Dagur - Tíminn - 05.10.1996, Page 1

Laugardagur 5. október 1996 - 79. og 80. árgangur -190. tölublað
HAGVAXTAR-
HUGSJÓNIN
EINRÁÐ?
Er hægt að kenna stjórn-
málamönnum að hafa
brennandi hugsjónir? Ef
svo er, gefst þeim nú einstakt
tækifæri til að nema og tileinka
sér hugsjónir á borð við frelsi,
réttlæti, lýðræði, jöfnuð og
mannréttindi, þ.e. aðrar en
hagvaxtarhugsjónina.
Vilhjálmur Árnason, heim-
spekingur, ætlar að fræða menn
um hugsjónir stjórnmálanna á
námskeiði sem hefst eftir helgi
hjá Endurmenntunarstofnun í
Háskólanum. Það gæti verið
sérstaklega freistandi fyrir
ákveðna forkólfa í íslenskum
stjórnmálum að hressa upp á
skilning sinn á t.d. hugtakinu
jöfnuður sem að vísu er dottið
úr tísku meðal heimspekinga
samkvæmt Vilhjálmi. Mál mál-
anna í stjórnmálaheimspeki-
legri umræðu er - réttlæti. „Ég
man nú bara varla eftir neinum
heimspekingi sem er talsmaður
þess að deila gæðunum jafnt.“
Vilhjálmur segir að nám-
skeiðið sé ekki ætlað stjórn-
málamönnum sérstaklega en ef
þeir eru áhugasamir um málið
þá sé það ágætt...
- En segjum að þú fengir í
bekkinn þinn Svavar, Jóhönnu,
Davíð, Halldór Ásgríms og fleiri
góðkunningja almennings.
Hvernig heldurðu að þetta
námskeið gæti nýst þeim í
þeirra starfi?
„Stjórnmálamenn þurfa ör-
ugglega mikið að hugsa, móta
stefnu og temja sér málefnalega
umræðu - ég er ekki að segja
Maður vikunnar
gengur á flókainni-
skóm fyrirgreiðsl-
unnar, en talaði sjálfur um
farísea og tollheimtumenn,
brýndi þá sem hæst hafa til
auðmýktar og sjálfsskoðun-
ar.
Maður vikunnar er Flóki
Kristinsson sr. í Lúxemborg
og nágrenni. Hann kvaddi
Langholtssöfnuð á sunnu-
daginn var og sjónvarps-
vélarnar sýndu þétt hand-
tök og faðmlög þeirra
sóknarbarna sem komu í
síðustu messuna. Á móti
Maður
vikunnar
komu kaldar kveðjur frá
sóknarbörnum - væntan-
legum - í Lúxemborg:
Prestur í þrjú dagsverk! -
sem við höfum fengið með
sæmd frá Lundúnum, við
þurfum ekki Flóka! Ríkis-
stjórnin setur samt fimm
milljónir í dæmið.
Dagur-Tíminn og DV voru
á móti þessari ráðstöfun í
leiðaraskrifum, Alþýðu-
blaðið hrósaði Flóka,
Morgunblaðið ... hefur ekki
skoðun á málinu. Flóki er
maður vikunnar og gangi
honum allt í haginn.
að þeir hafi
gert það - en
ég held það
væri mjög
gagnlegt fyrir
landslýð ef
þeir færu að
hugsa hvers-
dagsmálin
undir lengra
sjónarhorni
hugsjónanna
og taka
ákvarðanir
sínar meira í
ljósi t.d. rétt-
lætis svo þeir
geti tamið sér
málefnalegri samræður. Mér
finnast umræður á þingi yfir-
leitt ekki miðast við að leiða
mál til lykta með rökum heldur
sé frekar reynt að hafa þau í
gegn með herkænsku."
Hagvaxtarhugsjónin
í algleymingi
- Eru einhverjar hugsjónir í ís-
lenskum stjórnmálum?
„Ég á nú erfitt með að koma
auga á þær. Aðrar en þessa
hagvaxtarhugsjón, sem menn
telja forsendu allra góðra
hluta.“
- Hvað er hugsjón?
