Dagblaðið Vísir - DV - 08.10.1982, Blaðsíða 12

12
útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoðarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12. Prentun:
ÁRVAKUR HF„ SKEIFUNNI 19.
Áskriftarverð á mánuöi 130 kr. Verö í lausasölu 10 kr. Helgarblað 12 kr.
Bráðræði er óþarfí
Um langt árabil hafa staðið hatrammar deilur milli
íslenskra stjómmálaflokka um hvort erfitt efnahagsá-
stand geti réttlætt að gripið sé til skerðingar á launa-
_ veröbótum. Flestir viðurkenna að slíkar aðgerðir séu
neyöarbrauð, en einn flokkur, Alþýðubandalagið, hefur
löngum barist hatrammlega gegn kaupskerðingum.
Rökin hafa verið þau að verðbólgan ætti sér ekki uppruna
í kauphækkunum og krukk í kaupið væri árás á verka-
lýðinn. Launþegar hafa verið æstir upp til mótmæla og
verkfalla undir kjörorðinu „kosningar eru kjarabarátta”
og í raun og veru hafa allar stjómarkreppur síðustu ára,
allt frá því að ríkisstjóm Geirs Hallgrímssonar fékk út-
reiðina í kosningunum 1978, stafað af ágreiningi út af mis-
munandi miklu krukki í kaupið.
Það var af þessum ástæðum sem Alþýðuflokkurinn
gafst upp á samstarfinu við Alþýðubandalagið haustið
1979 og það var af þessum ástæðum sem aðrir flokkar
vildu ekki mynda stjóm með Sjálfstæðisflokknum eftir
desemberkosningamar það ár. Það náðist ekki sam-
komulag um takmörkun launahækkana sem lið í viðnámi |
gegn verðbólgu.
I þeirri ríkisstjóm sem nú situr hefur það gerst að
Alþýðubandalagið hefur viðurkennt nauðsyn kaup-
skerðinga. Ýmist hefur það verið gert í formi félags-
málapakka, sléttra skipta eða undir nafninu „samræmd
lækkun”. 1 bráðabirgðalögunum frá í haust er enn einu
sinni og umbúðalaust viðurkennt að skerðing launa-
verðbóta er óhjákvæmileg aðgerð ef halda á veröbólgunni
í skefjum. Þar er kveðið á um að skerða megi verðbætur
um helming. Með þeirri aðgerð verður veröbólgan á
bilinu 50—60%. Ella myndi hún nálgast 100% að mati
stjórnarsinna sjálfra. Með þessum einföldu tölum og
köldu staðreyndum er það endanlega staðfest að launa-
hækkanir hafa umtalsverð áhrif á verðbólguna og er þá
alveg látið liggja milli hluta hvort þær hækkanir eru or-
sök eða afleiðing.
Að þessu leyti eru bráðabirgðalögin yfirlýsing frá
Alþýðubandalaginu þess efnis að kaupskerðingar geta
verið efnahagsleg nauðsyn. Verðbótaskerðingar eru afar-
kostur en engu að síður óhjákvæmilegar ef stjómmála-
menn meina eitthvað með tali sínu um viðnám gegn
verðbólgu.
Af þessum sökum er það lítt skiljanleg afstaða ef
stjómarandstaðan hyggst koma höggi á stjómina með
því að fella bráðabirgðalögin — fella þær aögerðir sem
þeir flokkar hafa áður beitt sér fyrir og munu eflaust
gera þegar þar að kemur. Og það loksins þegar
Alþýðubandalagið hefur gengið í björgin!
Stjómarandstaðan hefur raúnar fundið lögunum það
helst til foráttu að þau gangi ekki nógu langt. Atlagan
gegn verðbólgunni er ekki nægilega hörð eða beitt.
Allir vita aö ríkisstjómin er dauðvona. Ef hún vill
endilega lifa sjálfa sig þá er óþarfi að hjálpa henni út úr
sjálfheldunni með því að fella það litla sem hún hefur gert
af viti. Stjómarandstaðan á ekki að gefa stjóminni færi á
því að gera sig samseka um það upplausnar- og öng-
þveitisástand sem skapast ef bráðabirgðalögin verða
felld.
Ekki hefur verkalýðshreyfingin beðið um að
verðbætur séu greiddar að fullu. Ekki er það í þágu
vinnuveitenda að greiða 18—20% verðbætur ofan á
grunnkaup fyrsta desember næstkomandi. Og varla hafa
kjósendur áhuga á 100% verðbólgu meðan beðið er eftir
kosningum og nýrri stjóm.
