Dagblaðið Vísir - DV - 29.04.1989, Side 14

Dagblaðið Vísir - DV - 29.04.1989, Side 14
14 LAÍJGÁRDÁGUR '29. ÁPRÍL 1989. Frjálst.óháö dagblaö Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÖNSSON Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON ocj INGÓLFUR P. STEINSSON Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglysingar, blaðaafgreiðsla, áskrift, ÞVERHOLTI H, 105 RVlK, FAX: (1 )27079, SlMI (1)27022 Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11 Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 900 kr. Verð í lausasölu virka daga 85 kr. - Helgarblað 100 kr. Járnfrúin Breska járnfrúin, Margrét Thatcher, heldur upp á tíu ára afmæh sitt 1 stól forsætisráðherra þessa dagana. Það mun vera einsdæmi á þessari öld í Bretlandi og þótt víðar væri leitað. Á tímum sjónvarps og íjölmiðlunar, sem teyma andlitin og andardráttinn í stjórnmálafor- ingjunum inn 1 stofu á hvers manns heimili dag hvern, reynist mörgum erfitt að hafa úthald og vinsældir til að endast lengi. Fólk verður leitt á sömu ásjónunni, sömu ræðunum, sömu póhtikinni. Thatcher hefur sann- arlega rekið sömu pólitíkina og það ekki alltaf vinsæla. Hún hefur staðið fyrir byltingu í peninga- og markaðs- málum, einkavæðingu, húsnæðismálum, verkalýðsmál- um, atvinnu- og efnahagsmálum og breyttum lífsvið- horfum Breta. Lykilatriði í allri stefnu og hugmynda- fræði Thatcher er trú hennar á markaðnum og lögmál- um hans. Sú hugmyndafræði gengur undir nafninu „Thatcherismi“ en flokkaðist sennilega undir frjáls- hyggju á íslenska vísu. Auðvitað má um það deila hvort öll hafi þessi bylting orðið Bretum th góðs en víst er að landar frúarinnar hafa að meirihluta til kosið hana til áframhaldandi for- ystu með þeim árangri að nú hefur hún samfleytt setið á valdastóli 1 tíu ár. Margrét Thatcher þykir einstrengingsleg og drottn- unargjörn. Hún er ósveigjanleg í ákvörðunum og óbh- andi í sjálfsöryggi. Thatcher er ekki „mjúk“ í deilumál- um og hefur yfirleitt hvorki samúð né skilning á mál- stað þeirra sem malda í móinn. Þetta finna henni marg- ir th foráttu en í þessari staðfestu eru hennar helstu kostir. Með sannfæringu, dugnaði og ódrepandi seiglu hefur hún komið sínum málum í gegn, verið sjálfri sér samkvæm og gefið Bretum forystu innanlands sem utan sem óneitanlega er fóst fyrir. Kannski er þar að finna lykihnn að velgengni hennar og mættu íslendingar taka þá staðreynd til eftirbreytni. Ekki vegna stjórnmála- skoðana frúarinnar heldur vegna skörungsskapar og ótvíræðra leiðtogahæfheika. Það hefur einnig hjálpað Thatcher að stjórnarand- staðan er margklofin og sjálfri sér sundurþykk. Verka- mannaflokkurinn hefur lengst af ríghaldið í gamlar sósí- ahskar kenningar, fráleitar hugmyndir í afvopnunar- málum og þjónkun við verkalýðssamtökin. Þetta hafa verið Akkhesarhælar Verkamannaflokksins og þegar við bætist Jafnaðarmannaflokkurinn, sem aftur hefur klofnað, hafa andstæðingar járnfrúarinnar gengið sundraðir til leiks. Ástandið á Bretlandi var ekki gæfulegt þegar Thatch- er tók við fyrir áratug. Enginn vafi er á því að Bretar þurftu á forystu að halda sem gat snúið blaðinu við og hrist þjóðina upp úr svefni nítjándu aldarinnar. Thatch- er kom á réttum tíma og hún hefur svo sannarlega átt erindi. En það er langur vegur frá því að Bretar hafi yfirunnið aha sína erfiðleika og að sumu leyti hefur þróunin orðið th hins verra. Bilið mhli ríkra og fátækra hefur stækkað, lífsskilyrði í norðri og suðri Bretlands- eyja hafa þróast í