Dagur - 16.01.2001, Qupperneq 6

6 - ÞRIDJUD AGll R 16. JANÚAR 200 1
ÞfÓDMÁL
m
Útgáfufélag: DAGSPRENT
Útgáfustjóri: eyjúlfur sveinsson
Ritstjóri: elías snæland jónsson
Aðstoðarritstjóri: birgir guðmundsson
Skrifstofur: strandgötu 31, akureyri,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Simar: 460 6ioo og aoo 7oao
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk.: 1.900 kr. á mánuði
Lausasöiuverð: 150 kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: soo 7080
Netföng augiýsingadeiidar: karen@dagur.is-augl@dagur.is-gestur@ff.is
Símar auglýsingadeildar: cREYKJavíK)563-1615 Ámundi Ámundason
(REYKJAVÍKJ563-1642 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYRIJ460-6192 Karen Grétarsdóttir
Símbréf augiýsingadeildar: 460 6161
Símbréf ritstjórnar: 460 617i(akureyri) 551 6270 (REYKJAVÍK)
„Frekar fómiun við
í fyrsta lagi
Stjórn Sambands ungra framsóknarmanna hefur sent frá sér
merkilega yfirlýsingu vegna öryrkjamálsins, en í niðurlagi
hennar segir: „Stjórnin hvetur þingmenn og ráðherra Fram-
sóknarflokksins til að sýna fulla hörku í þessum máli og láta
hvergi undan frjálshyggjuöflunum í Sjálfstæðisflokknum.
Frekar fórnum við ríkisstjórnarsamstarfinu heldur en réttind-
um þeirra sem verst eru staddir í samfélaginu.“ Þetta er afar
eindregin áskorun ungra framsóknarmanna til forystumanna
flokksins um að sýna í verki að yfirlýst stefna um „fólk í fyrir-
rúmi“ sé mikilvægari en ráðherrastólar.
1 öðru lagi
Stjórnarflokkarnir áttu í miklum vandræðum með að ná sam-
eiginlegri lendingu í öryrkjamálinu eftir að dómur Hæstaréttar
féll. Fyndið er að heyra suma ráðherra Sjálfstæðisflokksins lýsa
þeim stormi sem geisaði á milli stjórnarflokkanna í málinu sem
pólitísku stillilogni! Þótt samkomulag hafi að lokum náðst um
það frumvarp sem lagt var fram á Alþingi í gær, og báðir stjórn-
arflokkarnir beri þannig á því sameiginlega ábyrgð, er augljóst
að sjónarmiðin voru og eru ólík. Brýning stjórnar ungra fram-
sóknarmanna til ráðherra flokksins er því fram komin af gefnu
tilefni og hefur vafalaust að markmiði að reyna að tryggja að
viðhorf framsóknarmanna fái að ráða við endurskoðun á al-
mannatryggingalöggjöfinni.
f þriöja lagi
Skoðanakönnun, sem birt var í DV í gær um afstöðu almenn-
ings til viðbragða ríkisstjórnarinnar við dómi Flæstaréttar, sýn-
ir óbeint að ungir framsóknarmenn hafa mikinn stuðning með-
al fylgismanna Framsóknarflokksins. Af þeim sem tóku afstöðu
voru 81.5 prósent andvígir viðbrögðum ríkisstjórnarinnar. And-
staðan meðal fylgismanna Framsóknarflokksins mældist 88.2%
samkvæmt þessari könnun. Slíkar vísbendingar um vilja flokks-
manna eru athyglisverðar og munu væntanlega verða forystu
ungra framsóknarmanna hvatning til að fylgja samþykkt sinni
vel eftir innan flokksins. Elias Snæland Jónsson.
Heimska atmúgans
Garri er aldeilis hissa á öllum
þeim misskilningi sem virðist
vera í gangi vegna þessa ör-
yrkjamáls. Samkvæmt skoðana-
könnun DV í gær eru meira en
80% landsmanna á móti við-
brögðum ríkisstjórnarinnar og
Davíðs við Hæstaréttardómin-
um. Sú niðurstaða kemur hins
vegar talsmönnum stjórnar-
flokkanna ekki á óvart því þeir
vita sem er að fólkið skilur ekk-
ert hvað er í gangi og
hefur ekki fengið réttu
upplýsingarnar í mál-
inu. Réttu upplýsing-
arnar í málinu eru
hins vegar þaer sem
ráðherrarnir sjálfir
hafa fram að færa og
eðlilega tekur það
tíma fyrir þá að koma
þeim til skila til al-
mennings, sem eins og
allir vita er frekar tornæmur.
Ástæður ríkisstjórnarinnar eru
nefnilega afskaplega göfugar og
mannúðlegar þó svo að almúg-
inn, 80% þjóðarinnar, hafi
hvorki greind né almenna skyn-
semi til að átta sig á því án
hjálpar stjórnvalda. Andstaðan
við lagafrumbarp Davíðs er
þess vegna misskilningur á mis-
skilning ofan, tilkominn vegna
takmarkaðrar ályktunarhæfi al-
mennings.
