Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.1987, Blaðsíða 4

4
FÖSTUDAGUR 20. NÓVEMBER 1987.
Fréttir
- segir Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra um stöðuna hjá ýmsum útgerðarmönnum
- Það er gagnrýnt, Halldór, hvað lög
um fiskveiðistefnu færa sitjandi sjáv-
arútvegsráðherra mikil völd. Eru
þau hættulega mikil?
„Ég held að það sé að hluta til
misskilningur að sjávarútvegsráð-
lierra hafi öf mikil völd. Lögin um
stjórnun fiskveiða eru mjög ákveðin
og öll álitamál, sem þar koma upp,
eru borin undir sérstaka nefnd sem
sjómenn og útgerðarmenn eiga aðild
að. Þar hefur ekkert mál veriö leyst
í ágreiningi við fulltrúa ráðherra.
Sjávarútvegurinn er þýðingarmesta
mál þjóðarinnar að mínu mati. Ef
sjávarútvegsráðherra á aö bera
ábyrgð á því máli hlýtur hann jafn-
framt að verða að hafa vald á því.“
- Hin svokallaða norður/suðurlína
veldur miklum deilum um þessar
mundir, er hún nauðsynleg, má ekki
jafna kvótann út?
„Menn mega ekki gleyma því að
hér er eingöngu um að ræða sóknar-
markið. Hluti af þeim skipum, sem
eru á suðursvæðinu, til að mynda á
Snæfellsnesi, hafa betri viðmiðun og
eru því með hærra aflamark en skip
á norðursvæðinu. Munurinn á svæð-
unum hefur verið að minnka veru-
lega á síðustu árum. Tölurnar, sem
nefndar hafa verið um muninn milli
svæðanna, bera aðeins vitni um mis-
munandi veiðar. Suðursvæðið hefur
veriö mun meira í karfa en þeir á
norðursvajðinu. Ég hef alltaf verið
þeirrar skoðunar að það ætti að setja
hámark á karfasóknina. Ég tel að það
hafi verið mistök að gera það ekki
fyrr. Nú höfum við lagt til að gera
það og betri samstaða ríkir um málið
en áður. Þannig verður þessi munur
jafnaður.“
- Þú hefur verið ásakaður fyrir að
teygja norðurlínuna alla leið til
Hornaíjarðar:
„Ég kannast við þá gagnrýni. Þessi
lína nær frá Patreksfirði norður og
austur um til Hornaíjarðar. Það væri
afar undarlegt ef til að mynda önnur
regla gilti um Patreksfjörö en Bíldu-
dal og Tálknafjörð, svo dæmi sé
tekið. Með sama hætti held ég að öll-
um sé ljóst að Hornafjörður er hluti
af Austurlandi. Það væri undarlegt
ef önnur regla gilti um Hornafjörð
en Djúpavog. Þegar þetta eina skip
var keypt til Hornafjarðar, sem þessi
regla gildir um, var það úrskurðar-
nefndin sem skar úr. Málið kom
aldrei inn á mitt borð en auðvitað
ber ég ábyrgð á því. Ætlast menn til,
vegna þess að ég er alinn upp á
Hornafirði og hef þar viðveru, að
bærinn eigi að gjalda fyrir það, ég
bara spyr?“
- Getur bréf 32ja alþingismanna til
ráðgjafarnefndarinnar um norður/
suðurlínuna ekki breytt þessu máli
mikið ef þeir halda hópinn þegar
frumvarpið kemur til kasta Alþingis?
„Það verður að líta á þetta mál út
frá almennum hagsmunum og taka
tillit til allra landshluta. Ef alþingis-
menn ætla að fara að mynda blokkir
er það alvailegt mál sem hlýtur að
hafa mjög afgerandi áhrif á ýmislegt
annað í landinu. Ég minni í þessu
sambandi á kjördæmabreytinguna á
sínum tíma þegar talað var um vægi
milli landsbyggöar og höfuðborgar-
svæðisins. Eg vona bara að menn
beri gæfu til þess að fara ekki að láta
reyna á slíkan liðsafnað. Ef við ætl-
um að skipta okkur upp í slíka hópa
á Alþingi erum við að hefja meiri
háttar átök sem við sjáum ekki fyrir
endann á. Það eru svo mörg önnur
mál sem hægt er að takast á um á
þennan hátt.“
- Smábátamálið, Halldór: skipta
þessar 35 til 38 þúsund lestir, sem
smábátarnir veiða, sköpum í heildar-
aflanum ef kvótakerfið verður til
þess að menn á smábátum leggja sig
í óþarfa hættu við veiðarnar, eins og
smábátaeigendur halda fram?
