Dagur - 21.11.2000, Blaðsíða 17

PRIDJUDAGUR 21. NÓVEMBER 2000 - 17
í>£5**r
jjmL
LANDlHM
■mbmimu
LÍFIB
Gunnþóra
Gunnarsdóttir
Nýleg lög Hauks
Tómassonar
Ut er komin geisla-
diskur þar sem
Caput hópurinn
leikur nýleg verk
eftir Hauk Tómas-
son. Verkin eru
Fiðlukonsert, Ar-
hringur, Spírall og Stemma.
Stjórnandi Caput er Guðmund-
ur Oli Gunnarsson. Utgefandi
er sænska fyrirtækið BIS.
Elsta verkið er Spírall sem
Caput frumflutti í Skálholti
1992. Þá kemur Árhringur frá
árinu 1993 sem upphaflega
var saminn fyrir Sinfóníu-
hljómsveit Norðurlands, en
síðan útsettur fyrir Caput
sveitina. Stemma byggir á ís-
lensku þjóðlagi og var samin
að beiðni STEFs á 50 ára af-
mæli samtakanna og Fiðlu-
konsertinn var pantaður af
Listahátíð í Reykjavík 1998
handa Sigrúnu Eðvaldsdóttur
og Caput. í bæklingi sem fylgir
plötunni íjallar Atli Ingólfsson
tónskáld um tónlist Hauks, eðli
hennar og einkenni.
Ritþing Þórarins og
Sjónþing Önnu
Menningarmiðstöð-
in Gerðuberg hel'ur
gefið út hefti um
Ritþing Þórarins
Eldjárns og Sjón-
þing Önnu Líndal
en þau sátu lyrir
svörum í Gerðu-
bergi í febrúar og
mars sl. Hcftin endurspegla
þingin sjálf og veita þersónu-
lega innsýn í feril þessara
þekktu samtímalistamanna.
Þarna kynnist l’ólk persónunni
bak við verkin, viðhorfum,
áhrifavöldum og lífshaupi.
Bæði heftin eru gefin út í tak-
mörkuðu upplagi en öll eru þau
árituð af listamönnunum sjálf-
um. Þau fást í Eymundsson
Austurstræti og á skrifstofu
Gerðubergs.
V_______________________________/
Haukur
Tómasson.
Málari og manntarfur
LEIKLIST astkonur
PICASSOS eft-
ir Brian
McAvera.
Þýðendur:
Ingunn Ásdís-
ardóttir,
Hrafnhildur
Hagalín Guð-
mundsdóttir,
Ingibjörg Har-
aldsdóttir og
Steinunn Jóhannesdóttir.
Leikstjórn og leikgerð: Hlín
Agnarsdóttir.
Leikmynd og búningar:
Rebekka A. Ingimundardótt-
ir.
Höfundur hreyfinga: Helena
Jónsdóttir.
Lýsing: Ásmundur Karlsson.
Frumsýnt á Smíðaverkstæð-
inu 18. nóv.
Þetta er mikil kvennasýning,
en höfúndur leiksins er karl-
maður og það snýst algerlega
um heimsfrægan karlmann,
Pablo Picasso. Sex af átta ást-
konum hans tala hér um líf
sitt með honum og er svo að
sjá að verkið sé samið sem
syrpa einleikja fremur en
samfellt leikrit. Þannig ber að
meta það og þess vegna er
það verjandi að leikgerðarhöf-
undur skuli hafa sleppt tveim-
ur konum, enda sýningin satt
að segja alveg nógu löng eins
og hún er.
Fyrsta atriðið sem vert er
að nefna í sambandi við þetta
verk Brians McAvera er að
það íjallar að takmörkuðu
leyti um listamanninn Picasso,
ævi hans og verk, og ástæðu-
laust að skoða leikritið í því
ljósi. Þó má gera ráð fyrir að
þessi frásögn sé sönn í öllum
meginatriðum, enda er hún
efnislega samhljóða því sem
maður hefur heyrt og lesið um
áður. Síðustu konu Picassos,
Jacqueline, fengum við reynd-
ar að sjá hér á landi þegar
haldin var sýning á verkum
hans 1986, en skömmu síðar
svipti hún sig lífi. Sama gerðu
reyndar fleiri af þessurn kon-
um, enda ekki ofmælt að sam-
band þeirra við listamanninn
hafi sogið úr þeim allan lífs-
kraft, svo mjög braut hann
þær undir vilja sinn. Það er
þetta samspil sem er hinn sál-
fræðilegi mergur verksins.