Heimóttarskapur
Garra þyldr gott að heyra úr
röðum stjórnarliða hvernig
þetta mál er allt vaxið, en eins
og landsfrægt er orðið horfir
heimóttarskapur þjóðarinnar til
mikilla vandræða nú um stund-
ir - og til marks um það má
nefna að algengt mun vera orð-
ið að venjulegt almúgafólk sé
farið að draga í efa stjórnvisku
sjálfs Davíðs Oddssonar. Slíkt
er ótrúleg forheimska og löngu
V
tímabært að ráðherrar spyrntu
við fótum og bentu fólki á hver
staða þess í þjóðfélagínu sé. AI-
menningur á ekki að vera að
hafa miklar skoðanir á því sem
það ekki skilur, því útkoman
verður þá tóm vitleysa eins og
sannast nú í þessu öryrkjamáli.
Þeir verst settu
Hin rétta túlkun á viðbrögðun-
um við öryrkjadóminum er auð-
vitað sú að ríkisstjórn-
in er að bregðast við af
umhyggju fyrir sínum
smæsta hróður. Eins
og Halldór Ásgríms-
son og Árni Mathiesen
benda á í DV í gær þar
sem þeir eru spurðir
um viðbrögð við skoð-
anakönnuninni, þá
bætir dómurinn ekki
hag þeirra öryrkja sem
eru allra verst settir. Viðhrögð
ríkisstjórnarinnar markast á
hinn bóginn einmitt af um-
hyggju fyrir þeim (iryrkjum sem
eru verst settir. Sú umhyggja
hirtist í |ní að með því að neita
öryrkjum sem dómurinn tekur
til um fulla endurgreiðslu á
skerðingum, verður munurinn
milli þeirra og hinna sent verst
eru settir ekki eins mikill.
Þannig eru viðbrögð ríkisstjórn-
arinnar í raun jöfnunaraðgerð
sem markast af umhyggju fyrir
hinum verst settu í hópi öryrkja
- nú er munurinn á milli þeirra
og annarra ekki eins mikill og
hann hefði getað orðið. Það er
auðvitað ekki von að iila gefinn
almenningur á íslandi skilji
svona heimspeki, en Garri
þakkar guði fyrir að búa í landi,
þar sem stjórnendur hafa vit
fyrir fólki og stýra |iróuninni
með svo göfugum hætti seni
raun ber vitni. — GARRi
JÓHANNES
SIGURJÓNS-
SON
SKRIFAR
I Degi um helgina var lftilega fjall-
að um nýja rannsókn á viðhorfum
þriggja kynslóða til innllytjenda á
Islandi. Þar kemur ýmislcgt athygl-
isvert tram og það sem kannski
kemur hvað mest á óvart er að for-
dómar gagnvart inflytjendum virð-
ast mestir í yngsta aldurshópunm.
(16-25 ára).
Fyrirfram hefðu víst flestir búist
við þveröfugri niðurstöðu, þ.e.a.s.
að umhurðarlyndið væri mest í
yngsta aldurshópnum, en því virð-
ist ekki til að dreifa er marka má
könnunina.
Ein skýringin á þessu kann að
vera sú að fólk á aldrinum 16-25
ára sé einfaldlega tilbúnara til að
segja sína meiningu umbúðalaust
en þeir eldri vilji frekar fela sína
fordóma. Og það styður auðvitað
þessa kenningu að flestir þátttak-
enda í könnuninni telja íslendinga
almennt fordómafulla en undan-
skilja auðvitað sjálfan sig. Og al-
geng svör voru á borð við þetta:
„Eg er ekki með fordóma - en ég vil
Hremskilnir
ungir rasistar?
bara ekki háfa þessa nýhúa nálægt
mér.“
Duldir fordómar
En raunar má kannski segja að yf-
irhöfuð sé heldur lítið hægt að
byggja á könnunum á
„neikvæðum!‘ eigin-
leikum eða hugsun-
arhætti svarenda.
Flestir munu sam-
mála um að kynþátta-
fordómar séu nei-
kvæðir og ekkert til
að hreykja sér af.
Þess vegna eru menn
auðvitað ekki reiðubúnir til þess að
viðurkcnna eigin fordóma, jafnvel
þó mcnn geri sér grein fyrir þeim,
sem ekki er alltaf. Samanber þau
viðbrögð að telja kyndþáttafor-
dóma landlæga á íslandi en afneita
þeirn algjörlega hjá sjálf’um sér.
