Dagblaðið Vísir - DV - 28.09.1983, Qupperneq 13

DV. MIDVIKUDAGUR 28. SEPTEMBER1983.
13

„Vatnsorkan gengur aldrei til þurrðar, á meðan rignir.,
Vatnsorkan
og lífskjörín
I Dagblaðinu og Vísi hinn 19.9.’83 eru
tvær greinar um álsamninga. önnur
heitir: „Aö leita að gullskipi í Sviss” og
er eftir Sigriði Dúnu Kristmundsdóttur
alþingismann en hin heitir: „Punktar
um lSAL-samninginn” og er eftir
Guðmund Einarsson alþingismann.
Sigríður Dúna segir, að viö eigum ekki
að eiga viðskipti við erlenda auð-
hringa.
En hvemig lítur dæmið annars út?
Útlent fyrirtæki þarf ekki að vera mjög
stórt til þess aö það geti kallast auö-
hringur á okkar mælikvarða. Eigum
við þá að búa að okkar og semja við
okkur sjálfa og kaupa allt af okkur
sjálfum eða semja við smáfyrirtæki
erlendis, sem lítils eða einskis eru
megnug á alþjóðlegum mörkuðum ?
Einangrunarstefna af því tagi sem
Jfe „Við tslendingar erum mörgum tugum
™ ára á eftir öðrum þjóðum, t.d. Norðmönn-
um, í því að nýta okkur þá auðlind sem við eig-
um í fallvötnum okkar.”
hefðum tekiö fyrr við okkur, en ekki
látið öfund í garð stórhuga manna ráða
gerðum okkar í orkumálum og vonandi
berum við gæfu til að stoppa ekki nú.
Einu sinni var það ungur strákur,
sem spurði mömmu sína: , JVIamma
hver er þessi Hallgrímur prestakall?”
Það er eðlilegt að börn spyrji svona, en
að nota spumingu um hver tali ál-
máliö, sem einhverja röksemd, er út í
hött.
Samningsaöstaöa okkar fyrir bráöa-
birgðasamkomulagið við Alusuisse
var góð, en ekki versnaöi hún eftir það.
Samkomulagiö sjálft er óvefengjanleg
viðurkenning á því.
Hækkunin sem fékkst varð að vera
uppsegjanleg til að geta náð hærra
verði seinna. Þessi hækkun kemur
öllum landsmönnum til góða með því
að minnka tap Landsvirkjunar, sem
ekki þarf þá að taka lán fyrir þvi.
Samningamenn okkar þurfa að vera
vel á verði gagnvart viðsemjendum
okkar og hófleg gagnrýni er aðeins til
Kjallarinn
"þarna kemur fram hlýtur að vera stór-
hættuleg og ber aðeins vott um minni-
máttarkennd.
En því á ekki að leita að gullskipi,
þar sem það kann aö finnast?
Við Islendingar erum mörgum
tugum ára á eftir öðrum þjóðum, t.d.
Norðmönnum, í því að nýta þá auðlind
sem við eigum í fallvötnum okkar. Við
værum örugglega betur staddir, ef við
Gísli Júlíusson
bóta. Það ýtir undir menn að gera enn
betur. Sigríður Dúna segir, að
álsamningamir eigi að vera viti til
varnaðar. Þó er staðrejmdin sú, að
þrátt fyrir margra ára tilraunir hefur
engum tekist að sanna aö álsamning-
amir hafi verið slæmir, þó að breyttar
aöstæður hafi orðið þess valdandi að
endurskoðun hafi orðið nauðsynleg.
Guðmundur talar um að setja öll
eggin í eina körfu. Við skulum vona
það, að sjávarútvegurinn verði enn um
ókomin ár stór hluti af okkar atvinnu-
vegum og að hann með skynsamlegri
nýtingu komi til með að aukast.
Með því að virkja og selja raforku til
stóriðju var einmitt verið að forðast að
vera með öll egg í einni körfu og að
létta á ásókn í útgerð þannig, að fiski-
stofnar gætu byggst upp aftur. Það
hefur þó ekki tekist enn sem komið er,
en stendur vonandi til bóta.
Vatnsorkan er ólík öðrum auðlindum
að hún gengur aldrei til þurrðar, á
meöan rignir. Það er ekki hægt að
auka hana með því að minnka ásókn
eins og með fiskistofna og hún gengur
ekki til þurrðar eins og olía og kol.
Þar af leiðandi hlýtur það að vera
hreint tap að nýta hana ekki eins og
frekast er kostur. Það má einnig benda
á, að ending raforkuvera er miklu
meiri en verksmiöjanna og aö nýta má
rafmagnið frá þeim til annarra nota,
þegar samningar renna út eða verk-
smiðjurúreldast.
Virkjunarkostnaður hér á landi er
sambærilegur við stærstu virkjanir
erlendis svo sem í Suöur-Ameríku, þó
að okkar virkjanir séu mun minni en
þar. Virkjunaraðstæður ráða hér
miklu um.
Guðmundur segir í grein sinni, að
atvinnutækifærum fjölgi sáralítið við
stækkun álvers ISAL vegna aukinnar
tæknivæðingar.
Aukin tæknivæðing í núverandi verk-
smiðju veröur til að fækka starfsmönn-
um, en við stækkun halda þeir allir
sinni vinnu og 3—400 gætu bæst við.
