Pétursson félagsmálaráðherra í gær, en
þá voru námkvæmlega 6 vikur til 1.
janúar. En verðandi foreldrar eiga ein-
mitt að sækja um fæðingarorlofið til
Tryggingastofnunar ríkisins, sex vikum
áður en fæðing er áætluð.
Forsjárlausix eiga einnig rétt ef...
Foreldrar eiga líka sameiginlegan rétt á
lengingu orlofs um 3 mánuði fyrir
hvert barn umfram eitt. Sömuleiðis í 2
Páll Pétursson félagsmálaráðherra og Karl Stelnar Guðnason forstjóri Tryggingastofn-
unar kynntu nýja fæðingarorlofið í gær.
mánuði við fósturlát eftir 18 vikna
meðgöngu og 3ja mánaða eftir and-
vanafæðingu eftir 22ja vikna með-
göngu. Orlofsréttur getur líka lengst
vegna alvarlegra veikinda móður og/
eða barns um eða eftir fæðingu. Fæð-
ingarorlofið er heimilt að taka í hluta-
starfi og því má dreifa fram að 18 mán-
aða aldri barnsins. Páll Pétursson und-
irstrikaði að forsjárlaust foreldri, í
flestum tilfellum feður, eigi líka rétt á
fæðingarorlofi svo lremi að fyrir liggi
samþykki móðurinnar um umgengni
hans við barnið í fæðingarorlofi.
Átta ára foreldraorlof
Karl Steinar Guðnason forstjóri Trygg-
ingastofnunar sagði þetta gríðarlega
stórt stökk og rifjaði meðal annars upp
að sjálfur hefði hann tekið þátt í að
semja um fyrsta einnar viku fæðingar-
orlofið í kjarasamningum. Fulltrúar
VSI hafi þá viljað setja það undir kafl-
ann: veikindi og slys.
Foreldrar barna fæddra eftir 1998
hafa líka öðlast rétt til launalauss for-
eldraorlofs í 13 vikur hvort heldur er til
að annast barn sitt f framhaldi af fæð-
ingarorlofi eða einhvern tíma fyrir 8
ára aldur þess - í einu lagi eða skipt í
mörg tímabil. - HEI
í pottinum hafa
menn verið að skoða
umsóknir um stöðu
forstjóra byggða-
stofnunar og hefur
umsækjendalistinn
vakið nokkra at-
hygli. Athyglin hef-
ur ekki síst beinst að
því að á listanum
eru ekki umsækjend-
ur sem menn höfðu
jafnvel búist við að sjá þar, s.s. nafn Páls Péturs-
sonar. Hins vegar hafa pottveijar staldrað við
þijú nöfn sérstaklega sem talin eru líkleg. En
þetta eru nöfn Snorra Bjöms Sigurðssonar sveit-
arstjóra á Sauðárkróki, Valtýs Sigurbjamarson-
ar sem var yfir norðurdeild Byggðastofnunar
fyrir nokkmm áram og nafn Jóns Þórðarsonar
sem hyggði upp og stýrir sjávarútvegsdeild Há-
skólans á Akureyri...
Snorri Björn Sigurðsson.
Og þegar nafn Páls
Péturssonar heyrist
nefnt í tengslum við
stöðuveitingar er
rétt að nefna að það
heyrist nú iirnan úr
Framsóknarflokkn-
um að talsverður
þrýstingur sé á að
Guðmundur Bjama-
son fari úr íbúða- ___________________
lánasjóði til að taka
að sér bankastjóra-
stöðu í sameinuðum ríkisbanka. Frá þessu hefur
raunar verið sagt hér í pottinum. Seinni hluti
þeirrar fléttu er hins vegar sagður hljóma þan-
nig, að í stól forstjóra íbúðalánasjóðs muni þá
setjast núverandi liúsnæðismálaráðherra, títt-
nefndur Páll Pétursson...
Páll Pétursson.
Benedikt
Guðmundsson
fulltrúi hjá Atvitinuþróunarfélagi
íslands
Upphafþess að hoðaðvar til
ráðstefnu umfiskeldi og sjáv-
arútveg á Akureyri má rekja
til mikils áhuga á fiskeldi í
Eyjafirði.