Það er til dæmis lítið að marka
jákvæð svör við spurningum á borð
við: Myndir þú taka fagnandi á
móti dóttur þinni sem mætti í
sunnudagssteikina með þeldökkan
innflytjanda upp á arminn og
kynna hann sem eiginmannsefni
sitt og tilvonandi barnsföður? Það
er létt verk og löðurmannlegt að
svara svona spurningu játandi. En
auðvitað kémur raun-
veruleg afstaða við-
komandi ekki í Ijós
fyrr en þeir lenda í
þessari aðstöðu í
raun veruleikanu m,
þ.e. þegar dóttirinn
kemur heim með pilt-
inn. Þá fyrst reynir á
fordóma eða for-
dómaleysi viðkomandi.
SkUningux nauðsynlegur
Þetta eru hins vegar miklu flóknari
mál en svo að snúist eingöngu um
innflytjendur eða hörundslit. Það
er sum sé sitthvað innflytjandi og
innflytjandi, á sama hátt og íslend-
ingar eru jafn misjafnir og þeir eru
margir.
Hvað til dæmis um þeldökka
einstaklinga sem alist hafa upp á
Islandi frá blautu barnsbeini, tala
málið óaðlinnanlega og skera sig
ekki úr hópnum nema hvað
hörundslit varðar? Er afstaða
manna til þeirra önnur en til ný-
húa sem tala ekki málið og eiga af
þeim sökum og ýmsum öðrum
erfitt með að samiagast samfélag-
inu? Að í raun sé það ekki hör-
undsliturjnnn sem skiptir höfuð-
máli heldur eitthvað annað. Og er
mismunur á afslöðu Islendinga
eftir því hvar þeir búa á landinu?
Er auðveldara fyrir nýbúa að aðlag-
ast samfélagi á litlum stöðum þar
sem allir þekkja alla en í Reykja-
vík?
Það er mörgum spurningum
ósvarað um þessi mál. Þess vegna
er mjög brýnt að halda áfram rann-
sóknum á þessum sviði. Þarna er
þekking og skilningur jafnnauð-
synlegur og á öðrum sviðum ís-
lcnsks mannlífs.
■Ef^ur-
Væru daglegarbreytingar
á éldsneytisverðitil hags-
bóta fyrir neytendur?
(Kristinn Bjömsson, forstjóri
Skeljungs, vill daglegarbreyt-
ingará eldsneytisverðiístað
mánaðarlegra.)
Jón Geir Jónatansson
leigubílstjóri á Akureyri.
„Mfn reynsla er að
þegar verðlækkanir
verða erlendis þá
eigi olíufélögin svo
mildar birgðir að
þeir verði að selja
eldsneytið áfram á
sama háa verðinu en þegar verðið
hækkar á heimsmarkaði sé
birgðastaðan í lágmarki. Þetta er
gangurinn. Á íslenskum olíu-
markaði virðist ekki vera nein
samkeppni milli félaga og fljótt á
Iitið sé ég ekki hverju daglegar
verðhreytingar ættu að skila okk-
ur neytendum."
Runólfur Ólafsson
jramkvæmdastjóri IÍB.
„Verðbreytingar á
markaði hér eru
með svipuðum
hætti og í ná-
grannalöndunum.
Vissulega gerir fjar-
lægð frá olíuhreins-
unarstöðvum það að verkum að
hrevtingar hér verða sjaldnar en í
löndunum sem við berum okkur
helst saman við. Við tcljum eðli-
Iegt að verðbreytingar skili sér inn
á markaðinn og höfum í því sam-
bandi horft til Norölandanna, þar
sem verðhreytingar eru gjarnan
vikulega."
Samúel Guðmundsson
forstöðumaðuráhættustýringarOlís.
„Ekki að okkar mati
og við hjá Olís sjá-
uni ekki forsendur
fyrir breytingum
þeim sem keppi-
nautur okkar reifaði
í fjölmiðlum. Um
núverandi fyrirkomulag hefur ver-
ið ágæt sátt og því ekki ástæða til
breytinga. Islensku olíufélögin
eru að kaupa eldsneyti á meðal-
verði mánaða en ekki skv. dags-
skráningu á erlendum olíumörk-
uðum. Hækkanir og lækkanir þar
skila sér svo í verðinu hér heima í
næsta mánuði á eltir."
Jóti Pálsson
formaðurstjóniarVömbílstjórast.
Þróttar.
„Ég óttast að ef ol-
ítlverö yrði hreyti-
legt frá degi til dags
myndi verðskyn
neytenda sljóvgast
og aðhald þeirra
gagnvart olíufélög-
unum minnka. Á fárra færi er að
fylgjast daglega með stöðunni á
markaði í Rotterdam og því hvern-
ig hún stendur í tengslum við doll-
ara og krónu. Olíuskip koma hing-
að til landsins einu sinni í mánuði
og af þeim sökum hafa félögin oft
lcnt í vandræðum vegna verðlagn-
ingar á birgðastöðu á hverjum
tíma. En sú er raunin að eftir mót-
mæli okkar bílstjóra í fyrrahaust er
eins og olíufélögunum hafi nú
fyrst skilist að þeir þurfi að taka
líka tillit til neytenda en ekld ein-
vörðugu hluthafa - og er það vel.“