„Það má gera ráð fyrir að botnfisk-
veiðarnar séu um 600 þúsund lestir
og afli smábáta hefur vaxið hlutfalls-
lega miklu meira en afli annarra
báta. Aðalatriðið er ekki hver aflinn
er í ár heldur hver hann veröur á
næstu árum. Fjölgun smábáta hefur
orðið gífurleg á þessu ári þannig að
afli þeirra gæti stefnt í 50 til 60 þús-
und lestir, svo ekki sé talað um ef
smábátum fjölgar enn frekar. Hér er
því ekki um smámuni að ræða. Ef
hinn hefðbundni bátafloti fengi 10 til
15 þúsund lestir til viðbótar því sem
hann hefur myndi það skipta sköp-
um fyrir hann. Það er alveg ljóst að
ekki tekst að halda friðinn í þessu
máli nema að taka á veiðum smábát-
anna eins og veiðum annarra fiski-
skipa.“
- Óttastu byggðarröskun ef kvóti
verður settur á smábátana?
„Mér þykja það öfugmæli þegar
menn eru að tala um að kvótinn or-
saki byggðarröskun. Ég tel aftur á
móti aö ef menn missa stjóm á fisk-
veiðunum og fara að veiða hver í
kapp við annan sé fyrst prðin mikil
hætta á byggðarröskun. Ég tel að sú
stjórn, sem nú er á fiskveiðunum,
tryggi byggðina í landinu miklu bet-
ur heldur en aðrar aðferðir."
- Kemur til greina að fiskvinnslan fái
hlut i bolfiskkvótanum?
„Ég hef ekki viljað leggja það til.
Það eru að vísu til rök sem mæla
með því að fiskvinnslan hafi ráðstöf-
unarrétt á veiðunum. Ég sé aftur á
móti ekki fram úr þeirri skiptingu,
sem talað er um, og treysti mér ekki
til að mæla með henni. Það hefur
ætío verið svo í okkar landi að veiði-
rétturinn hefur fylgt þeim sem sækja
sjóinn og ég tel að svo eigi að vera
áfram.“
DV-yfirheyrsla
Texti:
Sigurdór Sigurdórsson
Myndir:
Gunnar V. Andrésson
- Fiskvinnslan óttast hráefnisskort
vegna vaxandi ferskfisksölu og biður
um yfirráð yfir kvóta. Hvernig er
hægt að stjórna því að ekki komi til
hráefnisskorts í fiskvinnslunni vegna
þessa?
„Ég tel að aukning skerðingar úr
10% í 20% til þeirra sem flytja út
ferskan fisk muni draga úr útflutn-
ingi hans. Eins mega menn ekki
gleyma því að útflutningur fisks er
háður leyfum. Ef við viljum grípa
þarna inn í getum við það með því
að heimila ekki útflutning á ferskum
fiski. Nú er í athugun að breyta vigt-
un á ferskum fiski til útflutnings.
Hann hefur alltaf verið veginn er-
lendis en nú stendur til að láta vigta
hann hér heima áður en hann verður
sendur út og það mun breyta miklu.“
- Víkjum að rækjunni: Þar gerir
vinnslan kröfu til kvóta á þeim for-
sendum að rækjuvinnslustöðvarnar
eiga ekki skipin eins og er svo al-
gengt í bolfiskveiðunum. Kemur til
greina að veita rækjuvinnslunni
kvóta?
„Ég er heldur ekki. meðmæltur
því. Það eru til lög í landinu um sam-
ræmingu vinnslu og veiða á rækju,
þótt þau lög séu sett við aðrar að-
stæður en nú eru, og með tilvísun til
þeirra laga er hægt að horfa öðruvísi
á þau mál. Við höfum verið með það
til athugunar hvort ekki mætti setja
hámark á verksmiðjurnar og hvort
þetta væri ekki hægt á grundvelli
þeirrar skiptingar sem rækju-
vinnslustöðvarnar hafa komið sér
saman um. Með því myndum við
vinna tvennt. í fyrsta lagi yrði komið
í veg fyrir frekari fjölgun vinnslu-
stöðva og í öðru lagi myndi það
tryggja mönnum að ekki yrði um
meiri háttar röskun að ræða í þess-
ari grein. Ég tel einnig nauðsynlegt
að tryggð sé samkeppni vinnsluaðila
í þessari grein sem öðrum.“
- Þú hefur verið ásakaður um að
bijóta lög og reglugerðir varðandi
úthlutun rækjuvinnsluleyfa, er það
rétt ásökun?
„Ég tel aðalatriöið vera hvað
rækjuveiðin hefur aukist mikið.
