Dagblaðið Vísir - DV - 18.06.1986, Blaðsíða 13

DV. MIÐVIKUDAGUR 18. JÚNÍ 1986.
13
Áfram jafnaðarmenn
Svo hefiar nú farið, eins og oflast
áður að loknum kosningum, að hver
sem úrslit í tölum eru þá hafa allir
flokkar og allir hópar sigrað.
Nú eru það auðvitað engin ný
sannindi að kosningar til bæjar- og
sveitarstjóma eru ekki að öllu leyti
sambærilegar við kosningar til Al-
þingis. Þar kemur margt til, en þó
fyrst og fremst breytilegir staðhættir
eftir byggðarlögum og meira tillit
tekið til persónulegs vals frambjóð-
enda.
Reynsla af mörgum undangengn-
um byggðakosningum hefúr sýnt að
flokkspólitísk bönd halda ekki, því
kjósendur meta á annan hátt val til
sveitarstjóma en til Alþingis.
Hver kaus hvað?
Kannski er það þess vegna sem
allir aðilar að kosningunum telja sig
hafa sigrað. Forsvarsmenn pólitísku
flokkanna telja hver um sig sinn
flokk hafa sigrað.
Steingrímur segir að Framsókn
geti vel við unað að tapa ekki meiru
en raun varð á og að því leytinu
geti þeir talist hafa sigrað.
Þorsteinn Pálsson segir Sjálfstæð-
isflokkinn raunar hafa tapað minna
á landsvísu en ætlað var og þess
vegna geti þeir vel við unað og ekk-
ert rangt að þeir teljist hafa sigrað.
Hvað varðar Alþýðubandalagið þá
segjast þeir hafa sigrað, sem raunar
rétt er, en þó segja þeir sigurinn
minni en þeir gerðu ráð fyrir.
Hvað Alþýðuflokkinn varðar
verður þvi á engan hátt neitað að
hann er hinn raunverulegi sigurveg-
ari hvemig sem á málið er litið, og
enginn getur með rökum neitað þvi
að sigur Alþýðuflokksins er mikill.
Góður grunnur undir
framtíðina
Sigur Alþýðuflokksins nú, þó hann
sé mismunandi eftir stöðum, er góð-
ur grunnur að áframhaldandi
Kjallarinn

Karvel
Pálmason
alþingismaður.
uppbyggingu sterks afls jafoaðar-
manna. Og þessi glæsilegi sigur
jafoaðarmanna í byggðakosningun-
um getur svo sannarlega orðið fyrsta
skrefið að sterku, lýðræðissinnuðu
þjóðfélagsafli undir merkjum jafaað-
arstefaunar, það er að segja verði
málum fylgt eftir með skynsamlegum
hætti. Orðtækið „að oft er auðveld-
ara að afla fjárins en gæta þess“
getur átt við í þessu tilviki, eins og
öðrum.
Málið er að allir sem unna jafaað-
arstefaunni og vilja veg hennar
mikinn verða að hafaa eilífu eigin-
augnapoti innan sinna raða og
þannig þjappa sér saman í áfram-
haldandi sókn fyrir málefaum
jafaaðarmanna. Jafaaðarmenn ættu
að hafa í huga eftirfarandi orð Jóns
Baldvinssonar um eðli verkalýðs-
baráttunnar: „Eðli verkalýðsbarát-
tunnar er ekki skyndiupphlaup,
hávaðafundur og ævintýri, heldur
sleitulaust strit fyrir málefaum
verkalýðsins í þessu landi.“ Til þess-
ara orða foringjans ættu ýmsir
jafaaðarmenn að hugsa. Þau eiga
við enn í dag bæði varðandi baráttu
verkalýðshreyfingarinnar og Al-
þýðuflokksins.
Nú styttist til
alþingiskosninga
Með það f huga að nú- styttist
tíminn þar til gengið verður að kjör-
borðinu til alþingiskosninga og
verulegar líkur eru á því að Al-
þýðuflokkurinn haldi ekki aðeins
þeirri stöðu sem hann er nú í, heldur
bæti hana og styrki, þá er nauðsyn-
legt að foiysta flokksins hugi vel að
stöðunni og íhugi gaumgæfilega
hvað dugar best í þeim efaum.