Mikil atvinna verður viö byggingu
viðbótar álversins og fólk við virkjana-
framkvæmdir heldur vinnu sinni.
Smáiðnaður sem óhjákvæmilega
verður að byggjast upp hér á landi
einnig veitir æ færri mönnum vinnu
miðað við framleiðslumagn og stofn-
kostnaö vegna síaukinnar s jálfvirkni.
Skýrasta dæmið er vélmennið
„Robot” sem sýndur var
Iðnsýningunni síöustu.
Vegna fámennis landsmanna
verðum við að stefna að því að sem
flestir landsmenn fái tækifæri til þess
að fá hærri laun með aukinni tækni-
væðingu.
Virkjanaframkvæmdir og stóriðju
uppbygging hefur aukið stórkostlega
möguleika okkar til rannsókna á eðli
og náttúru landsins sem ekki hefur
fengist f é til áður.
Ég er sammála Sigríði Dúnu, að við
eigum aö hlúa að gróörinum i okkar
eigin garði, en við gerum það ekki með
þvi að einangra okkur frá viðskiptum
viðaðrarþjóðir.
Gisli Júliusson
verkfræðingur.
TVÆR SPARNAÐARTILLOGUR
TIL FJÁRMÁLARÁÐHERRA
(en þeir láta sér ekki aðeins nægja að
reka sendiráð hjá Sameinuðu þjóðun-
um, heldur fá stjómmálaflokkarnir
einnig að senda menn á þessi þing fyrir
almannafé). Sendiherra Islands í
Washington ætti að geta skroppið til
New York, þegar mikið liggur við
(þetta er stutt flugferð og ódýr), og
ræðismaður okkar í New York sinnt
öðru því, sem til fellur.
En i löndum, þar sem rikisstjórnir
hafa þegið þróunarhjálp, svo sem
Tanzaníu og ýmsum öðrum blámanna-
lýðveldum, hefur allt festst í fari ríkis-
afskipta, skipulagningar og skrif-
finnsku.
Ég hef gert flókið mál einfalt, en
rækilegri rök eru færð fyrir þessari
skoðun í þremur ágætum bókum:
Equality, The Third World and
Economlc Delusion eftir Bauer lávarð,,
Development Without Aid eftir Melvyn
Krauss prófessor og, Bönder, Mat,
Socialism eftir dr. Sven Rydenfelt.
Við þurfum þó ekki að vera neinir sér-
stakir fræðimenn til að skilja þaö, að
við útrýmum ekki betli með þvi að gefa
betiurunum (öðru nær: við tryggjum,
að betlinu er haldið áfram), heldur
með því að búa mönnum skilyrði til að
bæta kjör sín. Og þessi skilyrði felast
einkum í alþjóðlegu viðskiptafrelsi og í
arðsömum fjárfestingum fjölþjóöa-
fyrirtækja — með allri þeirra þekkingu
og fjármagni — i Þriðja heiminum.
Sameinuðu
þjóðirnar
Frjálslyndir menn bundu miklar
vonir við Sameinuðu þjóðimar, þegar
þær vom stofnaðar í stríðslok. Þessar
vonir hafa brugðist. Sameinuðu
þjóðirnar hafa reynst gagnslausar,
þessi stofnun er orðin risastór pappirs-
verksmiðja, um hana á það við, sem
skáldiðkvað:
Orð, orð
innantóm
fylla storð
föiskum róm.
Sömu athugasemd má gera viö
þessa stofnun og svonefnda þróunar-
hjálp. Þetta er ekki bandalag þjóða,
heldur rikja. Fulltrúar langflestra
ríkja á allsherjarþingi Sameinuðu
þjóöanna eru ekki fulitrúar þjóöa sinna
í neinum venjulegum skilningi, heldur
einhverra alræðis- og einræðisherra,
sem við eigum ekkert vantaiað við.
Fulltrúar vestrænna þjóða verða aö
láta sér það lynda að sitja á þingum
undir sífelldum skömmum þessara
manna. Verra er það þó, að ýmsar
hugmyndir, sem villimannaríkin hafa
viðrað, eru mjög hættulegar atvinnu-
frelsi og einkaframtaki, svo sem
hugmyndir um eignarrétt rikja (en
ekki einkafyrirtækja) á hafsbotninum,
nýskipan fjölmiðlunar og nýja alþjóö-
lega efnahagsskipan. íslendingar eiga
alls ekki að sóa fé i að sækja þessi þing
Ótímabærar
athugasemdir
Hannes H. Gissurarson
Hagsmunir
faldir í orðum
Ég vona, að Albert Guömundsson
taki þessum sparnaöartillögum vel.
En ég veit, hverjir taka þeim illa —
allir þeir, sem lifa á að gera góðverk á
kostnað annarra, starfsmenn þróunar-
stofnana, sendiráðsmenn og kerfis-
karlar. Að sjálfsögðu segja þeir, sem
hafa atvinnu af að sóa almannafé, að
því sé vel varið. Að sjálfsögðu segja
þeir, sem hafa djúgar tekjur af að
sækja alþjöðaþing, að þau séu ómiss-
andi. Þetta fólk reynir síðan að fela
hagsmuni sina i orðum eins og
„þróun” og „friði”. Sjálft trúir það
sennilega þessu öilu. En eigum við hin
aðtrúa því?
Hannes H. Gissurarson.