Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.1989, Blaðsíða 12

12
—44
Frjálst.óháö dagblaö
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RViK, SiMI (1 >27022 - FAX: (1)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Gæludýr borgarinnar
Embættismenn Reykjavíkurborgar hafa upplýst, að
ekki er einsdæmi, að gæludýr og þurfalingar fái sér-
staka fyrirgreiðslu hjá borginni. En það hlýtur þó að
vera afar sjaldgæft, að borgarfulltrúi fái fyrirgreiðslu á
borð við þá, sem Júlíus Hafstein hefur fengið.
Borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins fékk í fyrsta lagi
eftirsótta lóð, sem margir hefðu viljað borga nokkrar
milljónir króna fyrir að fá. í öðru lagi fékk hann að
heíja framkvæmdir á lóðinni án þess að hafa greitt til-
skilin gjöld vegna byggingarleyfis og gatnagerðar.
Þessi uppgötvun er óþægileg fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn. Borgarstjórnarkosningar verða að vori. í kosninga-
baráttunni verður erfitt að svara þeirri röksemd, að
langvinnur meirihluti eins flokks leiði til spilhngar, til
dæmis í skömmtun gæða, sem of lítið er til af.
Að undanfórnu hafa stjórnmálamenn Sjálfstæðis-
flokksins tahð sig hafa hreinni skjöld en annarra flokka
menn, sem hafa lent í margvíslegum hremmingum.
Forustumenn flokksins hafa lagzt eindregnar í orði gegn
pólitískri spilhngu en forustumenn stjórnarflokkanna.
Telja má víst, að á næstu misserum muni kjósendur
spyrja eftir stjórnmálamönnum og stjórnmálaflokkum,
sem vilja skera upp herör gegn pólitískri sphlingu og
gera eitthvað áþreifanlegt gegn henni. Þetta verður eitt
málanna í byggðakosningunum á vori komanda.
Fólk er orðið langþreytt á brennivínskaupum ráð-
herra og svindh þeirra með ferðapeninga. Það er orðið
langþreytt á forgangi stjórnmálamanna að ódýrum líf-
eyri. Það er orðið langþreytt á misnotkun þeirra á fé
úr opinberum sjóðum th fyrirtækja, sem þeir eiga.
Fólk sættir sig ekki heldur við, að sveitarstjórnar-
menn fái eftirsóttar lóðir og njóti síðan sérstakrar fyrir-
greiðslu vegna þeirra. Skömmtunar- og undanþágukerf-
ið er afleitt út af fyrir sig, en verður margfalt verra,
þegar fuhtrúar kjósenda fara sjálfir að njóta góðs af.
Lóðir og hús eru hefðbundinn vettvangur spilhngar
víða um heim og hefur rækhega verið kortlagður af
fræðimönnum. Stundum er skipulag notað th að hækka
lóðir eða land í verði. Víða erlendis er það ein algeng-
asta tegund spillingar á sviði bæjar- og sveitarstjórna.
Um slíkt hefur blessunarlega ekki verið að ræða í
Reykjavík, af því að borgaryfirvöld hafa áratugum sam-
an verið svo forsjál að kaupa allt borgarlandið, langt
upp í sveit. Borgin hefur því sjálf átt allt landið, sem
skipulagt hefur verið eða staðið til að skipuleggja.
Verr hefur tekizt th í úthlutun lóða. Lengst af hefur
of htið framboð verið af lóðum. Menn hafa grætt á að
fá úthlutað leigulóðum, sem þeir síðan framselja öðrum
gegn greiðslu. Myndazt hefur svartur markaður á þessu
sviði, eins og jafnan, þegar gotterí er skammtað.
Á síðustu árum hefur dregið úr lóðasphhngu. Með
því að setja kraft í skipulag og lóðaúthlutun í Grafar-
vogi og Keldnaholti og á Gufuneshöfða náði Reykjavík-
urborg jafnvægi mhh framboðs og eftirspurnar íbúða-
lóða. Einnig hefur jafnvægi aukizt í atvinnulóðum.
Undantekningar hafa helzt falizt í afmörkuðum lóð-
um, sem eru nálægt borgarmiðju, svo sem við Lágmúl-
ann. Slíkar lóðir ætti raunar að setja á uppboð eins og
gert var í Stigahhð sæhar minningar. Það er borginni
th áhtshnekkis að hafa horfið frá þeirri braut.
Vonandi verður Lágmúlahneykshð th þess, að borg-
arstjóri fari að útrýma vinnubrögðum skömmtunar og
undanþága, sem ahtof oft faha gæludýrum í skaut.