Nú virðist svo vera að sumir hverj-
ir andstæðingar Alþýðuflokksins,
svo sem heyrst hefur úr röðum Al-
þýðubandalagsins, telji Alþýðu-
flokkinn sér svo háðan að þeir eigni
sér sigur hans. Því sé hann nánast
nauðbeygður til fylgilags við alla-
balla. Þetta er auðvitað víðs fjarri.
Þá hefur sú krafa komið frcim í
Morgunblaðinu að Jón Baldvin, for-
maður Alþýðuflokksins, nánast vitni
um það hvað Alþýðuflokkurinn
hyggst fyrir varðandi samstarf hugs-
anlegra ríkisstjóma. - Enn fjar-
stæðukenndari er nú þessi
Mogga-hugmynd og sýnir best mál-
efaalega stjómmálafátækt á þeim
bæ.
Jón svarar fyrir sig
og flokkinn
Ekki ætlar undirritaður að gera
Jóni Baldvin upp orð, en gengur út
frá því sem vísu að hann láti hvorki
komma né íhald hafa áhrif á sig til
óskynsamlegra ákvarðana í þeirri
pólitísku stöðu sem nú er uppi.
Að mati undirritaðs á auðvitað að
vera aðalsmerki fyrir Alþýðuflokk-
inn sem jafaaðarmannaflokk að láta
málefain ráða ferðinni. Og yfirlýs-
ingar um að vinna til hægri eða
vinstri í íslenskri pólitík em löngu
orðnar orðskrípi. Menn þurfa að fara
að læra að vinna eftir málefaum og
manngildi í pólitisku samstarfi sem
og annars staðar.
Allt tal um að Alþýðuflokkur og
Alþýðubandalag nái samstarfi um
nánast nöfain ein og sér er fjar-
stæða. Þar verða málefain að ráða
ferðinni.
Sama má segja um að Alþýðu-
flokkur og Sjálfstæðisflokkur taki
upp samstarf um nánast nöfain ein
og sér. Allt slíkt hjal og fyrirfram-
skoðanir em fjarstæða. Að minnsta
kosti hlýtur það að vera krafa Al-
þýðuflokksins í samstarfi við aðra
flokka að þau málefni, sem hann
hefur á oddinum hverju sinni, ráði
ferðinni.
Og auðvitað verður málefaum
okkar íslendinga, eins og annarra
þjóða, best borgið undir sterkri for-
ystu jafaaðarmanna. Það hlýtur að
vera takmark allra jafaaðarmanna,
sem af heilindum fylgja hugsjóninni.
Og hver veit nema það takmark
sé skammt undan. Margt bendir til
að sá skriður sé kominn á stefau
jafaaðarmanna hér að stórtíðinda sé
skammt að bíða.
Karvel Pálmason
„Svo hefur nú farið, eins og oftast áður
að loknum kosningum, að hver sem úrslit
í tölum eru þá hafa allir flokkar og allir
hópar sigrað.“
Hllögur að nýrri stjómarskrá
XX. Tillögur að nýrri
stjórnarskrá
Þegar lýðveldið Island var stofaað
17. júní 1944 var stjómarskrá lands-
ins sögð úrelt, enda orðin rúmlega
100 ára gömul. Þá var því lýst yfir
að þessi gamla stjómarskrá yrði
notuð til bráðabirgða og nefad, sem
semja átti tillögur að nýrri stjómar-
skrá, var sett á laggimar. Síðan eru
liðin nær 42 ár og nokkrar stjómar-
skrámefadir á vegum Alþingis
liðnar undir lok, en ennþá er notast
við gömlu úreltu stjómarlögin frá
kóngsríkistímabilinu - utan hvað
nokkrum sinnum hafa verið gerðar
breytingar á einum kafla, þ.e. um
kjördæmaskipan, kosningarétt og
§ölda alþingismanna. Aðeins ein
nefadin hefur komist svo langt að
unga út starfsskýrslu eða tillögum
að nýrri stjómarskrá og var sú und-
ir foiystu dr. Gunnars Thoroddsen.
