Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.1984, Síða 8

8
DV. LAUGARDAGUR1. DESEMBER1984.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stiórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖROUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍOUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakurhf„ Skeifunni 1».
Áskriftarverð á mánuði 310 kr. Verð í lausasölu 30 kr. Helgarblað 35 kr.
LJt-
gerd
Úr ritvélinni
Ólafur B. Guðnason
Ræktum físk og tölvur
Efnahags- og atvinnuframtíð Islendinga felst ekki í ess-
unum fjölmörgu. Hún felst ekki í sykuriðju, steinullar-
iðju, saltiöju, stáliðju og jafnvel ekki í stóriðju, nema að
mjög takmörkuðu leyti. Hún felst yfirleitt ekki í neinu,
þar sem ríkinu er ætlað að borga verulegan kostnað.
Orkufrekur iðnaður er nytsamlegur, ef ríkið lætur sér
nægja að reisa orkuver út á trygg viðskipti, sem afskrifi
orkuverin á hæfilegum tíma. Hins vegar er innlent fé svo
lítið og erlendar skuldir svo miklar, að ekki er verjandi að
leggja peninga í orkufrekan iðnað.
Þá peninga, sem þjóðin á, og þá, sem hún treystir sér til
að taka að láiii, á að nota í iðnað, sem ekki krefst mikillar
fjárfestingar að baki hvers atvinnutækifæris. Við höfum
skínandi dæmi um þá möguleika. Fiskeldi er komið á
strik og tölvutækni fylgir fast á eftir, hvort tveggja af
eigin rammleik
Gæluverksmiðjurnar, sem verið er að byggja eða
stendur til að byggja að verulegu leýti á kostnaö ríkisins
og skattborgaranna, þurfa mikla fjárfestingu á hvern
starfsmann. Þetta er alvarlegt í járnblendinu á Grundar-
tanga og verður enn verra í kísiliðjunni á Reyðarfirði.
Viö sóum meira en nógu af takmörkuðu fé þjóðarinnar
og af dýru lánsfé í hefðbundnar og úreltar atvinnugreinar
á borð viö sauðfé og kýr, þótt við bætum ekki á okkur
byrðum á borö við hin nýju gæludýr ríkisins í steinull og
salti, járnblendi og kísli, sykri og stáli.
Um þessar mundir er töluvert dreymt um glæsta fram-
tíð í líftækni. Margir telja, að við getum þar farið sömu
leið og í tölvutækninni, til dæmis notað sérstöðu okkar í
sjávarútvegi til að þróa tækni á afmörkuðum sviðum,
sem milljónafyrirtæki stórþjóðanna sinna ekki.
Til viðbótar dreymir menn um, að jarðhitinn færi okkur
ekki aðeins orku til notkunar í líftækni, heldur einnig sér-
stæðar tegundir af örverum, sem þrífast í miklum hita og
brennisteinssýru íslenzkra hvera. Allt er þetta mjög
spennandi, en á auðvitað langt í land.
Verkefni okkar í líftækni ættu helzt að vera á sviði há-
skólakennslu og rannsókna til undirbúnings hugsanlegum
efnahagsávinningi í framtíðinni. Um leið megum við ekki
gleyma, að enn nærtækara er að efla báskólakennslu og
rannsóknir í fiskeldi og tölvutækni.
Ekki dugir, aö fiskeldi sé aðeins kennt við bændaskóla.
A háskólastigi þurfum við að efla líffræði og fiskifræði,
sem gagnast í fiskeldi. Islendingar eru með ráöagerðir
um fiskeldi í öðrum hverjum firði, en skortir fólk með
trausta þekkingu á þessu sviði.
Ekki er síður nauðsynlegt, aö ríkið hætti að sóa dýr-
mætu fé í úreltar greinar og gæluverkefni og beini fjár-
magninu í staðinn að grein eins og fiskeldi, sem þegar
hefur sannað gildi sitt, — sem vaxið hefur upp úr grasrót-
inni án umtalsverðrar opinberrar aöstoðar.