Vegna þess hvernig þetta
verk er til komið skortir það á
dramatíska samfellu og stíg-
anda, dettur sundur í svip-
myndir. Orðræður kvennanna
um Picasso, sú mynd sem þær
bregða upp af honum, er á
sama veg hjá þeim öllum.
Listamaðurinn er haldinn
slíku einæði, sjálfsdýrkun og
ótakmarkaðri heimtufrekju að
engu er líkt, konurnar notar
hann kynferðislega af miklum
losta og hef ég ekki í öðru
verki séð listrænni sköpun lýst
jafn hispurslaust sem kynferð-
islegum gjörningi, pensill mál-
arans og limur hans renna
nánast saman í eitt. Hið eró-
tíska myndmál verksins er oft
býsna magnað í flutningi
leikkvennanna. Hins vegar er
lýsingin á listamanninum, hin-
um mikla kvennakúgara,
nokkuð einhæf. Þær nærast
allar á honum um skeið, en
láta hann líka éta sig upp og
reynast flestar fúsar til að nið-
urlægja sig með ótrúlegum
hætti.
Þetta var góð leiksýning af
hálfu Hlínar Agnarsdóttur og
samverkafólks hennar, skyn-
samlega tekið á efninu. Sviðs-
myndin var rnjög fallega gerð,
öll í hvítu, rneira að segja sæt-
in í áhorfendasalnum voru
tjölduð hvítu. Konurnar í
svörtu, hvítu og stundum
rauðu, verulega stílhrein um-
gerð og lýsing og hljóð féllu í
einn farveg. Leikkonurnar sex
skiluðu allar sínum hlutverk-
um prýðilega. Varð sýningin
til að leiða manni fyrir sjónir,
hefði þess þurft, hversu sterk-
um leikkonum Þjóðleikhúsið
hefur á að skipa.Anna Kristín
Arngrímsdóttir, Jacquelin,
myndar með sínum dökku
tónum eins konar umgjörð
sýningarinnar, túlkaði sinn
texta af öguðum krafti. Ann-
ars er hrynjandi verksins góð-
ur og leikkonurnar á sviðinu
leggja til raddir inn í frásögn
þeirrar sem hverju sinni hefur
orðið. Sú fyrsta, í sögulegri
röð hér, er Eva sem Margrét
Guðmundsdóttir lék vel, að
vísu er hún líkari móður en
ástkonu. Helga E. Jónsdóttir
er Gaby, smekklegur leikur, og
Lilja Guðrún Þorvaldsdóttir
leikur hina rússnesku eigin-
konu Olgu. Sú kvengerð í
leiknum, er hávær og stórgerð
og virðist nokkuð Qarri hinni
raunverulegu Olgu, og fannst
mér þar nokkurt stflbrot í sýn-
ingunni. Aftur á móti var
Marie-Thérese, hin kornunga
ástkona málarans skemmtileg
í meðförum Ragnheiðar Stein-
dórsdóttur, bar með sér lífs-
glaðan og bjartan tón inn í
sýninguna. Ótalin er þá aðeins
listakonan Dora, hún er einna
sjálfstæðust þeirra kvenna
sem hér eru leiddar fram, og
Guðrún S. Gísladóttir skilaði
því hlutverki einkar örugglega
og sniðfast.
Saga hverrar þessara
kvenna gæti vissulega verið
forvirtnilegt dramatískt við-
fangsefni í sjálfu sér til að
spinna úr leikrit. En kjarni
verksins er stúdía um ást og
girnd, eins konar öfgadæmi
um jafnvægislaust samband
karls og konu, kúgarann og
hinn kúgaða, ilugurnar sem
brenna upp í ljósinu. Picasso
er hinn sterki manntarfur,
eins og hann er hér nefndur. -
En frá því verður að segja að
áhuginn í leikhúsinu fór
minnkandi eftir því sem á leið
og lýsingunum á kynorku mál-
arans íjölgaði. - Ávinningur
sýningarinnar er hins vegar
hve góð tækifæri hún gefur
mikilhæfum leikkonum. Það
hlýtur að vera helsta ástæða
þess að þetta verk er tekið til
sýningar, fremur en hitt að
orðræður um (mis)notkun
málarans Picassos á konum í
líf sínu sé talið svo forvitnilegt
efni til sviðsflutnings. - Þýð-
ingarnar hljómuðu allar vel
enda áttu þar þaulvanar kon-
ur hlut að.
