Dagur - Tíminn - 30.11.1996, Blaðsíða 10

22 - Laugardagur 30. nóvember 1996 Ditgur-Œmrám
Laun fyrir lærdóminn
Miklar breytingar hafa orðið ífangelsinu á
Litla-Hrauni á síðustu árum. Aðbúnaður hefur
breyst til hins betra og fyrirmyndarfangar
eru verðlaunaðir með herbergjum í nýrri
og betur búinni álmu.
Fangelsið að Litla-Hrauni á Eyrar-
bakka bauð blaðamönnum í heim-
sókn á dögunum. Tilgangurinn var
að kynna starfsemi fangelsisins og
einnig gafst fréttamönnum kostur á að
ræða við tvo fanganna. Farið var um
fangelsissvæðið þvert og endilangt og
allar álmur þess skoðaðar.
Skoðunarferðin hófst í gæsluvarð-
haldsdeild fangelsisins, sem er í sér-
stakri álmu sem kölluð er öryggisálma.
Á leiðinni þangað inn eru fjöimörg
rimlahlið, sem fangaverðir með voldug-
ar lyklakippur ljúka upp fyrir gestunum.
Allir klefarnir, sex að tölu, voru setnir,
en í sumar var gæsluvarðhaldsdeild lok-
að í Síðumúlafangelsinu í Reykjavík og
hún ílutt austur. Einn fangi var íluttur úr
klefa sínum tímabundið, svo hægt væri
að leyfa myndatökur af gæsluvarðhalds-
klefa.
Fatnaður gegnumlýstur við
komu
Þegar fangar
koma í gæsluvarð-
hald er þeim gert
að afhenda allar
sínar eigur og ítar-
leg leit er gerð á
þeim. Meðal annars
er sérstakt tæki not-
að sem gegnumiýsir
fatnað fanganna. Það
er nauðsynlegt, því
töluverð brögð eru að
því að tilvonandi fang-
ar reyni að fela lyf,
fíkniefni eða rakvélar-
blöð í saumum fatnað-
arins. Andrúmsloftið er
þrúgandi á deildinni,
fangaverðir standa bí-
sperrtir fyrir framan
hvern klefa og blaða-
mönnum er sagt að hafa
hægt um sig.
Fj ölbr autaskólanum
með þessu móti. Fangar
fá einnig greitt fyrir
nám sitt. !>aö er verr
borgað en vinnan, tíma-
kaupið er 175 krónur.
Vinsælt að vinna
í hellusteypu
Kristján Stefánsson,
yfirmaður fangelsisins,
segir að því miður sé
mikið um afföll í skól-
anum. Nýlega var föng-
um gefinn kostur á
námi í járnsmíði. Sex
hófu nám, en einungis
einn er enn í náminu af
þeim hópi. Nokkuð er
um að fangar séu
hvorki l vinnu né skóla
og hafi læknisvottorð
upp á það.
Svona býr fangi númer 320. Leyft er að hafa ýmsa persónulega hluti inni á klefum, en fyrir sumum hlutum (svo
sem hljómtækjum, tölvum og sjónvarpi) verður að sækja um sérstakt leyfi.
Knstií" Stet»“"ni,5trSrít"’W >
Þeir fá 300
krónur á dag í dagpen-
inga. Þeir, sem eru
vinnuhæfir og neita að
vinna eða stunda nám,
fá ekki neitt. Um helm-
ingur fanganna er í
vinnu eða skóla, eða
milli 25 og 40 á
hverjum tíma. Nú eru
fimm fangar á biðlista
eftir vinnu. Fangelsið
hefur rúm fyrir 87
fanga og er yfirleitt
um 90% nýting á
fangelsinu.
Ný fangelsisálma
var tekin í notkun í
fyrra. Þar er að-
staða fanga allt
önnur en í gömlu
álmunni, sem er
frá árinu 1929. í
dag eru gömlu
klefarnir, 6 fer-
Námið er
láglaunastarf
Vinnuskylda er í fangelsinu.
Nokkur störf eru í boði: við
númeraframleiðslu, hellu-
steypu, járnsmíðar, trésmíði,
þrif, línuuppstokkun og þvotta.
Fyrir þessi störf fá fangarnir
225 krónur á tímann. Samstarf
hefur verið milh fangelsisins og
SG einingahúsa á Selfossi um
framleiðslu á gluggum, sem
notaðir eru í söluframleiðslu
SG. Verið er að leita að svipuðu
samstarfi við önnur fyrirtæki,
en störf sem þessi verða að
standa undir sér og mega ekki
kreíjast of mikils tæknibúnað-
ar.
