Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.1986, Qupperneq 23

Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.1986, Qupperneq 23
LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1986. 23 Böðmóðsstöðum í Laugardal, og 1948 drifu þau hjónin sig norður og hófu búskap á óðali feðranna, Auðbrekku í Hörgárdal. Nokkru seinna fékk Stefán Akur- eyrarveikina svokölluðu og átti í þeim veikindum í mörg ár. Hann þurfti að vera nálægt lækni og fór þess vegna suður aftur. í mörg ár var hann í Keflavík á veturna en heima á sumrin. í Keflavík byrjaði Stefán að kenna á bíl, síðan fór hann að keyra á bíla- stöðinni og loks vann hann uppi á Velli sem bílstjóri. Talaðisig innáþing Stefán hefur alltaf verið mikill fé- lagsmálamaður. Hann gekk að sjálf- sögðu í ungmennafélagið fyrir norðan sem ungur maður og hann var einn af stofnendum bindindis- félagsins í heimasveit sinni. Suður- Stefán Valgeirsson: Undirtektir við sérframboð hafa verið langtum betri en ég átti von á. Ég fer norður seinni partinn í næstu viku og skoða þetta mál og tek ákvörðun þar á eftir um hvort ég fer fram eða ekki. DV-mynd Gunnar V. Andrésson nesjamenn fengu líka að kynnast félagsmálaáhuga Stefáns. Hann stofnaði starfsmannafélag Keflavík- urflugvallar og var formaður bíl- stjórafélagsins á Suðurnesjum, svo fátt eitt sé talið. „Einhvern veginn hefurþetta alltaf æxlast þannig að ég hef lent í félags- málum,“ segir hann. „En 1962, þegar ég fer norður aftur, eftir að ég var búinn að ná mér nokkuð til heilsunn- ar, þá fór ég með þeim ásetningi að skipta mér ekki af félagsmálum meir. Ég vildi fá að vera i friði, var búinn að fá nóg af þessu og vildi bara sinna búskapnum. Ég var ákveðinn í því að fara ekki á einn einasta fund, hvorki í minni sveit né annars stað- ar. En það er einn fundur sem allir bændur fara á og það er aðalfundur í Mjólkursamlagi KEA. Ég fór á einn slíkan og þá var á dagskrá innvigt- unargjaldið svokallaða. Mér blöskr- En hver er skýringin á því? Er ástæð- an sú að hann er fyrirgreiðslupóli- tíkus? „Hvað er fyrirgreiðslupólitíkus? Þingmaður utan af landi er eins og sendiherra. Mikið af hans starfi er að leiðbeina fólki utan af landi sem þarf að sækja til Reykjavíkur ýmsa þjónustu, vegna húsnæðismála, at- vinnurekstrar og annars þess háttar. Ég fer með þessu fólki á þessa staði, sýni því hvar það á að leita fyrir sér og stundum fer ég með erindin fyrir fólk. Er þetta fyrirgreiðslupólitík? Ég lít á þetta sem skyldu þingmanns sem skilur þetta starf. Ég held líka að það persónufylgi, sem sagt er að ég hafi, byggist að verulegu leyti á því aSég er eins við fólkið heima núna þegar ég er þing- maður eins og ég var á meðan ég var bóndi. Ég er einn af þeim. Menn koma með sín vandamál og ég hlusta á alla. Komi til dæmis til það nú svo að það munaði ekki nema sextán atkvæðum, sem hefðu þurft að færast yfir, til þess að fyrsta sætið félli í minn hlut. Málefnaágreiningur Ég hef verið átalinn fyrir það að gefa aðeins kost á mér í fyrsta sætið en ég vissi hvað var að gerast í kring- um mig. Ég vissi það að ef ég fengi ekki fyrsta sætið þá fengi ég ekki heldur annað sætið, og það kom í ljós í þessu