Gunnar
Stefánsson
skrifar
Meimtabyggingin
Imyndum okkur að í allt haust
höfum við verið að byggja hús.
Að grunnur hafi verið tekinn
síðla í ágúst og fram eftir hausti
hafi framkvæmdum miðað vel.
En að bakslag sé nú komið í
framkvæmdir. Smiðir sem
heimta hærra kaup séu farnir að
rífa burt eina og eina spýtu úr
burðarverkinu og vinna
skemmdarverk hvar sem því
verði við komið. Verður ekki bet-
ur séð en að byrja verði upp á
nýtt. Verkið er fyrir gýg unnið.
MENNINGAR
VAKTIN
Sigurður Bogi
Sævarsson
skrifar
Svo skaðmn verði mestur
Úti í j)jóðfélaginu er á sama tíma í gangi
önnur saga sem er í meginatriðum
einsog húsbyggingarævintýrið. Hún er
hinsvegar raunveruleg og verður afdrifa-
rík því hún snertir þúsundir manna.
Þannig er að nítján þúsund unglingar
byrjuðu í' haust að byggja sér hús; þ.e. að
afla sér í framhaldsskóla menntunar og
þar með tækifæra. Framan af gekk
þetta uppbyggingastarf þeirra vel,
en nú bakslag komið í námið rétt
einsog í byggingarævitýrinu. Kenn-
arar eru farnir í verkfall og eftir
því sem lengra líður á það verða
skemmdirnar meiri. Naglar eru
dregnir úr mikilvægum festingum.
Því er lfldegt að rífa þurfl niður allt
það í „menntabyggingunni" sem
þegar hefur verið reist. Að byrja
þurfi á öllu uppá nýtt.
Verkfall kennara hófst fyrir nær
þremur vikum og virðist ekki vera
að leysast í bráð. Einsog áður hef-
ur verið völdu kennarar þann tíma til
verkfallsaðgerða þar sem lfldegt er að
skaðinn fyrir nemendur verði mestur,
þ.e. þegar langt er liðið á önn og ekki
nema tæpur mánuður til annarprófa.
Vitaskuld er þetta sú tímasetning sem er
áhrifarík fyrir kennara í baráttuhug og
aíleiðingarnar virðast líka ætla að verða
hræðilegar fyrir nemendur.
„Kennarar eru farnir í verkfall og
eftir því sem lengra líður á það
verða skemmdirnar meiri. Nagl-
ar eru dregnir úr mikilvægum
festingum, “ segir m.a. hér i
greinni.
Innistæða fyrir launabótum
Hefði ekki verið heiðarlegra af keimur-
um, sem við skulum ætla að beri velferð
nomenda fyrir brjósti, að fara í verkfall
til dæmis í byrjun námsaimar. Að verkfall
hefði hafist um áramót. Svo skyldi maður
ætla að innan x-langs tíma hefðu samn-
ingar náðst og þá færu í skólann þeir
nemendur sem það kysu og gætu verið
við nám lengi'a fram á vor. Aðrir hrein-
lega slepptu önninni úr. Hættan er sú að
úr þessu muni ijöldi nemenda ekki skila
sér aftur í skólana á haustönn, burtsóð
frá því hvenær kjarasamningar milli
kennara og rfldsvaldsins nást, þannig að
þriggja mánaða nám eða öllu heldur
vinna þeirra verður að engu.
Um þær kröfur sem nú eru uppi á
pallborðinu má segja að laun
framhaldskennara eru í mörgum tilvik-
um í engu samræmi við laun helstu við-
miðunarstétta. Gild rök má færa íýrir því
að einhver innistæða sé fyrir launabótum
þeim til handa. Rétt einsog smiðir sem
afkasta vel fá góð laun og var ekki ein-
hverntíman talað um uppmælingaaðal?
sigurdur@dagur. is