Dagblaðið Vísir - DV - 08.03.1986, Síða 13

DV. LAUGARDAGUR 8. MARS1986.
57
af kvikmyndum. í rauninni voru það
kvikmyndir sem gerðu mig að rit-
höfundi. ítalskar kvikmyndir. Okkar
kvikmyndagerð var í höndum hroka-
fullra heimskingja eftir stríðið. Fólk
til sveita hafði ekki nóg ofan í sig
en í kvikmyndunum voru samyrkju-
bændur sýndir halda veislur fyrir
þúsundir manna við einhver orku-
ver.
Svo kom nýja raunsæisstefnan til
sögunnar á Italíu. Við sáum myndir
eins og Reiðhjólaþjófinn, Róm
klukkan ellefu og Opna borg, þar
sem lífið var sýnt eins og það var.
Þessar myndir höfðu djúptæk áhrif
á sálarlíf mitt. En ekki bara mitt, því
að ég held að nýja, ítalska raunsæis-
stefnan, sem kom fram á tíma hroka-
fullu Stalínistanna, hafi í rauninni
mótað heila kynslóð; kynslóð sjö-
unda áratugarins. Við aðhylltumst
öll raunsæisstefnu, líkingakennda
raunsæisstefnu."
I anda nýju
raunsæisstefnunnar
Og Évtúsénkó heldur áfram: „Þeg-
ar ég gerði Kindergarten hafði ég
þessa nýju, ítölsku raunsæisstefnu
að leiðarljósi. Ég setti mér það að
markmiði að lýsa bernsku minni. Ég
vildi segja frá henni eins og hún
var. Myndin er því ævisaga mín og
afar fátt í henni er skáldskapur. En
um leið er hún ævisaga okkar kyn-
slóðar.
Uppáhaldsatriðið mitt sýnir bænd-
ur í Síberíu sitja við veisluborð í
brúðkaupi. Þeir eru að syngja söng
um fangann sem strauk, en raddirnar
eru ekki góðar. Sumir gagnrýnendur
hafa farið hörðum orðum um mig
fyrir það hve slæmur söngurinn sé.
Þeir hafa spurt hvers vegna ég hafi
ekki leitað eftir kórfólki. Frá mínum
bæjardyrum séð er fegurðin fólgin í
því hversdagslega. Stundum segir
slæm og brostin rödd meira en þjálf-
uð rödd leikarans."
„Finnst þér, að þér hafi tekist að
gera myndina að því sem þig langaði
til að hún yrði?“
„Auðvitað eru á henni veikleika-
merki sem einkenna frumsmíði í
kvikmyndagerð. Ég ætlaði mér að
segja of mikið með henni.
Hins vegar er ég í hópi þeirra sem
telja að ekki verði hjá því komist að
segja of mikið í ljóðagerð og skáld-
skap. Mér er ekki gefið um ljóð sem
líkja má við samanþjappaðan og rétt
myndaðan heybagga. Stráin eiga að
standa í allar áttir og í heyinu eiga
að vera þurr ber. Svo á bagginn að
hoppa og skoppa uppi á vagni og
helst eiga nokkrar fallegar og heil-
brigðar ungar stúlkur að sitja uppi
á heyinu. Þess vegna kann ég að
meta Thomas Wolfe.
Fólkið, sem kann að meta ljóðin
mín, kunni vel að meta kvikmyndina
því að hún er eins og ljóðin. Ég byggi
alltaf á reglunni um grænmetissúp-
una þegar ég yrki eða skrifa. I hana
má fleygja hverju sem er; gulrótum,
káli og iauk. Það er árangurinn,
bragðið af súpunni, sem skiptir
máli.“ .
Hvað varð um
uppreisnarmanninn?
„Má ég spyrja þig persónulegrar
spurningar? Þegar þú kynntist fyrst
Vesturlöndum á fyrri hluta sjöunda
áratugarins fór af þér orð fyrir upp-
reisnargirni. Þá varstu búinn að
yrkja ljóð eins og Babi Yar (um
gyðingahatur) og Arftaka Stalíns
(aðvörun um að ekki mætti endur-
vekja Stalínismann). Á siðari árum
hefur þó ímynd þín breyst, að
minnsta kosti í augum sumra Vestur-
landabúa. Hvernig skýrirðu það?