Skipulag fiskveiðanna á þar stóran
hlut að máli og ekki hef ég verið
ásakaður fyrir það. Til þess aö hægt
væri að auka veiðarnar jafnmikið og
gert hefur verið varö að fjölga
vinnslustöðvunum, það er deginum
ljósara. Atvinnuástand í mörgum
sjávarbyggðum er ekki nógu gott og
út um allt land er fólk sem vill efla
sína byggð. Viö höfum hlustað á rök
þessa fólks. Við höfum hlustað á rök
þeirra Suðurnesjamanna, sem hafa
viljaö tryggja sínu fólki vinnu allt
árið, og tekið þeim rökum. Ég vil
biðja þá sem gagnrýna mig fyrir
leyfisveitingar að benda á það byggð-
arlag sem hefði átt að verða útund-
an.“
- Því er haldið fram að stjórnun fisk-
veiða verði alltaf þannig að um leið
og menn hafi losnað af einu skeri séu
þeir komnir upp á annað, er þetta
rétt?
„Það er mikið til í þessu. Nýjar
aðstæður eru alltaf að koma upp:
sveiflur í fiskistofnum, sveiflur á
mörkuðum og ný viðfangsefni aö
takast á við. Ef til vill er ekki rétt
að kalla þetta sker heldur sífellt ný
viðfangsefni sem þarf að leysa. Hér
í sjávarútvegsráöuneytinu koma upp
ný mál á hverjum einasta degi og við
þurfum að hafa heimildir til að ta-
kast á viö þau. Veiðiskip eða fisk-
vinnslufyrirtæki geta ekki beðið
mánuðum saman eftir úrlausn sinna
vandamála, slík mál verður að vera
hægt að afgreiða strax.“
- Er þá ekki óskynsamlegt, i ljósi
þessa, að binda fiskveiðistefnu til 4ra
ára? Geta aðstæður ekki breyst þann-
ig að fiskveiðistefna, sem mótuð er
við aðstæður í dag, sé orðin úrelt eft-
ir eitt eða tvö ár?
„Við skulum ekki gleyma því að
alltaf er hægt að breyta lögum ef
nauðsyn ber til. Breytist aðstæður
má fara þá leið. Hitt ætti öllum að
vera ljóst að útilokað er fyrir sjávar-
útveginn að vita ekkert um framtíð-
ina, geta engar áætlanir gert vegna
óvissu um framtíðina. Hingað hring-
ir fjöldi manna á hverjum degi og
spyr hvers megi vænta á næsta ári.
Þeir spyrja: Er þetta óhætt eða er
hitt óhætt? Hvaða vit er í svona bú-
skaparháttum? Við stöndum frammi
fyrir því að geta ekki gefið nein svör.
Þetta gengur einfaldlega ekki.“
- Auðlindaskattur eða sala á kvóta:
hvert er þitt álit á þeim hugmyndum?
„Það er að vísu rétt að öll þjóðin á
fiskimiðin en hún lifir líka öll á þeim.
Ég held að enginn haldi því fram í
alvöru að sjómenn og fiskvinnslufólk
njóti þessarar auðlindar í of ríkum
mæli. Það sem mér þykir aftur á
móti óréttlátt er ef útgerðarmaður
selur skip sitt meö gífurlegum sölu-
hagnaði og getur notið hans í langan
tíma án þess að hafa unnið fyrir hon-
um. Það mætti íeysa með því að
skattleggja slíkan hagnað með öðr-
um hætti en aðrar tekjur. Ef við
ætlum okkur að fara að selja aflarétt-
indin mun það hafa ýmislegt annað
í för með sér. Það mun raska sam-
keppnisstööu sjávarútvegsins og
myndi hafa áhrif á gengi íslensku
krónunnar. Þeir sem búa við erfið-
ustu aðstæðurnar í landinu í sjávar-
útvegi ættu enn erfiðara uppdráttar
og þetta gæti haft byggðarröskun í
fór með sér. Það myndi hafa í fór
með sér að setja yrði gjald á hverja
einustu trillu í landinu. Ég hygg að
Grímseyingum þætti það skrýtið að
þurfa að greiða fyrir að veiða um-
hverfis eyjuna. Þetta er viðkvæmt
mál sem þarf þó að vera áfram til
umfjöllunar. Ekkert er sjálfsagt í
þessu máli.“
- Þú hefur sagt að margir í sjávarút-
vegi hafi undanfarið teflt á tæpasta
vaðið í fjárfestingu og gjaldþrot gæti
beðið sumra. Er ástandið í raun og
veru svona alvarlegt í sjávarútvegin-
um?
„Að mínu mati hafa sumir farið
mjög óvarlega í fiárfestingum, svo
sem endurnýjun skipa, og mér sýnist
afar tæpur rekstrargrundvöllur fyrir
þau skip. Sumum skipum, sem voru
í hættu 1983, þegar ég byijaöi hér,
hefur verið bjargað en það hefur þó
allt verið á tæpasta vaði. Mér þyKja
sumir útgerðarmenn vægast sagt
vera miklir glannar og því miður. er
ég kvíðafullur og óttast að margir
þeirra standi frammi fyrir gjald-
þroti.“
-S.dór