Dagblaðið Vísir - DV - 16.11.1989, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 16. NÓVEMBER 1989.
15
Öryggi prent-
iðnaðar
Þegar sverfur aö í íslensku efna-
hagslífi og fregnir berast af fjölda-
uppsögnum í mannfrekum iðn-
greinum vegna útflutnings verk-
efna, eins og nú á sér staö í skipa-
smíðum, er vert að huga að ann-
arri grein iðnaðar, sem spjótum er
nú beint að, ef það mætti verða til
að vekja menn til umhugsunar áð-
ur en stórskaði hlýst af.
Nokkuð hefur borið á því að und-
anfömu að prentun stórra verka
sé unnin í erlendum prentsmiðjum.
Má nefna fjölmörg dæmi þessa úr
ýmsum útgáfugreinum.
Þótt prentiðn sé venju fremur gróin
iðngrein hér á landi má ekki mikið
út af bera til að illa fari og þvi ástæða
til að vekja athygli á því er skaðað
getur þennan fjölmenna og þýðingar-
mikla þátt í atvinnulífinu.
Auglýsingablöð
Til nýjunga má telja að íyrirtækj-
um er boðið að kaupa auglýsingar
í sérstökum auglýsingablöðum.
Kjör munu góð, stóm upplagi og
góðri dreiflngu lofað. Ekki mun þess
sérstaklega getið þegar þessi blöð
era send úr landi til prentunar.
Við þessu er ástæða til að vara
vegna þess að kjósi auglýsendur
að verja fé sínu á þennan hátt eru
þeir að draga úr tekjum innlendra
auglýsingamiðla sem skipta við
innlend iðnfyrirtæki. Það eru ís-
lenskir launþegar sem auglýsing-
um er ætlað að höföa til og þeir
þiggja ekki laun í erlendum prent-
smiðjum.
Tímamótaútgáfur
Algengt er að hagsmuna- og fé-
Upp á síðkastið hefur borið á því
að þessi rit era send til prentunar
í útlöndum, væntanlega í sparnað-
arskyni. Skyldi forsvarsmönnum
íslenskra fyrirtækja („Þökkum eft-
irtöldum aðilum stuðninginn"), er
mörg eiga við mikinn rekstrar-
vanda að glíma, vera ljóst að með
fjárstuðningi sínum eru þeir að
greiða vinnulaun í útlendum
prentsmiðjum og um leið að stuðla
að samdrætti í gróinni innlendri
atvinnugrein.
Dæmi eru þess að dreifibækling-
ar til kynningar á málefnum, er
varða almannaheill, og kostaðir
eru af opinbera fé og söfnunarfé í
bland, séu unnir í erlendum prent-
smiðjum. Vekja slík vinnubrögð
vægast sagt furðu og er ástæða til
að hrista forustumenn opinberra
„Lofsöngur um tunguna, skáldin og
bókmenntirnar hefur ekki hinn rétta
tón ef bækurnar á svo að vinna erlend-
is.“
KjaHariim
Guðjón Sigurðsson
forstjóri Hvítlistar hf.
lagasamtök ráðist í útgáfur mynd-
arlegra tímarita í tilefni afmæla
eða álíka tímamóta. Er þá gjarnan
blandað saman kynningarefni viö-
komandi félags og tekjuöflun í
formi auglýsinga og styrktarlína.
Stjómendur fyrirtækja og allur al-
menningur tekur íjáröflun af þessu
tagi almennt vel og leggur henni
hð.
fyrirtækja, er standa frammi fyrir
ákvörðun um útgáfu í þessum dúr,
til árvekni og hvetja þá til að sýna
ábyrgð í vah verktaka svona verk-
efna.
Bækur og tímarit
Kröftuga útgáfustarfsemi bóka og
tímarita og almennan lestraráhuga
íslendinga má telja til þjóðarein-
„Prentaralaun í útlöndum borga ekki bókakaup á íslandi," segir greinar-
höfundur m.a.
kenna. Uppbygging innlendrar
tímaritaútgáfu hefur vakið aðdáun
útlendinga er þekkja til slíkra mála
i nálægum löndum og furðu á því
hve vel tímaritin era gerð með th-
hti til hins smáa markaðar sem þau
era ætluð.