„Hugsjón í stjórnmálunum er
eins konar sýn á það hvernig
við getum best hagað samfélag-
inu. Við þurfum ekki endilega
að hafa trú á þvi' að hægt sé að
koma hugsjóninni á, a.m.k. ekki
hér og nú, heldur sem einhvers
konar langtímamarkmið sem
við stefnum að og teljum að
hægt sé að fylkja fólki um.“
- Nú eru hugsjónir oftast nær
tengdari grasrót en bjargföst-
um flokkum. Þrífast hugsjónir
betur meðal grasrótanna, t.d.
hjá Kvennalistanum sem hefur
haldið því formi?
„Ég held nú að allir stjórn-
málaflokkarnir séu að
einhverju leyti sprottnir upp úr
hugsjónum. Kvennalistinn er
yngstur og hefur haldið þessu
grasrótarformi og því er
kannski minnst farið að fenna
yfir þeirra hugsjón."
- Það er sem sagt ekki fokið í
skafla yfir hugsjónir eldri flokk-
anna?
„Nei. Sjálfstæðismenn tengj-
ast náttúrulega einstaklings-
frelsinu, Framsóknarmenn
samvinnuhugsjóninni og Al-
þýðubandalagsmenn og jafnað-
armenn allir jöfnuðinum. En
eins og orðræða stjórnmálanna
hefur þróast þá snúast þeirra
ákvarðanir í reyndinni meira og
minna um einhvers konar
bráðaviðgerðir á vanda efna-
hagslífsins."
Jöfnuður um hvað?
- Nú hafa jafnaðarmenn verið
að sameinast...
„Ég er nú ekki viss um að
þeir séu jafnaðarmenn..."
- en hvernig ætlar þú að
varpa ljósi á hugtakið jöfnuð?
-Ég mun reyna að skýra
„Stjórnmálamenn
þurfa örugglega
mikið að hugsa,
móta stefnu og
temja sér málefna-
lega umræðu - ég
er ekki að segja að
þeir hafi gert það.“
hefðina fyrir þessu orði og
merkingu hugtaksins í stjórn-
málum. Jafnaðarmenn hafa í
gegnum tíðina verið að draga
úr ójöfnuði og beita sér fyrir
Mynd: BG
jafnari skiptingu. En það er
spurning hvar þetta myndi
enda ef jöfnuðurinn gengi alla
leið, ég er ekkert viss um að
menn hafi leitt hugann skipu-
lega að því.“
- Jón og Jóhanna hafa
kannski ekki grafið nógu djúpt í
hug sér þegar þau gáfu hug-
sjónum sínum nafn?
„Nei. Ég er mjög efins um að
jöfnuður sé æskilegt pólitískt
markmið, og þá jöfnuður um
hvað? Ég held það sé alls ekki
æskilegt að það sé jöfnuður um
alla hluti, ekki einu sinni efna-
hagslega. Vilja jafnaðarmenn
t.d. að allir fái jafnhá laun?
Vilja menn útjafna á öllum svið-
um þannig að allir fái jafnt af
öllu. Jafnrétti er allt annað, það
er alltaf jafnrétti til ákveðinna
hluta, t.d. til náms. Ég held að
nær sé að spyrja um réttlæti,
sanngjarna útdeilingu gagna og
gæða samfélagsins.“
-Það væri þá kannski eðli-
legra að kalla nýja breiðfylk-
ingu vinstrimanna: Samtök
réttlætissinna?
„Ég veit það ekki, ég held að
hver einasti stjórnmálamaður
vildi segja að hann ynni sam-
kvæmt réttlætishugsjóninni. Ég
held það væri hæpið að tiltekin
samtök færu að tengja sig við
réttlæti.
Ef efla á frumkvæði og sjálf-
stæði og ef við viljum ekki enda
með einhverja allsherjar vöggu-
stofu þá held ég að við megum
ekki einbh'na um of á jöfnuð-
inn.“ LÓA