prófkjöri að mitt mat var rétt. Þarna var um að ræða bandalag sem stóð saman um að minnsta kosti tvö fyrstu sætin, og raunar fleiri, þannig að ég ætlaði ekki að fara fram nema einu sinni og láta slag standa um fyrsta sætið. Það er misskilningur ef menn halda að þetta sé fyrst og fremst af tilfinningasemi gagnvart mér hvern- ig margir fundarmenn brugðust við. Það getur verið að það sé að ein- aði hvað menn voru linir í því máli því mér fannst að þar væri verið að ganga mjög á rétt bændastéttarinn- ar. Eg gat því ekki orða bundist og flutti þarna ræðu sem mér er sagt að hafi verið áhrifamikil. Úr því var erfitt að snúa við. Við stofnuðum héraðsnefndir í öllum sýslum lands- ins og funduðum um þessi mál. Það var meðal annars haldinn stór fund- ur á Hótel Sögu og okkur tókst að kveða niður innvigtunargjaldið á mjólk.“ Síðan skipast mál þannig að Stefán er beðinn um að taka þriðja sætið á framboðslista Framsóknarflokksins í Norðurlandskjördæmi eystra fyrir alþingiskosningarnar 1967. „Ef þið finnið eyfirskan bónda sem hægt er að ná samstöðu um þá segi ég nei. Ef þið finnið hann ekki þá skal ég hugsa mig um,“ svaraði Stef- án. Eyfirski bóndinn fannst ekki og síðan hefur Stefán verið í öruggu sæti á framboðslista flokksins í þessu kjördæmi þar til á hinu sögulega kjördæmisþingi sem haldið var um síðustu mánaðamót. Kröfur um breytingar Innan Framsóknarflokksins hafa verið uppi raddir um nauðsyn þess að stokka upp í þingliði flokksins. Framsóknarkonur hafa verið óán- ægðar með sinn hlut og ungir framsóknarmenn vilja ólmir koma ungu fólki ofarlega á framboðslista flokksins í komandi kosningum. Það voru því ýmsir á þeirri skoðun að tími væri til kominn að Stefán drægi sig í hlé. Sjálfur segist hann upphaflega ekki hafa ætlað sér að fara fram í þessum kosningum. Fyrir tveimur árum var hann heilsutæpur og reyndar um tíma ekki útlit fyrir að 'hann entist út kjörtímabilið. En það fór betur en á horfðist og Stefán náði fullri heilsu. Hann segist reynd- ar ekki hafa verið jafn heilsuhraust- ur í mörg ár. Fjöldi manns skoraði á hann að bjóða sig fram og sú varð niðurstað- an. „Þessar áskoranir komu alls staðar að úr kjördæminu og margt af þessu fólki, sem fylgir mér að málum, kýs annars ekki Framsókn- arflokkinn," segir Stéfán. Sendiherra landsbyggðarinnar Það er almennt viðurkennt að Stef- án njóti umtalsverðs persónufylgis. mín fólk sem er að missa íbúðir sínar þá tel ég það ræfilskap ef ég bjarga því ekki, eða minnsta kosti réyni það.“ Málsvari fólksins Stefáni er mikið niðri fyrir þegar talið berst að hlutverki stjórnmála- flokka og þingmanna. Hann hefur mjög ákveðnar skoðanir á þeim mál- um. Hann segir að flokkurinn eigi að laga sig að þörfum þjóðarinnar en ekki öfugt eins og sumir virðast halda. „I minum augum er þingmaður málsvari þess fólk sem velur hann eða hana á þing og slík staða veitir meðal annars betri aðgang að ýmsum stofnunum þjóðfélagsins. Mér finnst það hættuleg þróun ef þingmenn sitja í eins konar fílabeinsturni og loka sig af frá hinum almenna kjós- anda og nota það vald og þau áhrif, sem kjósandinn veitir þeim, fyrst og fremst sjálfum sér og fáum útvöldum til framdráttar,'1 