Finnst þér gagnrýnin réttlát?“
„Ég held að ímynd mín hafi aðeins
breyst í sumum blöðum á Vestur-
löndum en ekki í huga lesenda verka
minna.
Ég hef aldrei trúað því að miðpunkt
mannlegrar vonsku sé aðeins að
finna í einu landi.. Dökka hliðin á
mannkyninu, það versta í fari okkar,
kemur fram í mörgum löndum.
Ég vil því endurtaka það, sem ég
sagði á rithöfundaþinginu, að rit-
höfundar hafa því aðeins rétt til þess
að skrifa um það sem gerist í öðrum
löndum - þennan ljóta og óþægilega
sannleika - ef þeir skrifa sannlei-
kann um lífið í sínu eigin landi. Hefði
ég ekki ort Babi Yar og Arftaka
Stalíns hefði ég ekki haft rétt til
þess að yrkja ljóð þar sem Víetnams-
styrjöldin var gagnrýnd.
Ég held að í augum margra hafi
vendipunkturinn verið för mín til
yietnams og Bandaríkjanna 1972.
Ég orti nokkur ljóð, þar sem ég
gagnrýndi styrjöldina í Víetnam og
þegar ég kom svo til Bandaríkjanna
las ég sum þeirra upp. En af því að
boðskapur minn kom heim og saman
við yfirlýsta stefnu Sovétstjórnar-
innar var þvi haldið fram að ég hefði
komið vestur um haf til þess að tala
máli hennar.
Staðreyndin er sú að ýmsir hlaða-
menn, einkum sumir þeirra sem telja
sig sérfræðinga í málefnum Sovét-
ríkjanna, geta ekki skilið það að
sami maðurinn geti lagst gegn al-
þjóðlegu gyðingahatri, skriffinnsku-
bákninu i heimalandi sínu, Stalínist-
um og stríðinu i Víetnam."
Gegn persónudýrkun
„Hvað er fram undan hjá þér?
Hvaða áætlanir hefurðu gert? Ertu
að undirbúa nýja kvikmynd?“
„Það merkasta sem ég hef ort er
langa kvæðið Fuku. Það er ort í
samræmi við grænmetissúpuregluna
sem ég hef nefnt. Því er beint gegn
einræði. Að baki býr hugsjón því að
ég er að benda á að við eigum ekki
að hefja til skýjanna sögufræga
menn sem leiddu hörmungar yfir sína
eigin þjóð og aðrar. I Ijóðinu eru
vísur um fangabúðir Stalíns í
Kolyma. Þar segir fi-á 19 ára gömlum
vörubílstjóra, sem var að aka eftir
vegi, sem var lagður úr beinum
bænda, og hann hafði hengt mynd
af Stalín upp frammi í hjá sér. I ljóð-
inu eru mikilvægar línur: „Sá sem
gleymir fórnardýrum gærdagsins
getur orðið fórnardýr morgundags-
ins.“
Annars er meginverkefni mitt á
næstunni kvikmyndin Endalok skot-
liðanna. Ég skrifaði handritið eftir
síðasta hluta sögu Dumas, le
Cicomte de Bragelonne. Svo er ég
að undirbúa mynd eftir sögu eftir
Bulgakov."
Þýð: ÁSG
í tilefni 100 ára afmælis Landsbankans
á þessu ári hefur stjórn bankans ákveðið að gera
sparifjáreigendum freistandi afmælistilboð:
100 ára afmælisreikningurinn er verðtryggður innlánsreikningur
sem gefur 7,25% ársvexti umfram vísitölu
og er aðeins bundinn í 15 mánuði.
Þetta er tilboð sem allir peningamenn
geta mælt með. . . . . .
Landsbanki
L
Islands
Banki altra landsmanna