Fjölbrautaskóli Suðurlands
hefur staðið fyrir rekstri skóla
á Litla-Hrauni um árabil. Áður
sóttu fangarnir nám á Selfoss
og gera stundum enn, ef þeir
eru til dæmis í verklegum
greinum sem ekki er hægt að
sinna á Litla-Hrauni eða í efri
áfóngum skólans. Þá fylgja
fangaverðir viðkomandi nem-
anda í skólann og sækja hann
að námi loknu. Nokkrir fangar
hafa lokið stúdentsprófi frá
metrar að stærð,: notaðir til heim-
sókna. í nýju álmunni er allur aðbúnað-
Svona líta klefarnir út í gæsluvarðhaldsdeildinni. Hér
dvelja menn meðan mál þeirra eru rannsökuð og dóm-
ari hefur úrskurðað viðkomandi í gæsluvarðhald.
ur betri og klefarnir stærri. Nýja bygg-
ingin er á þremur hæðum og eru bestu
fangarnir á þeirri efstu. .......
Þeir sem þar dvelja fá
ýmis fríðindi umfram
aðra fanga: rýmri að-
gang að síma, íleiri
heimsóknir, gervi-
hnattasjónvarp og
fleira. Til að dvelja á
efstu hæðinni verða __________
menn að vinna sig upp
og vera fyrirmyndarfangar í einu og
öllu.
Við höfum það betra en
margur annar
Dagur-Tíminn náði tali af tveimur föng-
um sem dvelja á þriðju hæð nýju álm-
unnar. Af til-
litssemi við að-
standendur
þeirra eru nöfn
þeirra ekki birt
og er það að
ósk fanganna
sjálfra.
Annar við-
mælandinn er
maður á miðj-
um aldri. Hann
hefur margoft
setið inni á
Litla-Hrauni
vegna ölvunar-
aksturs, að
jafnaði annað
hvert ár. Hinn
er ungur mað-
ur, stundar
nám og er
trúnaðarmað-
ur fanga. Sjálf-
sagt má flokka
þá báða sem
fyrirmyndarfanga.
Sá eldri, fangi númer 337, hefur lifað
tímana tvenna innan rimlanna. Hann
segir að aðbúnaður fanganna sé allur
annar en þegar hann kom fyrst til af-
plánunar.
„Við höfum það betra en margur ann-
ar úti í þjóðfélaginu," segja fangarnir.
„Hér er allt gert fyrir menn ef þeir vilja.
Áður var enginn munur gerður á mönn-
um, hvort sem þeir hegðuðu sér vel eða
illa, það eru ekki meira en svona tvö ár
síðan þetta fór að breytast. Nú er mönn-
Fangarnir eru einu
skólanemendur lands-
ins sem fá laun greidd
fyrir skólalœrdóminn.
um raðað inn á gangana eftir því hvað
þeir ætla að gera úr dvöl sinni hér. í
—............. refsiálmunni, sem við
köllum dýragarðinn,
eru menn á lyfjum og
það eru villuráfandi
menn. Það er dóp hér,
það er ekki spurning,
en í þessari álmu sem
við erum í eru menn
sem eru að gera eitt-
hvað í sínum málum.
Það má þakka nýjum stjórnendum hér í
fangelsinu að hlutirnir hafa breyst til
hins betra.“
Andrúmsloftið hefur breyst
Sá sem eldri er segir að andrúmsloftið á
Litla-Hrauni hafi breyst ótrúlega mikið
A Litla-Hrauni eru númeraplötur á alla íslenska bíla búnar til, jafnt almenn
sem einkanúmer.
síðustu ár. „Áður voru menn hér inni
vegna brennivíns, en nú miklu meira
vegna dóps og það eru sífellt yngri
strákar sem koma hér inn. Ég þori að
fullyrða að um 90% þeirra, sem eru hér,
eru komnir hingað vegna fíkniefna."
Þeir félagar virðast ánægðir með
dvölina (miðað við aðstæður) og segja að
menn verði að hafa tvennt í huga til að
komast vel af í fangelsinu. Það sé að
vera til friðs og sleppa dópinu. Þá getur
fangelsisvistin orðið mönnum til góðs.
Hólmfríður Þórisdóttir.