Virðingarverð framtakssemi
Nú hefur það skeð að Samtökin
um jafnrétti milli landshluta hafa
sýnt viðleitni og framtakssemi í
stjómarskrármálinu. Hefur nefad á
vegum Samtakanna unnið að tillög-
um að nýrri stjómarskrá í þrjú ár
og lagt mikla vinnu í það verk. Til
viðmiðunar var höfð gamla stjómar-
skráin, starfsskýrsla stjómarskrár-
nefadar dr. Gunnars, tillögur
Dómarafélags íslands að nýrri
stjómarskrá, stjómarskrár margra
þjóða nær og fjær og einnig kemur
við sögu lögfræðileg ráðgjöf sýslu-
manna o.fl. Nefadin hefur í þrígang
gert drög að stjómarskrártillögum
og sent til ýmissa aðila og óskað
eftir umsögn og breytingartillögum.
Til dæmis afhentu menn frá Samtök-
unum fulltrúum þingflokkanna drög
að tillögum 20. maí 1986 til kynning-
ar fyrir alþingismönnum.
Hinn 12. mars sl. voru Ólafi Þ.
Þórðarsyni alþingismanni afaentar
tillögur Samtakanna að nýrri stjóm-
arskrá og hefúr hann nú lagt þær
fram á Alþingi sem þingmannsfrum-
varp og þeim verið dreift til þing-
manna. Var Ólafur valinn vegna
áhuga hans á málinu og er áhersla
lögð á að hann geri þetta ekki í
nafai flokks síns eða ríkisstjómar,
enda leggja Samtökin áherslu á að
halda málum utan við flokkapólitík.
Að sjálfsögðu er ekki ætlast til að
þingið geri mikið í málinu nú, heldur
er fyrst og fremst verið að kynna
málið og reiknað með að það verði
endurflutt á næsta þingi.
Þjóðin semji starfsreglur
sínar
Forystumenn Samtakanna gera
ráð fyrir að vinna áfram að þessum
tillögum, m.a. kanna betur stjóm-
skipan nágrannaþjóða. Jafniramt er
til þess ætlast að öll íslenska þjóðin
taki þátt í að semja stjómarskrá sína
og þess vegna er nauðsynlegt að fólk
kynni sér tillögumar. Samtökin hafa
nú hafið útgáfu tímarits og birtust
„drögin að stjómarskrá" í síðasta
hefti (2. tölubl.).
Það sem hér er að gerast er að
mínu mati það að almenningur á
íslandi er orðinn leiður á að bíða
eftir að meira en 40 ára gamalt lof-
orð stjómvalda verði efat. Þolin-
mæði almennings er á þrotum. Það
er vissulega nógu lengi búið að segja
okkur að nefad á vegum ríkisins sé
að vinna að gerð stjómarskrár fyrir
lýðveldið okkar og hennar sé að
vænta bráðlega. (Og þótt þessar
blessaðar nefadir hafi kannski ekki
verið á launum allan tímann þá em
þær væntanlega orðnar þjóðinni
nokkuð dýrar.) Fleira kemur til.
Grunnur þjóðfélagsins
Samkvæmt upplýsingum frá Sam-
tökunum er þetta í fvrsta sinn sem
áhugamannasamtök, sem að öllu
leyti kosta sig sjálf, leggja áralanga
vinnu f endurbætur á íslensku
stjómkerfi. Stjómarskrárdrögin,
sem nú em komin til Alþingis, hafa
verið í vinnslu í þijú ár og er þetta
fjórða útgáfa þeirra. Fyrri drögum
var dreift eins víða og kostur var á
og hafa fjölmargar athugasemdir
borist, enda eftir þeim óskað.
Stjómarskrá er gmnnurinn undir
lagakerfi og stjómkerfi þjóðarinnar.
Þess vegna er mjög mikilvægt að vel
Rósmundur G.
Ingvarsson
bóndi, Hóli, Tungusveit,
Skagafjarðarsýslu.
takist til um samningu hennar og
hljótum við að stefaa að því að hún
verði sú réttlátasta og besta í heimi.
Samtökin um jafnrétti milli lands-
hluta em stofauð til að vinna að
stjómarfarslegum umbótum og jafa-
rétti þegnanna á íslandi og til að
vinna að vemdun byggðar og mann-
gildis. Þau byija á að laga grunninn.
