Dagur - Tíminn - 11.10.1996, Qupperneq 4

16 - Föstudagur 11. október 1996
|Dagur-®írtrám
límðúöcdauót
Landsfeður í vanskilum
stiifar
essar tæpu hundrað og
fimmtíu milljónir sem
fimmmenningarnir sem
vildu verða forseti eyddu hljóta
að hafa aukið hagvöxtinn. Ég
vona a.m.k. að fleiri hafi grætt
en auglýsingastofur og íjölmiðl-
ar. Ég hef ekki myndað mér
skoðun á því hvort þeir - for-
setaframbjóðendumir - eigi að
fá vaskinn endurgreiddan, en
það má vel ræða það. Öðru eins
hefur ríkið eytt í tóma vitleysu,
t.d. milljarðarnir sem hafa farið
í landbúnaðarkerfið. En þessar
tölur um kostnað framboðanna
eru um margt merkilegar. Mér
finnst það alveg ótrúlegt að
nokkur hafi svo mikinn áhuga á
þessu embætti að hann sé til í
að eyða fjörtíu milljónum í að
ná kjöri og ekki bara til í það,
heldur geri það líka. Það er at-
hyglisvert, t.d. út frá auglýs-
ingafræðum, að sá sem eyddi
mestu í auglýsingar fékk fæst
atkvæðin. Það virðist lítið sam-
hengi þar á milli. Ég vona að
einhverjir fræðingar séu núna
að velta vöngum yfir þessu og
upplýsi okkur sauðsvartan al-
múgann um leyndarmálið.
Hvort Guðrún Agnarsdóttir hafi
t.d. farið svona vel með féð eða
hvort fleiri hafi gefið henni
vinnu sína en hinum frambjóð-
endunum - því í þessum tölum
kemur auðvitað hvergi fram öll
vinnan sem var innt af hendi í
sjálfboðavinnu. Það er með
hana eins og hehnilisstörfin,
hún reiknast ekki með inn í
hagvöxtinn. Þær nöfnur eyddu
samanlagt minna en næsti karl
fyrir ofan, það væri gaman að
fá að vita hvort þær hafi eytt í
eitthvað allt annað en þeir og
þess vegna tapað slagnum. Það
væri gaman að vita hverjir gáfu
í kosningasjóðina og þá hjá
hverjum. Mér finnst athyglis-
vert að framboð Péturs Hafstein
er með sömu tekjur og framboð
Guðrúnar Agnarsdóttir. í kosn-
ingabaráttunni var hamrað á
því að hann væri frambjóðandi
hinna svokölluðu peningaafla. í
því ljósi er fróðlegt að þau
skulu hafa náð inn sömu tekj-
um og að honum virðist ganga
verr að stoppa í gatið. Sneru
allir við honum baki þegar
hann var búinn að tapa? Það er
einnig merkilegt hve þeir Ólaf-
ur Ragnar voru samstíga í
eyðslu sinni - og skuldum.
Hverjir stjórnuðu ferðinni með-
an á baráttunni stóð, voru það
frambjóðendurnir sjálfir, kosn-
ingastjórarnir eða auglýsinga-
stofurnar? Hvað græddu aug-
lýsingastofurnar? Fjölmiðlarn-
ir? Bankarnir? Þetta hlýtur að
hafa verið gósentíð fyrir þau,
öll þessi hönnunarvinna, birt-
ingar og útlánsvextir. í fyrra
græddu þau á prófkjöri sjálf-
stæðismanna og alþingiskosn-
ingunum og í hitteðfyrra voru
það sveitarstjórnarkosningarn-
ar. Flestir flokkanna eru eflaust
enn að borga brúsann um leið
og þeir reyna að safna digrum
sjóðum fyrir næstu kosningar.
Fá þeir þó styrk af almannafé
til að mæta kostnaði sínum, þ.e.
þeir sem þegar eru komnir á
þing. Sem betur fer eru tæp tvö
ár tU stefnu, en vonandi
skrimta auglýsingastofur og
Qölmiðlar á meðan. Þau hljóta
að græða eitthvað á biskups-
kjörinu þegar þar að kemur.
Það mætti líka peppa upp rekt-
orskjör í Háskólanum og gera
meira úr xnnsóknum um ýmsar
góðar stöður.
Peningar frambjóðenda
koma sér eflaust vel og það er
ekki rétt að ríkið fái aðeins
vaskinn í sinn hlut, auðvitað
nýtur það góðs af veltu allra
sem græddu á þessari uppá-
komu (þ.e.a.s. þeirra sem hirða
um að greiða skatta af starf-
semi sinni). Þessar tölur hljóta
að vekja okkur til umhugsunar
um lýðræðið. Þegar svo er kom-
ið að venjulegt fólk treystir sér
ekki í framboð vegna þess hve
dýrt það er og litlir flokkar gefa
upp öndina af því að þeir hafa
ekki efni á því að fara í þennan
slag - hvað gerist þá? Kannski
ýtir þetta undir tveggja flokka
kerfi í stjórnmálum. Eða
þriggja, því framsókn verður jú
að vera «ér, a.m.k. á landsvísu.