Jónas Kristjánsson
LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 1989.
Willy Brandt (t.v.) var borgarstjóri i Vestur-Berlín þegar múrinn reis. Kvöldið sem hliðin opnuðust ávörpuðu
hann og Helmut Kohl kanslari (t.h.) mannfjölda úti fyrir ráðhúsi borgarinnar. Milli þeirra er Walter Momper
borgarstjóri.
ísabrot á hausti
í Austur-Evrópu
Úr þessu getur enginn velkst
lengur í vafa um að klakabönd
kalda stríösins eru brostin í Mið-
og Austur-Evrópu. „Hvílík furða
fyrir strangtrúarmenn á kalda
stríðið, bæöi í austri og vestri, þeg-
ar það sem var óhugsandi gerist
alvanalegt," segir New York Times
í forustugrein.
Eitt af því sem enginn gat séð
fyrir var að friðsamleg og öguð
kröfugerð almennings á götum
austurþýskra borga, ásamt opnun
landamæra Ungverjalands fyrir
Austur-Þjóðverjum á vesturleið,
nægði til að buga lögregluríki. En
um síðustu helgi féll Berlínarmúr-
inn fyrir valdi fólksins. Afdankaðri
flokksforustu og ríkisstjóm er sóp-
að brott.
Áöur hefur margt gerst undir
niðri. Lýðræðishreyfing almenn-
ings eflist í skjóh kirkjunnar. Innan
valdaflokksins vex óánægja með
þaulsætna og staönaða forustu þeg-
ar allt er á fleygiferð í nálægum
löndum. Flokksleiðtoginn í Dres-
den, Hans Modrow, sem fyrstur
reið á vaðiö og tók upp vinsamlegar
samræður við andófsmenn, er aö
mynda nýja ríkisstjórn og þykir
hklegt flokksforingjaefni á auka-
þingi Sósíahska einingarflokksins
í vetur.
Heitið er frjálsum kosningum.
Smáflokkar, sem hingað til fengu
að tóra í skugga Einingarflokksins
sem tæki hans til að ráða yfir þjóð-
félagshópum eins og bændum eða
eigendum smáfyrirtækja, eru sem
óöast aö skipta um forustumenn
og hyggjast hér eftir koma fram
sem sjálfstæð stjórnmálaöfl.
í bráð setur stjómmálaundrið í
Austur-Þýskalandi önnum kafna
fomstumenn í ýmsum áttum út af
laginu. Við slíku var ahs ekki búist.
Helmut Kohl, kanslari Vestur-
Þýskalands, yarð að gera hlé á op-
inberri heimsókn til Póllands í því
skyni að sitja skyndifundi ríkis-
stjómar sinnar í Bonn. Francois
Mitterrand, forseti Frakklands og
um leið Evrópubandalagsins þetta
misserið, hefur kallaö leiðtoga
ríkja EB saman til fundar nú um
helgina. Þar á aö ræða síðustu at-
burði en ekki síður að sjá svo um
að leiðtogum risaveldanna, Bush
og Gorbatsjov, sé það ljóst á fundi
sínum á skipsfjöl við Möltu eftir
mánaðamótin að Evrópuþjóðir
ætla ekki aftur aö látp ráðskast
með sig svipað og gert var á ráð-
stefnunni í Jalta fyrir hálfum
fimmta áratug.
Þar fékk Stahn komið ár sinni svo
fyrir borð sem raun bar vitni vegna
þess að ljóst var að fyrirsjáanlegur
sigur yfir Hitlers-Þýskalandi var
öhu öðm fremur goldinn með rúss-
nesku blóði. Þar sýndi sig rétt einu
Erlendtíöindi
Magnús Torfi Ólafsson
sinni rússnesk hreysti sem braut
oddinn af þýsku hervéhnni við
Moskvu og Leníngrad, Stalíngrad
og Kúrsk. Baráttan varð miklum
mun fómfrekari en ella fyrir ráð-
leysi einvaldans, glæpi og rangar
ákvarðanir, einkum í aðdraganda
stríðsins og upphafi þess.
En á fómum sovétþjóðanna reisti
Stalín kúgunarveldið sem nú riðar
til fahs eða er þegar hrunið í hverju
landinu af ööm. Verðleikar núver-
andi stjórnenda í Kreml em ekki
síst að þeir hafa séð og viðurkennt
í verki að sovétveldið er oíþanið
og verður að færa saman kvíamar
ef það á ekki að grafa enn frekar
undan sjálfu sér með bólgnum her-
kostnaði.
