Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.1984, Qupperneq 13

DV. FIMMTUDAGUR 22. NOVEMBER1984.
13
Frelsið endurheimsótt:
VINSTRIMENN
BULLA UM FRELSK)
Margt bendir nú til þess aö um-
ræöa sú sem íslenskir frjálshyggju-
menn hafa vakið um frelsi og frjáls-
hyggju sé að því komin aö æra
vinstri menn á Islandi. Nýlegasta
dæmiö um þessa frelsistaugaveiklun
er leiöaraopna DV mánudag 12.11.,
en á þeirri opnu fjalla hvorki meira
né minna en allar þrjár kjallara-
greinar DV um frelsi á einn hátt eöa
annan.
Þessi notkun, eða öllu heldur mis-
notkun, á orðinu „frelsi” er þó engan
veginn einsdæmi í stjórnmálasögu
undanfarinna vikna því almenningi
eru enn í fersku minni örvæntingar-
full óttaskrif andstæöinga frjáls út-
varpsrekstrar sem fylgdu í kjölfar
viðbragöa almennings viö tilræði
vinstri aflanna við alla fjölmiðlun í
landinu. Og seint mun gleymast sá
frelsiskryddaöi Göbbelsáróður sem
glumdi i eyrum landsmanna frá
stjórnarandstæðingum viö van-
traustsumræöumar nýafstöðnu.
/ frumskógi frjálshyggju-
manna
Þessar vantraustsumræöur hljóta
reyndar að vekja vantraust almenn-
ings á hæfni alþingismanna til aö
nota orðið „frelsi” og virðast einnig
leiöa í ljós að á Alþingi Islendinga
sitji engir þeir menn sem eru í stakk
búnir til að bera fram varnir fyrir
frjálshyggju eða frelsi. Hvort sem
menn vilja kenna hér um viljaskorti
eða hæfileikaskorti þá hlýtur þetta
að leiða hugann að því, í ljósi van-
traustsræðu Helga Seljans, hvort
ekki þurfi að festa kaðalreipi í loft
Alþingishússins svo að frjálshyggju-
apamir gætu í það minnsta sveiflað
sér þar á milli borða skyldu þeir ein-
hvern tímann ráfa þangað inn.
Nú bendir fátt til þess að af því
verði á næstunni að frjálshyggju-
maður tali á Alþingi Islendinga og til
hæstvirtra alþingismanna um
notkun þeirra á orðinu „frelsi” og
vonandi verður þetta einnig til þess
aö greinarhöfundar ofannefndra
kjallaragreina vandi til orðanotkun-
ar sinnar þegar þeir láta móðan
mása í greinum sínum í DV í fram-
tiöinni.
Frjáls orðanotkun
Nú dettur mér engan veginn í hug
að halda því fram að mönnum sé
ekki alfrjálst að nota orð nákvæm-
lega eins og þeim sýnist, þeir mega
til að mynda nota orðið „frelsi” í
þeirri merkingu sem við oftast tákn-
ummeð orðinu „borð”.
Þannig gætu þeir boöið mér í
kvöldmat og tilkynnt mér að þeir
væru búnir að leggja á f relsið án þess
að það ylli nokkrum misskiiningi.
Þeir þyrftu aðeins að gera sér grein
fyrir því að í þessum skilningi notuðu
þeirorðið „frelsi”.
Að vísu er augljóst að slík orða-
notkun felur í sér nokkurt óhagræði,
auk þess sem hún mundi valda veru-
legri hættu á misskilningi manna á
meðal nema þeir væru tilbúnir til að
afhenda hvorir öðrum persónulegar
orðabækur í hvert skipti sem þeir
ræddust viö, svo ekki sé talað um
þann beina háska sem af slíkri orða-
notkun myndi stafa í tæknivæddu
þjóðfélagi nútímans, til dæmis við
sprengiefnameðferð í byggingariðn-
aði.
Hættuleg stjórnmálaum-
ræða
Þrátt fyrir það að stjórnmála-
mönnum, jafnt sem almenningi, sé
ljós sú hætta sem myndi stafa af
orðanotkun sem þessari við sprengi-
efnameðferð virðast þeir ekki gera
sér grein fyrir að litlu minni hætta
stafar af slíkri orðanotkun í stjóm-
málaumræðu.
Oþarfi er aö minna á þaö dæmi
sem felst í skáldsögu George Or-
wells, „1984”, þar sem beinlínis var
búið að afmá vissar merkingar úr
tungumálinu, nefnilega þær merk-
ingar sem hefðu gert mönnum kleift
að hugsa þær hugsanir er gert hefðu
þeim mögulegt að gera sér grein
fyrir eða rísa gegn kúgun Stóra bróð-
ur meö misnotkun sinni á oröinu
„frelsi”. I ræðu þeirri og riti er orö-
inu „frelsi” brugðið í gervi floga-
Kjallarinn
Arni Thoroddsen
þjáðs skrykkdansara sem skrykkist
stjórnlaust úr einni merkingu yfir i
aðra með annarlegum hætti þannig
að ógagnrýnir áheyrendur og lesend-
ur þeirra eru teymdir á asnaeyrum
inn í myrkan þokuheim ruglanda og
hugsanavillu.
Virðingarsess frelsishug-
taksins
Ástæðan fyrir því að stjórnmála-
menn misnota þannig oröið „frelsi”
um allt milli himins og jarðar, sem
varla á nokkurn skapaðan hlut skylt
við frelsi, er auðvitað sú að stjóm-
málamenn skynja ósjálfrátt þann
háa virðingarsess sem frelsið skipar
í hugtakaheimi okkar en með slíkri
misnotkun hyggjast þeir ljá öðrum
hugtökum af óskyldum toga þann
sama virðingarsess sem frelsið eitt á
skilið.