öfugar áttir. Atvinnuleysi, fátækt og félagsleg vandamál hafa aukist að mun. Hvergi er húsa- kostur verri, hvergi eru sóðabæhn jafnáberandi. Thatcher hefur ennþá verk að vinna ef hún ætlar sér að sitja í önnur tíu ár. Um það dæma Bretar sjálfir. Það verður hins vegar ekki frá þessari konu tekið að hún hefur skráð nafn sitt á spjöld sögunnar með eftirminni- legum hætti. Ellet B. Schram Ættingjar bera myndir tórnarlamba hersins i líkfylgd um götur Tbilisi. „Dauðar sálir" á brott en hver velur í auðu sætin? Aukafundur miöstjómar Komm- únistaflokks Sovétríkjanna fjallaöi í vikunni um lærdómana sem flokksforustunni beri að draga af úrslitum kosninga til fulltrúadeild- ar sovéska þingsins í síðasta mán- uöi. Þá varö niðurstaöan af fyrstu kosningum með frjálsræðisbrag í 70 ára sögu Sovétríkjanna aö fram- bjóðendur úr hópi flokksbrodda og háembættismanna féllu unnvörp- um. Engin. ályktun hefur verið birt frá aukafundinum en honum lauk með því aö nær þriöjungur miðstjórnar- manna, 110 alls, sagöi af sér. Kveð- ur þar í einu lagi sá hluti flokks- foringja sem eftir var og gegndi ábyrgðarstöðum það langa stöðn- unartímabil sem Leonid Brésnev var flokksforingi. Gárungar í Moskvu tala um „brottfór Dauðra sálna" með tilvísun í heitið á skáld- sögu Gogols. En athygli vekur að eftir sitja í miðstjórn ýmsir þeir sem kjósendur höfnuðu rækilega fyrir skemmstu, svo sem flokksrit- arinn í Leníngrad og borgarstjór- inn í Moskvu. Og alls engin breyting varð á stjómmálanefnd miðstjórnarinn- ar, þeirri stofnun sem í raun fer með æðstu völd í Sovétríkjunum. Er þó vitað að ýmsir sem þar sitja eru allt annað en heils hugar í stuðningi við endurbótastefnu Gor- batsjovs flokksforingja og opinskáa umræðu á opinberum vettvangi sem henni fylgir. íhaldsmenn þessir hafa látið til sín taka í ýmsum efnum eftir þing- kosningamar. Birt hafa verið ný lagaákvæði sem leggja þungar refs- ingar við „undirróðri" gegn sovét- valdinu og „óhróðri" um það, og má teygja þá loðmullu til að náyfir margvíslegt athæfi. Löng fangelsis- vist er lögð við því að beita „óstjórnskipulegum ráðum“ til að koma því til leiðar að einstök sovét- lýöveldi notfæri sér stjómarskrár- bundinn rétt til að taka sér sjálf- stæði. Andrei Sakharov, sem kjörinn var til setu í fulltrúadeildinni í síð- ustu viku, hefur lýst yfir aö sitt fyrsta verk á þingi verði að leggja til að þessi nýju og teygjanlegu ref- isákvæði verði numin úr gildi. Ritstjómm opinskárra og gagn- rýninna tímarita ber saman um aö ritskoöun hafi veriö hert. Einkum er ritskoðurum annt um að strika út allt sem telja má að oröið geti hemum eða leynilögreglunni til hnjóðs. Isvestia, dagblað sovét- stjómarinnar, skýröi frá því á dög- unum aö ráðuneyti kjamorkuvera hefði sent frá sér fyrirmæli um hömlur á opinberri frásögn af óhöppum og slysum í þeim vand- meðfornu fyrirtækjum. Blaðið spyr hvers konar glasnost (hreinskilni) það sé að setja hömlur á glasnost. Sovéskir íjölmiðlamenn hafa nú uppi kröfur um að réttindi þeirra til birtingar upplýsinga og umræðu um opinber mál verði lögbundin. Mestan geig hefur þó sett að um- bótasinnum í Sovétríkjunum við tíðindin frá Georgíu undanfarnar vikur. Seint og bítandi hefur verið leitt í ljós að í höfuðborginni Tbilisi var framið múgmorö 9. apríl. Her- liði var att á vamarlaust fólk og drap að minnsta kosti hundraö með bareflum, öddhvössum spöðum og eiturgasi. Erlend tídindi Magnús Torfi Ólafsson Þessar upplýsingar koma frá nefnd Georgíuþings sem segir hermenn hafa