Laxeldi skoðað með sama
hugarfari og stóriðja
- Er Eyjajjörðiir Uklegur sem fiskeld-
issvæði?
„Við fundum að þetta var mál sem mjög
var í umræðunni og vaxandi áhugi. Ég veit
ekki hvort loku sé alveg skotið fyrir það að
fiskeldi verði síðar við Eyjafjörð. Vandamál-
ið er það að ríkisvaldið hefur að okkar mati
ekki staðið sig nægilega vel, og það hafi
komið yfirvöldum á óvart hversu mikil
ásókn er í leyfi til fiskeldis í dag um allt
land. Miðað við það ástand sem er að skap-
ast í löndunum kringum okkur, eins og t.d.
í Noregi þar sem menn eru farnir að líta í
kringum sig til annarra landa eins og til Is-
lands til að halda áfram að auka fiskeldi,
mátti búast við þessu. Möguleikarnir þar
eru nánast uppurnir."
- Er fiskeldið helsti möguleikinn til
aukningar t' sjúvarútvegi í dag?
“Það kom vel í ljós á þessari ráðstefnu
hversu jarðbundnari menn eru í dag en fyr-
ir 10 árum sfðan. Menn gera sér mun betur
grein fyrir því í hvað er verið að ráðast nú en
þá og byggja á þeirri reynslu sem þá fékkst.
Þegar sjávarútvegurinn vill koma inn í þessa
grein þá held ég að ríkisvaldið þurfi ekki að
vera skjálfandi á beinunum ai ótta við að
það muni tapa einhverjum milljörðum
króna í gjaldþrotum. Nú fara peningarnir að
korna koma úr öflugum sjávarútvegsfyrir-
tækjum sem hafa öflugt bakland í fjárfest-
ingasjóðum, lífeyrissjóðum og einkafjárfest-
um.“
- Hræða sporin ekki samt, þ.e. sú
reynsla sem fékltst fyrir um drattig stðan?
“Það hafa flestallir lært af þeirri reynslu
sem þá fékkst. Þeir sem helst eru hræddir
eru þeir aðilar sem stunda hefðbundna lax-
veiði og þeir óttast að þessi kynbætti stofn
sem við erum með hér í gangi sé hættuleg-
ur. Hann hefúr hins vegar verið hér mjög
lengi, t.d. var Isnó f Kelduhverfi með hann
og s fan Rifós sem tók við þeirri stöð. Síðan
hafa seiði frá þeirri stöð verið flutt til út-
landa. Við getum hins vegar ekki neitað því
að við erum á vissan hátt með erfðabreyttan
fisk, kynbættan fisk frá Noregi, sem er
meira norskur en íslenskur, enda var sá ís-
Ienski alveg vonlaus f eldi. Eg veit ekki bvort
jrað er ástæða til að vera bræddur við erfða-
breyttan fisk. Ýmsir telja að náttúrulegi fisk-
urinn sé hættulegri og smiti frekar frá sér. Á
ráðstefnunni kom fram að sjúkdómar og
lyfjameðferð befur nær algjörlega horfið í
laxeldi á undanförnum árum. Á sama tíma
hefur framleiðslan aukist verulega. En auð-
vitað er aldrei hægt að koma í veg fyrir slys
á þessum vettvangi, en þá eiga þau sér frek-
ar upphaf í náttúrunni sjálfri.“
- Verður framhald á þessari ráðstefnu á
vegutn Atvinnuþróunarfélagsins ?
“Ekki í bili. Það er nefnd á vegum land-
búnaðarráðherra sem á að skipuleggja hvar
megi vera með fiskeldi og hvar ekki. Eg veit
hins vegar ekki hversu nákvæmar vfsinda-
legar rannsóknir liggja þar að baki eöa hvort
lega iaxvciðiáa vegur þyngra. Við höfum ver-
ið að ræða við nefnd á vegum Háskólans á
Akureyri og Hólaskóla um það að koma á
fót verkéfni sem væri eins konar staðarvals-
athugun á möguleikum laxeldis. Þetta er
það stór iðnaður að það réttlætir það að það
sé skoðað með sama hugarfari og stóriðja."
- GG