segir hann og held- ur áfram. „Hvernig á að vera hægt að setja skynsamleg lög eða reglu- gerðir og stuðla að jákvæðri þróun samfélagsins ef við þekkjum ekki hvernig ríkjandi kerfi virkar í reynd gagnvart kjósendum okkar, gagn- vart mismunandi aðstæðum fólksins í hverju kjördæmi? Vald þingmannsins er ekki annað en umboð frá því fólki sem veitir manni valdið. Það ætti að minnsta kosti ekki að vera annað í lýðræðis- þjóðfélagi" Fyrsta sætið eða ekkert Guðmundur Bjarnason þingmaður bauð sig einnig fram í prófkjöri fram- sóknarmanna á Norðurlandi eystra. Þegar ljóst var að Guðmundur ætl- aði sér að keppa við Stefán um fyrsta sætið lýsti Stefán því yfir að ef hann hann fengi ekki fyrsta sætið þá tæki hann ekki sæti á þessum framboðs- lista flokksins. Og þau urðu síðan úrslitin eftir æsispennandi prófkjör. Stefán og stuðningsmenn hans tóku þessum úrslitum illa og gengu af fundi, og farinn var af þinginu rúmur helmingur þingfulltrúa er síðustu atkvæðagreiðslur fóru fram. „Ég get kannski kennt sjálfum mér um þessi úrslit," segir Stefán um prófkjörið. „Það virðist vera þannig að það þurfi starfslið og skrifstofu til að taka þátt í prófkjöri. Ég stend ekki í slíku. Ég hringdi ekki í nokkurn mann meðan á þessu stóð. Samt fór hverju leyti ástæðan, en fyrst og fremst er um að ræða málefnalegan ágreining og óljósa afstöðu til ýmissa mála hjá ýmsum í forystuliði flokks- ins. Ég er hugsjónamaður og mér er engin launung á því að ég hef verið með aðrar áherslur en margir í flokknum að undanförnu. Það stafar ekki af því að ég hafi breytt um skoð- un heldur tel ég að forysta flokksins hafi verið með aðrar áherslur en fyr- ir átta eða tíu árum." Stefán segist vera harður lands- byggðarmaður og að því miður eigi landsbyggðin sér of fáa málsvara á þingi. „Ég tel að þau ijörutíu prósent þjóðarinnar, sem búa utan höfuð- borgarsvæðisins og skaffa yfir sextíu prósent af gjaldeyristekjum, fyrir utan það sem landbúnaðurinn leggur á borð þjóðarinnar, hafi verið af- skipt. Þetta fólk fær að halda of litlu eftir í landshlutunum af þvi sem það aflar. En það er eins og sumir stjórn- málamenn bara skilji ekki þessi mál til hlítar. Það væri afskaplegt fyrir þessa þjóð ef fólksflutningar til höf- uðborgarinnar héldu áfram. Þá yrði þröngt fyrir dyrum hjá Reykvíking- um er ég hræddur um.“ Forystan vann gegn mér Stefán segir að það hafi gert honum erfitt fyrir að forystan i kjördæmis- sambandinu, sex af sjö, hafi unnið gegn honum í þessu prófkjöri. „Og það var opinber stefna forystunnar í Reykjavík að yngja upp á listum flokksins og einnig að fá konu í ann- aðhvort fyrsta eða annað sætið. Konurnar sjálfar gerðu kröfur til þess og yngra fólkið gerði líka kröfur um breytingar. Ungt fólk, sem hefur litla lífsreynslu, heldur að það viti allt milli himins og jarðar þegar það kemur út úr skólunum. Sá áróður, sem nú er í gangi, að þingmenn þurfi fyrst og fremst að vera „í takt við tímann" og hafa fjöl- miðlaframbærilegt andlit, vera á réttum aldri, réttu kyni, i réttri stöðu og svo framvegis, stuðlar að því að auka á yfirborðsmennsku stjórn- málanna og gera þau að hálfgerðum sirkus, eins og einkennir svo glöggt bandaríska stjórnmálabaráttu um þessar mundir. Vitanlega skiptir miklu máli að fólk af báðum kynjum og öllum aldri taki þátt í stjórnmálum. En aðalat- riðið er að þeir einstaklingar, sem veljast til slíkra ábyrgðarstarfa, hafi þann þroska og þá reynslu til að bera að þeir séu í verkum sínum verðugir málsvarar kjósenda sinna en falli ekki í vel þekkta gröf eigin- hagsmunahyggjunnar.