Hvað þá að það verði auðveldara að taka við undir
slíkum kringumstæðum.
I þessu máli verða menn að sjá fram fyrir sínar flokks-
pólitískutær. -ebs.
EIN EÐA
TVÆR
DEILDIR
DV. FOSTUDAGUR 8. OKTQBER1982.
Háraldur Blöndal
Dr. Gunnar Thoroddsen, forsætis-
ráöherra, hefur aöeins einu sinni sagt
almenningi frá því, hvaöa hugmyndir
hann hafi um breytingar á stjórnar-
skránni. Þessi eina hugmynd er aö af-
nema deildaskiptinguna. Ástæðan er
sú, að hann hefur misst meiríhlutann
fyrir stjóm sinni í annarri deildinni en
lafir íhinni.
Nú skal það fúslega viðurkennt, aö
menn eiga aö taka undir meö dr. Gunn-
ari í raunum hans og samhryggjast
honum. En eru persónuleg vandræöi
hans nægjanleg rök til þess að breyta
stjómarskránni og afnema deilda-
skiptingu Alþingis?
Veröa menn ekki að líta aöeins víöar
umkring?
Og skal nú farið nokkmm oröum um
deildaskiptingu Alþingis.
Á fyrri tíö var þjóöþingum yfirleitt
skipt í deildir.
Var yfirleitt farið eftir stéttum
manna, eins og t.d. á Bretaþingi, en eins
var til, aö menn væru k jömir meö mis-
jöfnum hætti til deildanna eins og á
Bandaríkjaþingi, en þar er kosið til
fulltrúadeildarinnar eftir fólksfjölda,
en til öldungadeildarinnar miðað viö
ríki og hefur hvert ríki tvo öldunga-
deildarmenn án tillits til fólksf jölda.
Svipuð sjónarmiö ráöa deildaskipt-
ingu á Sambandsþinginu þýska. Hins
vegar er deildaskipting í rska
lýðveldisþingsins að því leyti sérstök,
að þar sitja í efri deildinni fulltrúar
stéttanna: fulltrúar rithöfunda eiga
þar sinn mann, fulltrúar ölhitumanna
og svo framvegis.
Fyrirmyndin
Viö Islendingar sækjum fyrirmynd
okkar um deildaskiptingu til norska
Stórþingsins.
Norska Stórþingið skiptist í óöals-
þing og lögþing og er lögþingiö kosið úr
hópi stórþingsmanna. Norsk þingsköp
eru hins vegar meö þeim hætti, að öll
lagafrumvörp skal fyrst leggja fyrir
óöalsþingiö og lögþingið fær þau laga-
frumvörp ein til meöferöar, sem óðals-
þingið hefur samþykkt. Lögþingið
getur ekki fellt nein lagafmmvörp til
Æk „Eru persónuleg vandræði Gunnars
^ nægjanleg rök til þess að breyta stjórnar-
skránni og afnema deildarskiptingu Alþing-
lSí
9”
Sumir segja aö Álþýöubandalagiö
hafi keypt ráöherrastólana fyrir her-
máliö. Hvaö svo sem rétt er í þeim
efnum þá segir þaö sina sögu aö stór
þáttur þjóömálanna skuli rúmast
utan viö stjórnmálabaráttuna á heilu
kjörtímabili Þaö á ekki aö vera hægt
aö halda máli sem skiptir þjóðinni í
tvær stórar og vígreifar fylkingar
utan við mest alla þingræðisbar-
áttuna. Dálítill angi, flugstööin og
Helguvíkurmáliö, hefur þó sést.
Samherjar Bandaríkjastjómar hafa
vissulega fáein nothæf rök, svo sem
aö um sé aö ræða endumýjun
gamalla mannvirkja í báðum
tilvikum, — aö olíugeymar séu betur
staösettir í Helguvík en annars
staöar og aö Bandarík jamenn eigi aö
greiöa fyrir not sín af flugstöðvar-
byggingu á VeUinum. Rök andstæð-
inganna em misgóð. Þaö er rétt að
Helguvíkurgeymamir geta leitt til
aukinna umsvifa hersins. Það er rétt
aö fyrirhuguð flugstöð er of stór.