verið látna fjarlægja fjölda líka til að urða þau síðan á víða- vangi, svo unnt væri aö halda því fram eftir atburöinn að einungis 20 hefðu látið lífið. Einn nefndar- manna komst svo að orði að her hefði verið kvaddur á vettvang til að dreifa fólkinu en ekki til að út- rýma því. Staðfest hefur verið að manníjöldinn var viljandi króaður af þar sem hann átti enga undan- komuleið og þegar georgískir lög- reglumenn reyndu að hlífa óbreytt- um borgurum réðust hermennirnir einnig á þá. Flokksforustan í Georgíu, sem kvaddi herliöiö á vettvang, hefur sagt af sér en ljóst er að aðfarir liös- ins, sem mun hafa tilheyrt sérstök- um sveitum innanríkisráðuneytis- ins, voru ekki að hennar undirlagi. Skipun um að beita taugagasi, sem veldur lömunum á öndunarfærum, hlýtur aö hafa komið ofarlega úr herstjórninni. Fram til þessa hafa herforingjarnir neitað að svara spurningum borgaralegra yfir- valda í Georgiu um hvers kyns gasið hafi verið, svo læknar standa ráðþrota frammi fyrir því hversu réttast sé að annast hundruð sjúkl- inga. Menn minnast þess nú að hers- höfðingjar og aðmírálar fóru allra frammámanna verst út úr fulltrúa- deildarkosningunum í síðasta mánuði. Sömuleiðis vekja áform Gorbatsjovs og hans manna um niðurskurð herútgjalda og tak- mörkun herskyldu andúð í her- stjórninni. Ábyrgð á aðforunum í Tbilisi og baksvið þeirra í valda- kerfinu eru enn myrkri hulin en Georgíumenn og fjölmiölamenn eystra segja fullum fetum við er- lenda fréttamenn að ekki geti verið um annað að ræða en ögrun að yflrlögðu ráði og skemmdarverk af hálfu fénda umbótastefnunnar. Tækifæri til slíks eru auðfundin í fjölþjóðaríki þar sem þjóðir þykj- ast margar eiga harma að hefna. Innan sambandslýðveldisins Ge- orgíu liggur sjálfstjórnarlýðveldið Abkhasía. Abkhasar eru múslímar en Georgíumenn kristnir. Á fjórða tug aldarinnar sættu Abkhasar þungum búsifjum, nauðungar- flutningum og drápum, að undir- lagi þáverandi flokksforingja í Ge- orgíu, Lavrenti nokkurs Bería. Atburöarásin, sem leiddi til mannfallsins í Tbilisi, hófst með því á útmánuðum í vetur að Abk- hasar tóku að safnast saman og bera fram kröfur um aö losna frá Georgíu og fá að stofna sjálfstjóm- arlýðveldi. Við það hófust funda- höld í Tblisi, sem snemst upp í fjöldafundi og bænavökur á aöalt- orginu, þar sem mjög bar á kröfu um sjálfstæði Georgiu. Og þegar flokksforustan hugðist dreifa fólk- inu gekk her innanríkisráðuneytis- ins svo til verks að sambúð Rússa og Georgíumanna hefur hlotið nýtt blæðandi sár. Þjóðir innan endimarka Sovét- ríkjanna eru að minnsta kosti 70, sumir segja allt að 100. Með vax- andi frjálsræði brjótast út kröfur og kvartanir, sem kúgunin hefur hingað til bælt niður og gert um leið sárari. Nokkuö er síðan ákveð- ið var aö miðstjóm kommúnista- flokksins kæmi saman til sérstaks fundar til að ræða mál þjóðern- anna. Hann á að heíjast nokkru eftir að nýkjörna fulltrúadeildin sest á rökstóla 25. maí. „Dauðu sálirnar", sem yfirgáfu miðstjórnina í vikunni, voru 110. í miðstjórnina bættust við það tæki- færi aðeins 24 fulltrúar, sem áður vom biðfulltrúar með rétti til fund- arsetu og málfrelsi en án atkvæðis- réttar. Því biða allt að átta tugir auðra sæta eftir nýjum mönnum. Ekki er að efa að hart verður tekist á í flokksskrifstofum í Kreml á næstunni um val manna til að skipa auðu stólana. Á því vali velta valdahlutföllin í forustu Komm- únistaflokks Sovétríkjanna um ófyrirsjáanlega framtíð.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.