Þetta hefur tekist með samstilltu
átaki útgefenda og prentsmiðja.
Það samstarf hefur síðan leitt fll
stórstígra framfara í hagkvæmari
vinnslu með fiárfestingu í thheyr-
andi tækjum og búnaði.
Svo er fyrir að þakka, og þeir eiga
hrós skilið sem ekki hafa látið
glepjast af „sparnaði“ með prentun
erlendis en í staö þess stuðlað að
fiölmörgum ársverkum í innlendu
atvinnulífi og leitt til framfara og
þróunar sem eha heföi átt erfiðara
uppdráttar.
Og gegn prentvinnslu íslenskra
bóka erlendis verður að sporna.
Ekki með boðum og bönnum endi-
lega heldur með breyttu hugarfari.
Lofsöngur um tunguna, skáldin og
bókmenntirnar hefur ekki hinn
rétta tón ef bækurnar á svo að
vinna erlendis. Prentaralaun í út-
löndum borga ekki bókakaup á ís-
landi.
Virðisaukaskattur
Ekki má gleyma ábyrgð stjóm-
valda og opinberra stofnana á því
að unnt sé að halda prentvinnu í
landinu. Ætlast verður til að við
endanlega vinnslu virðisauka-
skattslaga sé þess gætt að innlendri
framleiðslu sé hvergi mismunað á
kostnað erlendrar. Óvarkámi í
þessum efnum getur stefnt inn-
lendum prentiðnaði í ófærur og
gert að engu mikla og stórhuga
fiárfestingu í þessari grein á und-
anfömum árum.
Þá verður að ætlast th þess að
Póstur og sími, sem væntanlega
styðst við samræmda alþjóðlega
verðskrá á buröargjöldum, sýni
innlendri útgáfu fyhstu sanngimi
og beiti ekki stífari gjaldtöku en
sýna má fram á að rit sem póstlögð
eru erlendis þurfa að lúta.
Margur er sá vandi sem smæð
íslensks markaðar skapar hér-
lendri framleiðslu og ghman hörð
í samkeppni við óheftan innflutn-
ing frá löndum er andæfa atvinnu-
leysi með stórfehdum ríkisstyrkj-
um th mannfrekra atvinnugreina.
Það er út í hött að hvetja til við-
skipta erlendis ef unnt er að fá sam-
bærhega þjónustu hérlendis, jafn-
vel þótt nokkru muni í verði. ís-
lenskur prentiðnaður er fullfær
um að þjóna innlendri prentþörf,
hér eftir sem hingað th, og óþarft
að sphla því með skeytingarleysi.
Guðjón Sigurðsson
Ný sókn
sósíalismans
Margir hafa velt því fyrir sér
undanfarið hver muni verða þróun
mála í Austur-Evrópu. Færri hafa
velt fyrir sér hver áhrif nýlegra
atburða í Austur-Evrópu muni
verða í Vestur-Evrópu. Mér virðist
að þessir atburðir geti leitt th nýrr-
ar uppsveiflu sósíahskrar baráttu
um alla Evrópu og þá víðar um
heim. Allavega sýnist mér að nú
sé lag fyrir sósíahsta til nýrrar
sóknar.
Fólkið í Austur-Evrópu hefur um
nokkurt skeið verið hinn formlegi
eigandi helstu atvinnufyrirtækja
og það hefur átt að heita svo að
efnahagskerfið væri skipulagt í
þágu almúgans. Þessi eignarréttur
fólksins hefur þó varla verið meira
en formlegur.
Fólkið hefur ekki htið á sjálft sig
sem hina raunverulegu eigendur,
það sfiómar ekki framleiðslunni,
heldur yfirvöld, sem „stjóma fyrir
fólkið, leysa vandamálin fyrir fólk-
ið“ um leið og þau lömuðu framtak
þess th sjálfskipulagningar. Fólk
framleiddi af því kerfið krafðist
þess af því, en ekki af því það væri
að gera þetta fyrir sjálft sig.