Virðingarsess frelsishugtaksins
felst í því að takist mönnum aö sýna
fram á að einhverjum beri frelsi til
vissra athafna hafi þeir jafnframt
sýnt fram á að þeir sem reyna að
svipta þá slíku frelsi séu siðferðilega
fordæmanlegir. 1 slíkri frelsissvipt-
ingu felst nefnilega afneitun á því að
allir menn séu jafnréttháir.
1 næstu grein minni mun ég f jalla
um nokkur dæmi um misnotkun af
þessu tagi og skil ég lesendur DV eft-
ir í spenningi þangaö til hún birtist.
Árni Thoroddsen
„Nú bendir fátt tilþess að afþví verði6 næstunniað frjálshyggjumaður
taii é Aiþingi ísiendinga. . ."
kyndug samsetning við fyrstu sýn en
er þó kannski ekki svo fráleit ef nánar
er aö gáö. Skoðanakönnun hefur sýnt
að stór hluti kjósenda Alþýðubanda-
lagsins er samþykkur aðild að NATO
og sjálfur Svavar formaður hefur lýst
því yfir í viðtali við víðlesið tímarit að
flokkurinn geti hennar vegna átt
stjórnarsamstarf við Sjálfstæðisflokk-
inn. Vitað er að í Sjálfstæðisflokknum
eru margir hikandi þessa dagana
vegna svonefndrar frjálshyggjustefnu,
og ekki eru þar allir stóreignamenn,
sem hrökkva við þótt talað sé um háa
eignaskatta. Ef hinum nýja formanni
tekst að klípa væna sneið frá báðum
þessum flokkum og þar að auki að ná
góðu sambandi við Bandalag jafnaöar-
manna eða fylgismenn þess þá er hann
búinn að launa flokksbræðrum sínum
vel liðveisluna um síðustu helgi.
En hvert sem hann sækir fylgi og
hvort sem hann nær því þá mun sópa
að honum og ég er illa svikinn ef hann
og Svavar Gestsson eiga ekki eftir að
taka margar sennur.
Stórmál í skugga flokksmála
Á meðan þjóöin fylgdist spennt með
lyktum formannskjörs þeirra krat-
anna voru ýmis önnur stórmál
utangarös í umræðunni. Þar á meöal
gengisfelling. Raunar sýnir þaö áhuga-
leysi sem ríkti meðal fólks um helgina
og í vikubyrjun kannski best, hve ljóst
það var öllum landslýð að gengis-
felling var óumflýjanleg afleiöing
síðustu kjarasamninga. Eftir aö ljóst
var að gjaldeyrisdeildir banka yrðu
lokaðar á mánudag og gengi yrði fellt
biöu menn rólegir og fannst varla taka
því að ræða málið. Það var ekki fyrr en
tilkynning Seðlabanka og ríkisstjórnar
var orðin opinber sem liðsoddar fengu
málið og gáfu út heföbundnar skyldu-
yfirlýsingar um mannvonsku stjórn-
valda.
Eftir aöeins nokkra daga hefst þing
Alþýðusambands Islands. Þaö má
heita tímanna tákn að ríkisstjómin
skuli fella gengi krónunnar rétt eftir
kjarasamninga og nokkrum dögum
fyrir þingsetningu Alþýöusambands-
ins. Kannski sýnir það betur en flest
annað hve ljóst það var öllum landslýð
að gengið hlaut að falla, að ríkisstjóm
skuli gera þetta.
Auðvitað samþykkir Alþýðusam-
bandsþing mótmæli gegn gengis-
lækkuninni og fullyrðingar um að unnt
hefði verið að bregðast öðruvísi við.
Annað hvort væri nú. Hins vegar
verður ekki séð að nein önnur úrræði
hafi verið til staðar eins og komið var,
nema menn kjósi heldur atvinnuleysið.
Vegna margra stórmála í þjóölifinu
hefur verið hljótt um undirbúning
þessa Alþýðusambandsþings, enda
margt þar að gerjast sem menn eru
ekkert áfjáöir í að fjölmiðlar séu að
blanda sér í. Vitað er að staða As-
mundar Stefánssonar er svo sterk að
honum verður ekki velt, hve heitt sem
sumir f lokksbræður hans kunna að þrá
það. Hins vegar hafa þeir hugsað upp
leik til að veikja stöðu hans nokkuð og
það átti að gerast með því móti að
fjölga í miðstjórn. Hugmyndafræðing-
urinn var Þröstur Olafsson og þetta
átti að gerast undir því yfirskini að
fjölga konum í miðstjóm en í raun til
að veikja áhrif Ámundar. Hugmynd
Þrastar og félaga var að Alþýðubanda-
lagið fengi tvo hinna nýju fulltrúa,
Sjálfstæðisflokkur einn og kratar einn.
Hinir tveir nýju fulltrúar Alþýðu-
bandalagsins áttu aðkoma úr „órólegu
deildinni” til þess að hamast á As-
mundi í miðstjórninni og gera hann
tortryggilegan enda aldrei aö vita
nema manninn langi á þing í ssti sem
aðrir telja sér bera. Sá galli er hins
vegar á þessari áætlun að til þess að
hún nái fram að ganga þarf samþykki
tveggja þriðju hluta þingfulltrúa og
munu nú fulltrúar annarra flokka vera
að átta sig á að ekki aðeins er Alþýðu-
bandalagið að ná sér þarna í
„ókeypis” miðstjórnarsæti heldur
einnig að vega að vinsælum f orseta.
Engu að síður verður forvitnilegt að
fylgjast með þingi ASI og vafalaust
verður þar blysum bmgðið á loft.
Magnús Bjarnfreðsson.