Þau byija á kjama málsins. I stjórn-
arskránni eru leikreglur fólksins
í landinu. Hún á að leiðbeina því
og vernda það, - hvorutveggja í
senn. Þess vegna telja Samtökin
nauðsynlegt að festa umbótahug-
myndir sínar í stjómarskránni til
þess að koma f veg fyrir að stundar-
hagsmunir stjómmálaflokka og
annars hagsmunaaðila ráði breyt-
ingum á stjómarháttum.
Jafnt atkvæðavægi
Það er eðlilegt og sjálfsagt að fólk-
ið í landinu taki þátt í gerð stjómar-
skrár sinnar. Það er óeðlilegt að
stjómmálamenn einir ákveði stjóm-
arskrá, sem m.a. fjallar um starfs-
reglur og störf þeirra sjálfra. Að
tillögum þeim eða drögum, sem nú
hafa verið lögð fram á Alþingi, er
áfram unnið og engan veginn of seint
að koma með athugasemdir eða
breytingatillögur.
Stjómarskrárdrögin, sem um ræð-
ir, em í 95 greinum. Þær em flestar
stuttar, auðskildar og ótvfræðar,
margar þeirra aðeins ein setning eða
tvær. Skýringar fylgja þeim flestum
og er þar greint frá fyrirmynd þeirra
eða hvort þær em óbreyttar úr gild-
andi stjómarskrá. Málið er einfalt
og skýrt. (Nokkuð annað en stofaa-
namállýskan sem veður uppi nú á
dögum.) Samkvæmt tillögunum skal
þingið áfram vera í tveim málstofum
en þingmönnum fækkað niður í 46.
I neðri deild skulu eiga sæti 31 þing-
maður og skulu þeir hafa sem jafaast
atkvæðavægi bak við sig. Þar með
ættu íbúar suðvesturhomsins að fá
kröfur sínar, um jafaar atkvæðatöl-
ur bak við hvem þingmann, upp-
fylltar. Landinu verður samkvæmt
tillögunum skipt í 5 fylki og skal
hvert þeirra eiga þijá fúlltrúa í efri
deild.
Miðstýring eða fylkjaskipting
Ekki er hægt að gera einstökum
atriðum í stjómarskrárdrögunum
skil í stuttri blaðagrein, en auðvelt
ætti hverjum sem er að afla sér
þeirra. Stöku menn hafa látið í ljós
efasemdir vegna ákvæða um þriðja
stjórnstigið, fylki, og halda að það
auki yfirbyggingu þjóðfélagsins.
Þetta er þó talið nauðsynlegt í flest-
um vestrænum löndum til að hamla
gegn of mikilli miðstýiingu og
vemda þegnana. Hlutverk fylkjanna
á að koma frá stofaunum sem þegar
em til, þ.e.a.s. tilfærsla valds, en
ekki viðbót. Tillagan um fylkjaskip-
anina er leið að markmiðum lands-
samtakanna um jafnrétti.
í hinum vestræna heimi var fylkja-
skiptingin og þriðja stjómstigið
víðast tekið upp og - eða þróað eftir
sfðari heimsstyijöldina. Miðstýring-
in reyndist ekki nógu vel og því var
breytt til. Hér hefur hins vegar bara
verið dokað eftir að gamla loforðið
frá 1944 væri efat.
Að gera landið að einu kjördæmi,
sem í fljótu bragði sýnist réttlátt a.
m.k. varðandi jöfaun atkvæðavægis
og sumir vilja koma á hér, það var
prófað í Þýskalandi og komu slæmir
gallar í ljós. Þá komst Hitler til valda
á 30% atkvæða.
I kommúnistaríkjum viðgengst
mikil miðstýring. Þó mun hún óvíða
orðin eins gífurleg og hér á íslandi
í sjálfu „velferðarríkinu", - sem
reyndar stefair óðfluga í þjóðfélag
hinna fáu stórríku og hins snauða
Qölda.
Rósmundur G. Ingvarsson
„Nú hefur það skeð að Samtökin um jafn-
rétti milli landshluta hafa sýnt viðleitni
og framtakssemi 1 stjómarskrármálinu.“