Sá ferill er þó ekki enn langt á
veg kominn. Með þegar gerðum
samningum um takmörkun vopna-
búnaðar og fram komnum tihögum
á ráðstefnu í Genf um fækkun í
herafla í Evrópu em hemaðar-
bandalögin tvö að leitast við að feta
sig út úr kalda stríðinu þannig að
bæði megi telja öryggi sínu betur
borgið eftir en áður. Þau eru farin
að viðurkenna í verki, ef ekki orði,
að stríð meö kjamavopnum getur
aldrei haft neinn vitlegan tilgang
og til þess má aldrei koma. Nú
snýst máhð fyrst og fremst um að
koma herafla og vopnabúnaði í
Evrópu í það horf að þetta sé ber-
sýnilega frekar th varnar en ógnar.
Vænst er árangursríkrar niður-
stöðu á næsta ári.
Bandaríkjastjórn kæmi einnig
vel að létta herútgjöld eins og ríkis-
fjármálum og utanríkisgreiðslu-
stöðu er farið. Þvi hefur Bush for-
seti kunngert að hann æthst til að
öll fækkun í herafla Atlantshafs-
bandalagsins í Evrópu, sem um
kann að semjast, komi af banda-
ríska herhðinu sem þar hefst við.
En bæði honum og Gorbatsjov er
umhugað um að hemaðarbanda-
lögin, sem hvor um sig styðst við,
haldist óhögguð meðan þessi erfiði
og flókni ferih af einu stigi víg-
búnaðar á annað lægra fer fram.
Þungamiðja bandarískrar og sov-
éskrar hersetu í Evrópu er í þýsku
ríkjunum. Þetta er ástæðan til aö
maður gengur undir manns hönd
tíl að kunngera að sameining
þeirra sé ekki á dagskrá nú, hvað
sem síðar verði. Hernámsveldin
áskhdu sér líka við stofnun þýsku
ríkjanna úrshtaorð við endanlega
gerð friðarsamnings um aht sem
snerti landið í hehd.
Það var stjóm þeirra Willy
Brandts og Walters Scheels í Bonn
sem mótaði vesturþýska austur-
stefnu. Hún felst í því að leitast við
að eyöa smátt og smátt óeðhlegri
skiptingu Evrópuríkja meö því aö
gera að engu sovéskar öryggisrök-
semdir fyrir því að halda öðrum
Varsjárbandalagsríkjum í járn-
greipum. Fyrst í stað hömuðust
kristhegu flokkamir í Vestur-
Þýskalandi gegn þessari stefnu en
Hans-Dietrich Genscher utanríkis-
ráðherra sá um að núverandi
stjóm þeirra og flokks hans,
Fijálsra demókrata, heldur fast við
hana.
Austurstefncm er nú óöfluga að
bera árangur. Nýir menn með
breytt viöhorf, meðal annars fyrir
thsthh samskipta sem þýskir sós-
íaldemókratar tóku upp við
Kommúnistaflokk Sovétríkjanna,
sifja nú við stjómvöl í Krerrh. Þeir
láta sér fátt um finnast þótt eins
flokks kerfið hrynji í Varsjá, Búda-
pest og Austur-Berhn og „alþýðu-
lýðveldi" breytist í rétt og slétt lýð-
veldi. Bandalagstengshn í Varsjár-
bandalaginu em það sem skiptir
þá máh.
Fram th þessa hafa breytingam-
ar gerst með friðsamlegum hætti
en undiralda berst frá efnahag-
söngþveitinu sem ríkir í löndum
sem búið hafa við hagkerfi fyrir-
skipana og miðstýringar að ofan.
Fram undan er vetur og til að
mynda Pólland er afar hla undir
hann búið. Því lagði Lech Walesa
höfuðáherslu á það, þegar hann
ávarpaði Bandaríkjaþing, fyrstur
óbreyttra útlendinga frá því Lafay-
ette var á dögum, að Pólveijar
hefðu fengið sig fullsadda af fógr-
um orðum og góðum óskum. Nú
væntu þeir gagnlegra verka til
samræmis.
Á síðasta fundi forustumanna sjö
helstu iðnríkja var EB fahð að hafa
yfirumsjón með skyndihöveislu við
Pólverja og aðrar nálægar þjóðir á
lýðræðisbraut. Ekki er að efa að sú
hhð málsins verður ofarlega á
baugi í boði Mitterrands í Elysée-
höh.