Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.1990, Síða 13

£1 13
”1—
Heilbrigði í
okkar höndum?
Rannsóknir beinast oft að því að sannfæra einstaklinginn um að hann
sé haldinn hinum og þessum sjúkdómum, segir hér m.a.
Mikiö hefur verið íjallaö um
sparnaö í heilbrigðiskerfinu upp á
síökastiö. Aðstoðarlandlæknir seg-
ir í viötah að sérfræðingar séu
allsráðandi í Læknafélaginu og
ráði m.a. þess vegna ferðinni. Fleiri
aðilar hafa birt greinar um sama
mál.
Það sem vekur mesta athygh
mína eru tvær fréttir, annars vegar
í DV og Tímanum varðandi álagn-
inu á lyf, að hún hafi lækkað, og
hins vegar frétt sem birtist í Út-
varpinu um áhrif lýsis sem gætu
verið mjög slæm fyrir asmasjúkl-
inga.
Hvað hefur gleymst?
í þessum tilfellum kom út eins
og það væri eðhlegt ástand að lyíja-
inntaka væri bráðnauðsynleg í
þjóðfélaginu og hins vegar að
asma-sjúkdómurinn væri að verða
eðhlegt ástand hjá mjög mörgum
einstakhngum. Hvað hefur gleymst
í umræðunni um heilbrigðismál á
síðustu árum?
Fréttaflutningur er orðinn þann-
ig að sjúkdómar eru orðnir eðlilegt
ástand fólks. Hvað er heilbrigði?
Við athugun kemur það í ijós að
innan heilbrigðiskerfisins er nokk-
ur áhersla í þá átt að reyna að koma
einhveijum sjúkdómi í einstakling-
inn. Hin gífurlega aukning á rann-
sóknum af öllu mögulegu tagi á síð-
ari árum beinist oft að því að sann-
færa einstakhnginn um að hann sé
haldinn hinum og þessum sjúk-
dómum. Berum saman sár á hendi
KjaUarinn
Hallgrjmur Þ.
Magnússon
læknir
og í marga sem að mínu áliti eru
áþekk, en sárið á hendinni það
grær án þess að maður þurfi á sér-
stakri töflumeðferð að halda eða
miklum rannsóknum en magasárið
þarf að rannsaka, gera endurtekn-
ar rannsóknir og gefa dýr
íyf.
Lækning innan frá
Ég las nýlega bók sem heitir
Quantum Healing eftir indverskan
lækni, Deepak Copra að nafni. í
bókinni er sagt frá tilraun sem hef-
ur verið gerð á einstaklingum.
Þessir einstaklingar voru allir með
blæðandi magasár. Þeim var skipt
niður í tvo hópa. Öðrum hópnum
var gefið lyf sem þeim var sagt að
væri besta lyf sem hægt væri að fá
við blæðandi magasári en hinum
hópnum var gefið lyf og þeim var
sagt að það væri tilraunalyf og ekki
vitað um virkni þess.
í fyrri hópnum var lækning u.þ.b.
í 80% tilfella en í þeim síðari u.þ.b.
20%, en það sem er merkilegast við
þessa tilraun er að í báðum tilfell-
um var um efni að ræða sem var
gjörsamlega „óvirkt" gagnvart
lækningu á magasári að okkar áliti.
Hvað gerist þá? Hér er það innlegg-
ið sem læknirinn gaf sjúklingunum
í hvort skiptið, þ.e.a.s. þegar sjúkl-
ingurinn fékk skilaboðin um að
hann væri aö taka lyf sem væri
mjög kröftugt að þá batnaði hon-
um. Lækning átti sér stað innan frá
einstaklingnum sjálfum.
Án rándýrra lyfja
Önnur rannsókn, sem ég las ný-
lega um, birtist á þingi magasér-
fræðinga í Bandaríkjunum 1953, þá
komu fram upplýsingar um efni
sem kallað var í þá daga Vítamín
U, en besta leiðin til þess að fá þetta
vítamín var álitin í þá daga að gera
vökva úr kálmeti.