Tölvutæknin er ekki eins langt komin, en hefur þó
sannað tilverurétt sinn í ýmsum smáfyrirtækjum, ekki
bara í Reykjavík, heldur líka úti á landi. Meöan fiskeldið
þarf bara venjulegt lánsfé, þarf tölvutæknin áhættufé, því
að margar ráðagerðirnar munu mistakast.
Ríkið á ekki aö sá peningum í grýtta jörð. Það á að hlúa
að grasrótinni á þeim stöðum, þar sem grös hafa reynzt
spretta af sjálfsdáðum. Það á vitanlega að halda opnum
möguleikum á líftækni. En fyrst og fremst ber að magna
kennslu, vísindi og fjármagn og aftur fjármagn í fiski-
rækt og tölvutækni. Þar er efnahags- og atvinnuframtíð
okkar. Jónas Kristjánsson.
án tára
— Nei! ert það þú? Komdu marg-
blessaður og sæll og mikið er gaman
að sjá þig! Hvernig hefurðu það?
Eg man ekki hvernig ég svaraði
þessum hversdagslegu spurningum,
því ég gerði það nánast á sjálfstýr-
ingunni. Eg einbeitti mér að því að
rifja upp hver maðurinn væri. And-
litiö kom mér kunnuglega fyrir
sjónir, en var þó á einhvern
óskilgreinanlegan hátt breytt. Eg
mundi semsagt eftir manninum, eða
einhverjum honum náskyldum og
nauðalíkum, en það var einhver hár-
fínn, en mikilvægur munur á minn-
ingunni og raunveruleikanum, sem
stóð frammi fyrir mér, og geislaði af
ánægju.
Það er aldeilis ótrúlegt hversu
auðvelt það er að halda uppi
samræðum við bláókunnugt fólk,
sýna glaðværð og áhuga, á sama
tíma og minnisbankarnir eru settir á
hvolf í örvæntingarfullri leit að
nafni, stað og stund. Fyrr eða síðar
víkur talinu að sameiginlegum kunn-
ingjum, og þá er bráönauösynlegt að
upprifjun sé endanlega lokið. Því ef
gamall vinur manns, sem maður
hefur ekki séð í tíu ár, kemst að því,
eftir hálftíma samtal, aö hans kæri
sálufélagi man ekki einu sinni hvaö
hann heitir, hvað þá, hvar þeir
kynntust, er hætta á aö gamli vinur-
inn veröi sár, og jafnvel móðgaður.
Það var ekki fyrr en ég ætlaði aö
kveikja í sígarettu fyrir hann, og
kveikti næstum í vel snyrtu yfir-
skegginu, að það rann upp fyrir mér
hver maöurinn var. Það var angist-
arsvipurinn, sem kom á hann, sem
rifjaði upp fyrir mér gamlar minn-
ingar.
Hann var útgeröarmaöur þegar ég
kynntist honum, og gerði út gamlan
ryökláf, sem var yfirleitt í slipp á
vertíð. Þegar þessi manndrápsfleyta
komst á sjó, fiskaöist undantekning-
arlítið illa, og þegar það þó gerðist,
að netadræsurnar flæktu sér utan um
fisk, þá rifnaöi allt draslið, þegar átti
aðhífainn.
Það var angistarsvipurinn, sem
rif jaði þetta upp fyrir mér, því þessi
ágæti útgerðarmaður lifði í óttalegri
bið eftir næsta áfalli. Allt sumariö,
sem við vorum nágrannar, man ég
ekki eftir aö hafa séð ánægjusvip á
andliti hans, nema einu sinni. Það
var þegar dallurinn sigldi mjúklega
upp í f jöru. Þá brosti hann stanslaust
þar til búið var aö draga fleyiö
óskemmt á flot að nýju, en þá gat
hann byrjað að hafa áhyggjur af því,
sem ky nni að gerast næst.
Mér sýnist reyndar að útgerðar-
menn séu almennt óhamingjusamir.