Og hvernig verða næstu for-
setakosningar? Eru einhverjir
þegar farnir að kaupa ríkis-
skuldabréf til að undirbúa
framboð sitt? Hvað með kyn-
slóðina sem situr uppi með
skuldir feðranna (óhagstæð
námslán og húsnæðisstjórnar-
lán) mun hún hafa efni á því að
fara í framboð? Eða kemur það
í hennar hlut að hella upp á
kaffi fyrir þá sem heppnari eru
og geta steypt sér í þessar gríð-
arlegu skuldir?
Beðið eftir pólitík
Garri var satt að segja
farinn að örvænta fyrir
hönd stjórnarandstöð-
unnar vegna fjárlagaumræð-
unnar. Friðrik Sóphusson var
búinn að vaða uppi í öllum
íjölmiðlum með sína útgáfu
af ávinningi fjárlagafum-
varpsins. Hann var meira að
segja með endurskoðandann
Halldór Ásgrímsson með sér
á kynningarfundinum til þess
að reyna að fá fólk til að trúa
því að eitthvað væri að
marka fjárlagafrumvarpið í
ár. En Garri lét nú ekki svo-
leiðis sjónhverftngar plata
sig enda löng
reynsla kom-
in á að frum-
vörpin hans
Friðriks séu
svona og
svona. Þess
vegna beið
Garri rólegur
eftir því að
stjórnarandstaðan svipti burt
leiktjöldunum og kæmi fram
með bitstæða gagnrýni. Og
Garri beið rólegur fyrsta
daginn. Hann beið rólegur
annan daginn og þann þriðja
og var þá raunar farinn að fá
forsmekkinn af því sem hann
hélt að væri í vændum.
Menntamálin
Ýmsir aðilar voru nefnilega
búnir að koma fram - m.a.
námsmenn og skólamenn á
öllum stigum - og fordæmdu
aðförina að skólunum, eink-
um framhaldsskólum, og
snautlegum áherslum í
menntamálum. Og Garri beið
enn eftir stjórnarandstöð-
unnni, sannfærður um að
fyrst biðin var búin að vera
svona löng þá myndi það nú
verða gott „stöffið" sem
kæmi. En Garri beið enn
nokkra daga og stjórnarand-
staðan sagði ekkert - og þeg-
ar fjárlagaumræðan fór fram
á þingi beið Garri enn eftir
hinni kjarnmiklu gagnrýni
sem af einhverjum ástæðum
kom hvergi fram, ekki í Qöl-
miðlum að minnsta kosti ef
frá er talið að Gísli S. Einars-
son sagðist vera betri endur-
skoðandi en þeir Friðrik og
Halldór og að það vantaði
minnsta kosti milljarð á að
tölurnar í frumvarpinu væru
raunhæfar hvað varðaðði
heilbrigðiskerfið. En í gær
birti svo Dagur-Tíminn viðtöl
við talsmenn stjórnarand-
stöðunnar þar sem þeir tjáðu
sig um íjárlagafrumvarpið og
ríkisíjármálin. Ekki getur sá
málflutningur nú talist til
pólitískra tímamóta og næst-
um því allir þessir talsmenn,
nema kannski
Kristín Hall-
dórsdóttir frá
Kvennalista,
voru að velta
fyrir sér hvort
þeir hefðu
ekki getað
gert það sama
og ríkisstjórn-
in er að gera með eitthvað
skilvirkari og trúverðugri
hætti. Báðir jafnaðarmenn-
irnir - Kristinn H. Gunnars-
son sleggja og Gísli S. harm-
oníkuleikari - virtust í aðal-
atriðum sáttir við stefnuna
þó þeir teldu sig að sjálf-
sögðu hafa meiri burði til að
sjá um tæknilega útfærslu
hennar í einstökum atriðum.
Bókhaldsleikur
Stjórnarandstaðan, einkum
jafnaðarmennirnir, eru
m.ö.o. í einhverjum bókhald-
araleik við ríkisstjórnina, en
ekki í stjórnmálabaráttu í
hefðbundnum skilningi og
þess vegna þurfa þeir heldur
ekkert að minnast á hluti
eins og menntamálin í frum-
varpinu eða hvort þjóðin sé
að spilla framtíðarmöguleik-
um sínum með sparnaðinum
þar. Slíkt er ekki bókhalds-
mál. Þess vegna situr Garri
ennþá og bíður. Ilann bíður
eftir pólitískri afhjúpun
stjórnarandstöðunnar á Ijár-
lögunum.
Garri.