í þessari tilraun læknuðust allir
100 sjúklingarnir á því að drekka
þennan kálvökva. Síðar kom í ljós
að lyfjafyrirtæki höfðu ekki áhuga
á þessu þar eð erfitt reyndist að búa
til töflur úr þessum kálsafa. Hvað
þá heldur að fá einkaleyfi.
Við það datt áhuginn niður. Það
er hægt að hafa áhrif á magasár
án þess að taka inn rándýr lyf og
lækningin liggur mjög mikið hjá
einstaklingnum sjálfum og þeim
skilaboðum sem einstaklingurinn
fær frá þeim sem er að meðhöndla
hann.
Ég álít það hlutverk nútimalækn-
isfræði að leggja enn meiri áherslu
á lækninguna sem slíka og hverfa
frá þeirri miklu áherslu sem lögð
er á í dag að reyna að finna ein-
hvern blóraböggul til þess aö koma
einkennum sjúklingsins á og hætta
þannig að koma neikvæðum skila-
boðum til sjúklingsins.
Því að eins og stendur í Bibl-
íunni: „heilbrigðir þurfa ekki
læknis viö heldur eingöngu þeir
sem sjúkir eru“, og ef við hættum
að reyna að koma sjúkdómum í
fólk fáum við fyrst aukið heilbrigði
og mikinn sparnað í heilbrigðis-
kerfinu.
Hallgrímur Þ. Magnússon
. lækninginliggurmjögmikiðhjá
einstaklingnum sjálfum og þeim skila-
boðum sem einstaklingurinn fær frá
þeim sem er að meðhöndla hann.“
Storiðjudraumurinn:
Framtíð í frjálsu
„Með vaxandi samkeppni í fragtflugi er næsta vist að útflutningur á
fullunnum afurðum i neytendapakkningum er það sem skilar mestum
arði... “, segir m.a. i greininni.
Það er næsta sorglegur hug-
myndaskortur er fram kemur í
málflutningi viðskipta-, iðnaðar- og
orkumálaráðherra, og í þögn hinna
ráðamanna þjóðfélagsins. Ætla
mætti af viðhorfum þessum að
landsmenn ættu sér aðeins þá einu
framtíðarvon að takast mætti að fá
hingað stóriðju í formi álvers.
Skyldi vera vísvitandi horft fram
hjá þvi að helstu verðmæti þjóð-
félagsins eru flutt út í formi hráefn-
is til úrvinnslu og atvinnuupp-
byggingar erlendis?
Hér er á ferðinni nákvæmlega
sama framkvæmdin og gerðist í
Mið- og Suður-Ameríku er landeig-
endur töldu sér heimilt að flytja
auðlindir þjóðanna til Bandaríkj-
anna til úrvinnslu.
Er þaö hugsanlegt að ráðamenn
þessarar þjóðar stefni að því að
skilja eftir sig örbirgð hér til handa
afkomendum okkar álíka og birtist
á sjónvarpsskjánum um ástandið í
ríkjum Suður-Ameríku?
Eigum við aðrar leiðir?
Já, við eigum fjölda annarra leiða
sem allar eru af þeim toga að byggja
upp atvinnu í byggðarlögum víða
um landsbyggðina. Fyrst má nefna
úrvinnslu sjávarafla, en framtíð
frelsis þjóðarinnar byggist á því að
farið verði að vinna hámarksverð-
mæti úr hráefni því sem við flytjum
nú úr landi til atvinnuuppbygging-
ar erlendis og beinnar samkeppni
við afurðir þær sem við vinnum
úr hluta hráefnistöku úr auðlind-
um þjóöarinnar.
Með vaxandi samkeppni í fragt-
flugi er næsta víst að útflutningur
á fullunnum afurðum í neytenda-
pakkningum er það sem skilar
mestum arði og mestri nýmyndun
Kjallarinn
Guðbjörn Jónsson
fulltrúi
fjármagns inn í þjóðlíf okkar.