Hins vegar eru ábendingar um
spamað af byggingu minni flug-
stöövar alfariö fyrir íslenskt
(láns)fé trúlega rangar. En hvaö
sem öllum rökum Möur er megin-
atriðiö þó þetta: Ætla Islendingar að
þrengja að erlenda herliöinu og
byggja og reka sín samgöngumann-
virki sjálfu- eöa ekki? Þetta er allt aö
því siðferöileg spurning. Svarið er
annaö hvort umbúðalaust nei eða já
og segir allt um hvaöa augum menn
h'ta sjálfræði þjóðar. Með afstööu
samherja Bandaríkjastjómar í huga
mætti halda því fram aö fjárhags-
lega séð væri best aö viö væmm enn
útkjálki úr Danmörku, — sjáiö bara
hvaö Færeyingar hafa gott
vegakerfi!
Velgjuleg utanríkisstefna
Flugstöðvarmáliö leiöir hugann aö
utanríkisstefnu Islands sl. 35 ár. Sé
farið yfir stöðu landsins viö atkvæða-
greiöslur hjá Sameinuöu þjóöunum
eða beinar aögerðir íslenskra ríkis-
stjórna þá er meginstefnan augljós:
Nær fuilkomin fylgni viö afstööu
Bandaríkjanna og þeirra Norður-
landanna sem em meö í NATO.
Virkar aðgerðir, s.s. diplómatísk
mótmæli, skjót stjórnmálatengsl viö
ríki, viðurkenning á þjóðfrelsissam-
Kjallarinn
AriTrausti
Guðmundsson
tökum og efnalegur stuöningur viö
þurfandi eru hverfandi. Landhelgis-
máhö er nánast eina undantekn-
ingin.
Það verður að draga sjálfstæði
utanríkisstefnu sem þessarar veru-
lega í efa. Borgaralegir stjórnmála-
menn lúta forsjá bandalags fremur
en aö kanna og fylgja vilja meiri-
hluta eigin landsmanna. Kosningar
hafa ekki veriö mælikvarði á þennan
vilja, enda utanríkismálum haldiö
utan við kosningabaráttu, — nema
hermálinu. Það er heldur ekki hægt
að kenna fylgispektina við varkámi
smáríkis. Það getur nefnilega enginn
dregiö mörk milli hennar og hugleys-
is.
Framlag til friðar?
Framlag Islendinga til friðar er í
samræmi við velgjulega utanríkis-
stefnuna. Ráöamenn hafa tekiö
fullan þátt (þótt þeir sitji ekki í
hermálaráðum Nató) í að gera
allmörg Evrópuríki aö kjarnorku-
væddum mammút á brauöfótum
meöan ríkiskapítalistamir austan-
tjalds hafa veðjaö bæöi á kjarnavopn
og gífurlega venjulega hernaðarupp-
byggingu. Ráöamenn okkar hafa
vikið sér undan eöa horft framhjá
útþenslu sovéska risaveldisins og
beinlínis greitt götu þess bandariska.
Meö því og stuðningi viö NATO-
stefnuna (og aöildinni aö NATO)
hafa þeir því í raun aukið ófriöarlík-
umar af því að þær stafa fyrst og
fremst af innbyrðis samkeppni og
gróöasókn risaveldanna. En þaö
skilja ekki þeir sem halda aö stríð
eða friður séu siðferðileg vandamál
eöa verk óöra manna — jafnvel
mistök. Eina raunhæfa friðarbar-
áttan veröur að beúiast gegn báöum
risaveldunum í fyrstu umferö. Þaö
útheimtir sjálfstæöari utanríkis- og
viðskiptastefnu.
SHA og friðarhreyfingin
Einhver kann að benda á Samtök
herstöðvaandstæðinga eða nýju
friöarhreyfinguna. Hvað um fram-
lag okkar — ég telst víst þar í sveit?
Eg tel aö SHA hafi farið út
af sporinu upp úr 1970. Þá
breyttist heimsmyndin vegna allra
stökka Sovétríkjanna og minnkandi
getu Bandaríkjanna, en pólitísk
blinda og Rússadekur áhrifamikilla
herstöövaandstæöinga kom í veg
fyrir aö samtökin tækju miö af öllu
saman. Einhliða andóf gegn NATO
og Bandarikjunum og þögn eöa hálf-
velgja í garð Kremlverja hefur leitt
til þess að samtökin hafa oröiö æ
minna trúveröug, æ starfsminni og
tapað fylgi, ef marka má aliáreiöan-
legar skoöanakannanir. Ýmsar
tillögur um ágætar úrbætur í sumum
efnum koma of seint. Á okkur marx-
A „Með afstöðu samherja Bandaríkja-
^ stjórnar í huga mætti halda því fram að
f járhagslega séð væri best að við værum enn
útkjálki úr Danmörku — sjáið bara hvað
Færeyingar hafa gott vegakerfi! ”
i.