Þegar ekki fiskast, er það slæmt! En
þegar fiskast vel er það slæmt líka,
því þá reynist yerðið allt of lágt. Svo
kostar olían svo mikiö. Og áhafn-
irnar hafa svo há laun, en launin
verða að vera há til þess að fá mann-
skap á skipin. Ofan á allt annað, er
ekki hægt að gera út, nema hafa
skip! En skip eru dýr, og það þarf að
taka dýr lán, til þess að kaupa þau og
útbúa. Blessuö lánin eru verðtryggð,
og þess vegna eru gengisfellingar
stóráföll, en um leið bráönauðsynleg-
ar, því þær hækka veröiö sem fæst
fyrir fiskinn.
Það krefst semsagt sálarstyrks að
stunda útgerð. Og sálarstyrkur var
ekki helsta skapgerðareinkenni vin-
ar míns. Hann óttaðist að vísu aðeins
eitt, en það var framtíðin, og þess
vegna gekk hann um alla tíð með
grátviprur viö munnvikin og vinir
hans kölluðu hann Kökkinn, eftir því
sem hann haföi alltaf í hálsinum.
En frammi fyrir mér stóð nú glað-
vær pattaralegur maður, sem aug-
ljóslega hafði ekki frekar áhyggjur
af framtíðinni en æviráöinn fulltrúi
í stjórnarráðinu. Hann var ögn feit-
lagnari en hann haföi verið þegar við
sáumst síöast, og sællega ljósbrúnn í
andliti. I stuttu máli sagt, maöur,
sem ögraði framtíðinni með geisl-
andi hamingju sinni.
Eg fékk ekki oröa bundist, og
spuröi hann hvernig útgerðin gengi
nú.
— Fínt, gengur fínt! Aldrei gengið
betur!
Eg lét kurteislega í ljós undrun
mína, og vitnaði til fyrri kynna
okkar, og yfirlýsinga útgeröar-
manna almennt í fjölmiðlum. Hann
hló góölátlega og vísaði athugasemd-
um mínum á bug.
— Eflaust gengur það illa hjá
þeim, en hjá mér gengur þaö fínt.
Þegar ég gekk á hann, viöurkenndi
hann að hafa aukiö nokkuö umsvifin
frá því foröum. — Eg er meö fjóra
báta nú, og hef mjög þokkalega upp
úr því. Get ekki kvartað.
Ef útgeröarmaður segist hafa
mjög þokkalega upp úr starfseminni,
þýðir þaö á mannamáli, að hann
græöir á tá og fingri. Svo ég kraföist
frekari skýringa. — Fiska þeir þá
svona vel hjá þér? Hafðirðu vit á því
að verða fyrstur í rækjuna?
Hann hló svo mikið að honum
svelgdist á, og velti um koll viskí-
glasinu. Það tók tíma að panta nýja
drykki og fá skipt um dúk, og á
meðan náði hann sér af kátínunni,
svo að hann mátti mæla.
— Elskanmín! Þaö er vonlaust að
útgerö beri sig á f iskiríi!
Honum fannst fákunnátta mín svo
fyndin, aö hann gerði aftur smáhlé,
til þess að hlæja aö henni, en varlega
þó, því viskí er fínn drykkur.
— Sjáöu til, ég hef mína báta
annaðhvort í slipp, eöa við bryggju.
Þannig spara ég mér olíukostnaðinn,
og þarf ekki aö borga áhöfnunum.
Semsagt enginn tilkostnaður!
— Þú hefur þó þurft að kaupa bát-
ana?
— Gamlir og verðlausir ryðkláfar,
fékk þá fyrir ekki neitt, til þess að
gera!
— En ef þú ekki fiskar. . .?
— Eg fiska ekkert, en ég sel samt
fisk! Sjáöu til, ég krækti mér í kvóta
út á alla bátana, í upphafi! Svo sel ég
fiskinn, sem ég veiði ekki, þeim sem
vilja taka sénsinn á því að hann gefi
sig! Fjallviss peningur, og engin
áhætta!
Hann varö alvarlegur á svip, og
hallaöi sér yfir boröiö, um leið og
hann lækkaðiröddina.
— Þetta kvótakerfi er það besta,
sem gert hefur veriö í útgerðar-
málum hér, frá því landhelgin var
færð út! Eg segi það satt! Utgerð án
tára!