“ - Finnst þér það þá ekkert aðalatriði að hafa konu í öðru sæti? „Nei, ekki að viðkomandi sé kona. Það væri mjög mikill plús ef við hefð- um konu sem hefur svipaða reynslu og karlmaður, en bara að það Sé kona, það get ég ekki fallist á. Af ýmsum ástæðum hafa konur átt í erfiðleikum með að ná sér í slíka reynslu vegna þess að þær hugsa enn sem komið er um börnin og heimilið. Þær hafa að minnsta kosti fram að þessu ekki unnið jafn mikið í stjórn- málaflokkum og eru þar af leiðandi ekki jafn vel inni í málum. Ekki fyr- ir það að þær séu ekki jafn vel gerðar, en hver myndi fá sér verkamann af götunni til þess að byggja fyrir sig hús. Maður myndi auðvitað vilja mann sem hefði revnslu og vissi hvað hann væri að gera. Það eralveg sama lögmálið í pólitíkinni." Óvinsæll framboðslisti Eins og kom fram hér að ofan gekk mikið á þegar úrslitin í prófkjörinu lágu fyrir. Stefán talaði um aftöku og hótanir um sérframboð lágu í loft- inu. Mörgum þótti sem Stefán og stuðningsmenn hans væru að gera fullmikið mál úr hlutunum, menn yrðu að kunna að tapa. Hvað segir Stefán um þetta? Er hann tapsár? „Tapsár. ég veit það nú ekki,“ svar- ar hann. „Menn verða að setja sig í mín spor. Ég fer í prófkjörið vegna áskorana og þá kom fram að það mundu ekki aðrir hafa meira fylgi i kjördæminu. Og ég sá það fyrir mér að flokkurinn yrði í erfiðleikum og^ kjósendur myndu ekki standa saman um það fólk sem hafði myndað bandalag um niðurröðun á listanum. Ég veit það að þessi listi, sem varð ofan á i prófkjörinu, höfðar ekki til fólks víða í þessu kjördæmi. Þarna í efstu sætunum eru tveir Suður-Þing- eyingar, að vísu ágætt fólk, en það höfðar bara ekki til fólksins í kjör- dæminu. Það vissi ég fyrirfram og ég taldi þarna illa staðið að málum." - Eru þetta endalokin á þínum stjórnmálaferli? „Ég er hugsjónamaður, eins og ég sagði áðan, og ég geri ráð fyrir því að ég hafi áfram afskipti af málum, hvort sem ég fer i sérframboð eða ekki. Hitt get ég sagt að undirtekt- • irnar við sérframboð hafa verið langtum betri en ég átti von á. Ég fer norður seinni partinn í næstu viku og skoða þetta mál og tek ák- vörðun þar á eftir hvort ég fer fram eða ekki. Ég gæti vel trúað því, ef það er rétt sem mér er sagt, að það sé kannski eina leiðin til þess að Fram- sóknarflokkurinn fái tvo menn kjörna núna að það komi fram sér- framboð. Er það þá flokknum til bölvunar ef staðið verður að sérfram- boði? Ég mun reyna að meta þetta. Mér er sagt af þeim sem eru að skoða málið að sérframboð muni ná inn manni. Ég veit það ekki, en það er stöðugt verið að hringja í mig. Og eitt er víst, það er mikil vakning i kjördæminu meðal fólks sem vill og skorar á mig að fara í sérframboð," segir Stefán Valgeirsson. -VAJ

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.