Það sem viö eigum fyrst og fremst
að stefna að er vinnsla á tilbúnum
máltíðum til eldunar í örbylgjuofn-
um. Sá eldunarmáti fer ört vaxandi
í heimi tímaskorts annars vegar en
mikilla peninga hins vegar.
Þennan markað eigum við að
keyra inn á með könnun á matar-
venjum á viðkomandi markaði en
ekki eins og við höfum gert til þessa
að framleiða eitthvað sem við höld-
um að passi fyrir einhvern markað
og fara svo með það og reyna að
finna því kaupendur. Dæmið geng-
ur upp ef við framleiðum það sem
fólkið langar í á viðkomandi svæði.
Hvað um lambakjötið?
Ótrúleg þröngsýni hefur fram til
þessa komið í veg fyrir að úr
lambakjötinu væri gerð sú útflutn-
ingsvara sem um langt skeið hefur
verið hægt að fá sæmilega greitt
fyrir. Það er nefnilega þannig með
sölukerfið á kjötinu að því minna
sem selst og því meiri sem birgðirn-
ar eru, því betri verður afkoma
fyrirtækis þess sem sjá á um sölu-
málin.
Eins og menn sjá af þessu er það
beinlínis á móti rekstrarhag-
kvæmni fyrirtækisins að selja mik-
ið af því kjöti sem framleitt er í
landinu. Hámarkshagkvæmni fyr-
irtækisins næst með því að hafa
sem mestar birgðir sem lengst fram
eftir árinu.
Nú er það svo að flestum þeim
erlendu mönnum, sem borðað hafa
vel matreitt lambakjöt, finiist það
hið mesta lostæti. Hitt er jafnljóst,
að það eru ekki kokkar úti um allan
heim sem eru snillingar í því að
framleiða þetta lostæti úr þessari
afurð. Við eigum hins vegar fáeina
slíka snillinga og þeir æ.ttu helst
ekki að vera útflutningsvara. Við
eigum að nýta þekkingu þeirra til
þess að framleiða þessa lostætu
rétti úr lambakjötinu í formi tilbú-
inna rétta til eldunar í örbylgjuofn-
um eða hitunar í venjulegum ofn-
um.
Það sem gæta þarf að í þessu sam-
bandi er fyrst og fremst að hanna
réttina að óskum þess markaðar
sem ætlunin er að selja þá á. Ef við
bærum gæfu til þess að nýta slátur-
húsin í landinu til þessarar fram-
leiðslu þann tíma á árinu sem slátr-
un fer ekki fram þá myndi breytast
verulega til batnaðar afkomu-
grundvöllur þeirra og sláturkostn-
aður geta lækkað verulega þar-sem
aðrir tekjuþættir væru komnir til
þess að bera uppi fastan kostnað
og fjármagnskostanð.
Af framansögðu má sjá að svo-
kölluð sláturhúsanefnd hefur
gengið að verki sínu með höfuðið
á kafi í sandinum eins og sumir
sem ekki þora að horfa í kringum
sig.
Það er engin spurning um að við
eigum að framleiða sem mest verð-
mæti úr því hráefni sem við höfum
yfir að ráða. Það sem hefur verið
talið því helst til tekna að framleiða
fullunnar vörur erlendis úr hráefni
okkar heyrir nú sögunni til.
Nú er opinn sá möguleiki að flytja
vörurnar flugleiðis beint á markað-
inn svo að þær eru lítið lengur á
leiðinni héðan en með bílum land-
leiðis frá verksmiðjunum erlendis.
Að vísu verður flutningsgjaldið
eitthvað hærra til að byrja með en
við erum líka að flytja miklu færri
tonn fyrir miklu hærra söluverð.
Það mun hins vegar verða rekin
hörð gagnrýni gegn þessu frá
skipafélögun og Flugleiðum sem
ekki telja sig samkeppnisfæra á
þessu sviði.
Guðbjörn Jónsson
„Er það hugsanlegt að ráðamenn þess-
arar þjóðar stefni að því að skilja eftir
sig örbirgð hér til handa afkomendum
okkar... ?“