Dagur - Tíminn - 05.10.1996, Qupperneq 7

|Bagur-®tnrám Laugardagur 15. september 1996 - 19
Fyrir framan Höfða. Ronald Reagan og Mikhail Gorbachev brosa framan í Ijósmyndavélina
rétt áður en fyrsti fundur þeirra hófst.
Stærsti
alþj óðlegi
viðburður
íslands-
sögunnar?
ur. „Gereyðingarvopnum hefur
stórfækkað í vopnabúrum
Rússa og Bandaríkjamanna og
að því leytinu til er heimurinn
kannski að einhverju leyti ör-
uggari. En það eru bara svo
mörg önnur vandamál sem geta
blásið upp hvenær sem er.
Heimurinn er ekki beint frið-
samlegur í dag.“
-Er hægt að bera einhvern
annað viðburð á íslandi við
leiðtogafundinn hvað umfang
og mikilvægi snertir?
„Nei, að mínu mati er leið-
togafundurinn 1986 stærsti við-
burður í íslandssögunni frá
upphafi. Enginn annar viðburð-
xn- kemst nálægt því að slá hann
út og ég get ekki séð að það
gerist í náninni framtíð. Hitt er
annað mál að ég er á því að ís-
land sé góður staður fyrir hin
ýmsu ríki til að halda sína
samningafundi um frið og af-
vopnun því við erum friðsöm
þjóð, eigum engin vopn og eng-
an her,“ segir Jón Hákon. AI
Erlendir blaða- og fréttamenn, Ijósmyndarar og tæknimenn voru rúmlega
3000 og viðbúnaður var mikill.
í nokkra daga beindust augu heims-
ins að íslandi. 3000 fjölmiðlamenn
fluttu fréttir frá landinu til milljóna
manna um víða veröld. Ástæðan?
Leiðtogar tveggja stórvelda völdu
eyjuna okkar í norðri sem fundar-
stað til að ræða mál sem vörðuðu
alla heimsbyggðina.
Fyrir nákvæmlega tíu árum
var ekkert venjulegt
ástand á fslandi. Von var á
tveimur valdamestu mönnum
heimsins í heimsókn með fríðu
föruneyti. Fundurinn fór fram
dagana 11. og 12. október en
ákvörðun um að hann yrði
staðsettur í Reykjavík var ekki
tilkynnt fyrr en 30. september.
íslendingar höfðu því rétt innan
við viku til að undirbúa komu
þeirra Ronalds Reagans,
Bandaríkjaforseta, og Mikhails
Gorbachev, leiðtoga Sovétríkj-
anna.
í byrjun lá við að mönnum
féllust hendur. „Allir virtust
vera í sjokki yfir því að þessi
heiinsviðburður ætti að gerast á
ísland eftir nokkra daga. Litla
ísland var allt í einu orðið mið-
depill heimsins og pínulitla
sjónvarpsstöðin okkar sú mikil-
vægasta,“ skrifar fngvi Hrafn
Jónsson, þáverandi fréttastjóri
Ríkissjónvarpsins í bók sinni
„...og þá Raug HRAFNINN".
Þrátt fyrir knappan tíma er
óhætt að segja að vel hafi til
tekist því almennt var viður-
kennt að framkvæmdarhlið
fundarins hafi verið til fyrir-
myndar.
Nú, tfu árum síðar, er við
hæfl að líta til baka og velta fyr-
ir sér þýðingu fundarins. Fór
hann út um þúfur, eins og lýst
var yfir í fjölmiðlum í fyrstu,
eða var um tímamótaviðræður
að ræða? Og hvernig ætli minn-
ingar þeirra íslendinga sem
þátt tóku í framkvæmd fundar-
ins séu um þennan tíma?
Kraftaverk að
þetta tókst
„Við fengum 12 daga til að und-
irbúa þennan fund og var unnið
dag og nótt. í rauninni má segja
að það hafi verið kraftaverk að
takast skyldi að halda fundinn
eftir svona stuttan undirbún-
ingstíma,“ segir Steingrímur
Hermannsson sem var forsætis-
ráðherra íslands þegar leið-
togafundurinn var haldinn. í
huga Steingríms eru engar efa-
semdir um mikilvægi þessa
fundar.
„Ég er ekki í vafa um að
hann hafði mikil áhrif þó menn
hafi ekki áttað sig á því í upp-
hafi. Af einhverjum ástæðum
tóku fréttamenn þann pól í
hæðina að hann hefði algjör-
lega misktekist. Reyndar hélt ég
það líka þar til Gorbachev tók
tíma til að segja mér annað áð-
ur en hann fór. Staðreyndin er
sú að Gorbachev fagði fram
mjög róttækar tillögur í afvopn-
unarmálum sem munaði aðeins
hársbreidd að væru samþykkt-
ar.“
- Hver var kostnaður ríkisins
af fundinum?
„Kostnaður ríkisins vegna
fundarins var um 70 milljónir
króna. Ég taldi mig reyndar
hafa vilyrði fyrir því að við
fengjum kostnaðinn end-
urgreiddan en svo var ekki.
Þegar til kom fengum við þau
svör að venjan væri að gestgjaf-
inn greiddi fyrir örygg-
ismálin, sem voru
stærsti kostnaðarliður-
inn. Ég held hinsvegar
að þessum peningum
hafi verið vel varið því
ekkert hefur komið ís-
landi betur á kortið."
Mikii iífsreynsia
„Þetta var meiriháttar
lífsreynsla. Ég er einn
af fáum íslendingum
sem sá aldrei leiðtoga-
fundinn því ég varð að
halda mig á mínum stað
í Hagaskóla. En þetta er
stór þáttur í mínu lífshlaupi að
hafa fengið að taka þátt í þessu.
Ég veit samt ekki hvort ég
myndi gera eitthvað svipað aft-
ur því þetta var ekki alltaf auð-
velt. En það tókst,“ segir Jón
Hákon Magnússon sem sá um
rekstur alþjóðlegu íjölmiðla-
miðstöðvarinnar við Hagatorg.
Jón Haukur tekur í sama
streng og Steingrímur um þýð-
ingu leiðtogafundarins og telur
að menn séu almennt sammála
um að hann hafi verið gagnleg-
Þær voru engin smásmíði, limósínurnar sem keyrðu leiðtogana, ásamt fylgdarliði,
um Reykjavíkurborg.
Steingrímur
Hermannsson
var forsetisráðherra íslands þegar
á leiðtogafundinum stóð.
„Kostnaður ríkisins vegna
fundarins var um 70 millj-
ónir króna...
...Ég held hinsvegar að
þessum peningum hafi ver-
ið vel varið því ekkert hefur
komið íslandi betur
á kortið. “
Jón Hákon
Magnússon
sá um rekstur alþjóðlegrar fjöl-
miðlamiðstöðvar við Hagatorg.
„Leiðtogafundurinn 1986 er
stœrsti viðburður ííslands-
sögunni frá upphafi Eng-
inn annar viðburður
kemst nálœgt því
að slá hann út. “