í Vestur-Evrópu og í stórum hluta
auðvaldsheimsins hefur lengi ríkt
formlegt lýðræði. En í raun er það
oft bara formlegt. Þetta kemur
Ragnar Stefánsson
jarðskjálftafræðingur
fram í áhugaleysi fólks um sfióm-
mál. Það segir: Það skiptir eiginlega
engu máh hver er kosinn, þeir
verða allir eins, og gera hvort eð
er allir það sama.
Okkar þjóðfélagi er nefnhega yf-
irleitt stjómað í þágu stóratvinnu-
rekendana, hvað sem öllum kosn-
ingaúrshtum líður. Vandamálin,
sem sífellt er verið að leysa, era
vandmál atvinnulífsins, eins og það
er kallað en ekki vandamál fólksins
eða heimhanna þótt þau séu löngu
komin á hausinn.
Samruni baráttunnar
Það sem sósíahstar berjast nú
fyrir um allan heim er að það verði
samruni milh hins framsæknasta
og róttækasta í baráttunni í Aust-
ur-Evrópu og hins framsæknasta
og róttækasta í baráttu alþýðu
manna í Vestur-Evrópu. Fyrir því
að renni saman í einn farveg bar-
áttan fyrir lýðræði í Austur-Evr-
„I Austur-Evrópu var farið út af leið-
inni til sósíalismans með því að svipta
alþýðu manna hinum raunverulegu
völdum. - Það er sá farkostur sem er
að bíða skipbrot, ekki sósíalisminn.“
Leiða atburðirnir í Austur-Evrópu til nýrrar sóknar sósíalismans?
ópu og baráttan fyrir félagslegri
eign á framleiðslutækjunum í Vest-
ur-Evrópu. Sigri sú barátta þá
verður sameignarrétturinn -að
raunveruleika í Austur-Evrópu og
lýðræðið að raunveraleika í Vest-
ur-Evrópu.
Ýmsir virðast telja að nú verði
auðvaldsskipulagið ofan á í Aust-
ur-Evrópu. Ekki er ég nú svo svart-
sýnn. Sjálfsagt munu ýmsir íbúar
Austur-Evrópu óska þess. Ég held
þó að þannig hugsi fyrst og fremst
þeir sem standa ofarlega í valda-
stiganum og vilja tryggja áfram-
haldandi forréttind sín.
Hinn venjulegi alþýðumaður
Austur-Evrópu hefur ekki verið að
hrista af sér valdstjórn til að kom-
ast undir alræði einokunarauð-
valds Vestur-Evrópu. Hann hefur
fengiö nóg af valdi. Hann mun ekki
heldur sætta sig við niðurlægingu
atvinnuleysisins sem einkennir
Vestur-Evrópu.
Þeir era lika th sem telja að nú
hafi sósíahsminn beðið slikt skip-
brot að sósíahstar eða kommúnist-
ar í auðvaldsheiminum eigi sér
ekki viðreisnar von. Þetta held ég
sé mikih misskhriingur. í Austur-
Evrópu var farið út af leiöinni til
sósíahsmans með því að svipta al-
þýðu manna hinum raunverulegu
völdum. Það er sá farkostur sem
er að bíða skipbrot, ekki sósíalism-
inn.
Baráttan fyrir sósíalisma
Baráttan fyrir sósíalisma er hin
eðlhega barátta alþýðu manna í
auðvaldsheiminum. Thlitsleysi
auðvaldsframleiðslunnar gagnvart
mannlegum verðmætum, réttinum
til vinnunnar, umhverfis, já, gagn-
vart friðinum - allt þetta hrópar á
sósíahsma.
Ásýnd Austur-Evrópu hefur orð-
ið th að hræða marga frá baráttu
fyrir sósíahsma. - Ef Austur-Evr-
ópa þróast nú í átt th raunverulegs
sósíahsma og valdið fer til fólksins
er einmitt líklegt aö sú þróun muni
mjög ýta undir baráttu fyrir sósíal-
isma um ahan heim.
Ragnar Stefánsson