Dagblaðið Vísir - DV - 31.03.1990, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 31. MARS 1990.
15
Borgarstjórnarmeirihlutinn verður líklega hinn sami eftir kosningarnar.
Vettvangur hvers?
Nýr flokkur, Nýr vettvangur,
ætlar að bjóða fram í borgarstjórn-
arkosningunum. Prófkjör verður
um næstu helgi. En eðlilegt er, að
fólk spyrji: Vettvangur hvers?
Að Nýjum vettvangi stendur
einkum Alþýðuílokkurinn. En
margir hafa síðan safnazt um þetta
ail. En þegar betur er að gáð, virð-
ist þetta fólk einkum eiga það sam-
eiginlegt að vera fylgislaust. Ólína
Þorvarðardóttir, sem kann að sigra
í prófkjörinu, telur, að fylkingin
gæti fengið þrjá fulltrúa og yrði það
sigur. En mikið skortir til þess, að
meirihluti Sjálfstæðisflokksins í
borgarstjórn 15 fulltrúa verði brot-
inn á bak aftur. Kvennalistinn fær
vafalaust talsvert fylgi. Framsókn
fær lítið sem ekkert. Alþýðubanda-
lagið hlýtur að fara illa út úr kosn-
ingunum, sem yrði mikið áfall í
borginni, sem verið hefur eitt
sterkasta vígi Alþýðubandalagsins.
Sú var tíðin, að sósíalistar í Reykja-
vík gátu slagað hátt upp í íhaldið.
Nú er þetta breytt og sá tími liðinn.
Borgarstj órnarkosningarnar
kunna að sýna, að Alþýðubanda-
lagið á sér ekki viðreisnar von.
En hverjir standa að Nýjum vett-
vangi, fyrir utan Alþýðuflokkinn?
Þar hafa sést fáeinir úr Fram-
sóknarflokki og Kvennalista. En
ekki sem heitið getur. Uppistaðan
er fólk, sem starfað hefur í Al-
þýðubandalaginu. Þar er fólk úr
Birtingu, sem tilheyrir Alþýðu-
bandalaginu. Vafalaust er þetta
fólk með einhverjum hætti sósíal-
demókratar og á þvi heima með
Alþýðuflokknum. Þarna er einnig
fóík úr Æskulýðsfylkingunni. En
Birting mun ekki hafa neitt fjölda-
fylgi. Hinn almenni verkamaður í
Breiðholti veit varla, hvað Birting
er. í Nýjum vettvangi er sem sé
fólk, sem ekkert hefur á bak við
sig. Þetta er fólk, sem hefur sótt
fundi hjá Alþýðubandalaginu. En
fundarsókn þar hefur dottið niður
hin síðustu ár eins og víða annars
staðar. Það, sem þó gæti gerzt, er
að klofningurinn í Alþýðubanda-
laginu smitaði út frá sér og skilaði
atkvæðum yflr á hinn nýja lista.
Við skulum því ekki afneita Birt-
ingu með öllu. En sannleikurinn
er sá, að þar fer í raun fylgislaust
fólk.
Og nú er sagt, að þrír þingmenn
Borgaraflokksins styðji Nýjan vett-
vang. En hvað þýðir það? Engum
mun hafa komið í hug, að Borgara-
flokkurinn fengi mann í Reykjavík,
ef hann byði fram sér. Þrír þing-
menn Borgaraflokksins segja lítið.
Þeir hafa ekkert á bak við sig.
Flokkur þeirra kemst varla á blað
í skoðanakönnunum. Hann er
dauður. Því skila þessir þingmenn
og þeirra afstaða engu fylgi yfir á
hinn nýja lista.
Sigurvissir
Sjálfstæðisflokkurinn á að öllum
líkindum sigur vísan í borginni. Sá
flokkur mun einnig sigra í sveitar-
stjórnarkosningunum víða um
land. Á meðan mun fylgi Alþýðu-
bandalags og Alþýðuflokks hrynja.
Sigur Alþýðuflokksins fyrir fjórum
árum mun nú fara forgörðum. í
borginni hefur Sjálfstæðisflokkur-
inn yfirburðastöðu. Engu að síður
hefur flokkurinn í borginni gert
ýmis aíglöp. En þau verða fyrirgef-
in. Mikið var fyrir þessar kosning-
ar rætt um einn sameiginlegan
lista vinstri manna til aö reyna að
hnekkja veldi íhaldsins. En það
hefði ekki tekizt. Þvert á móti hefðu
margir hlaupið út undan sér, sem
ella kysu einhvern vinstri listann.
Við munum reynsluna af hræðslu-
bandalagi Framsóknarflokks og
Alþýðuflokks 1956. Engin leið var
að fá nema hluta flokksfólks til að
kjósa lista, þar sem fólk úr öðrum
flokki var í efstu sætum. Sú reynsla
er lærdómsrík. Spurning verður,
hvort Nýr vettvangur rekst ekki
einnig á þann vegg. Nú verður rað-
að á lista með prófkjöri. Þar munu
sumar fylkingarnar telja sig tapa.
Mun þeirra fólk þá koma og kjósa
fólk úr öðrum flokkum, sem skipar
efstu sætin?
Skoðanakannanir sýna um þess-
ar mundir yfirburðafylgi Sjálf-
stæðisflokksins í borginni, allt að
70 prósent. En það gerðu þær líka
nokkru fyrir kosningarnar 1986.
Fólk almennt tekur nefnilega lítið
eftir því milli kosninga, að einhver
og kona felld úr sæti, sem formað-
urinn, Ólafur Ragnar, studdi. En
nú dregur verulega til tíöinda.
Stuðningsmenn Ólafs Ragnars
munu líklega í borginni flestir hall-
ast á sveif með Nýjum vettvangi.
Við bætist, aö við Alþýðubanda-
laginu blasir afhroð í sveitarstjórn-
arkosningum. Gengi flokksins hef-
ur verið slæmt samkvæmt skoð-
anakönnunum.
Því stefnir í það að formaðurinn
standi eftir fylgislaus. Þá yrði auð-
velt fyrir flokkseigendafélagið að
fella hann úr sæti. Gerist þá það,
að Ólafur Ragnar flýr með sitt litla
lið yfir í samkrull með Alþýðu-
flokknum? Og vilja alþýðuflokks-
menn taka við honum? Stórir hlut-
ir eru að gerast í íslenzkum stjórn-
málum.
Þá er staða Jóns Baldvins veik
sem formanns Alþýðuflokksins.
Við Alþýðuflokknum blasir einn-
ig ósigur í kosningum. Skoðana-
kannanir sýna, að Alþýðufiokkur-
inn hefur á landsvísu misst um tvo
þriðju fylgis síns.
Þá verður erfitt fyrir formanninn
að sitja. Hinir gömlu kratar munu
kenna honum um ófarirnar. Hann
kynni að fá mótframboð og jafnvel
að vera felldur.
Sameining
jafnaðarmanna?
Mikið hefur verið reynt til að
sameina þá, sem hér á landi mætti
kalla sósfaldemókrata eöa jafnaö-
armenn.
Héðinn Valdimarsson reyndi
þetta og Hannibal Valdimarsson
reyndi það.
Upp úr þesssum tilraunum spratt
Sameiningarfiokkur alþýðu - sós-
íalistaflokkurinn, og síðan kom
Alþýðubandalagið til.
En sammerkt þessum flokkum
var það, að kommúnistar réðu jafn-
an því, sem þeir vildu. Fyrir því
höfum við bæði orð Héðins og
Hannibals. Nú er annað uppi á ten-
ingnum.
Jón Baldvin reynir að sameina
þetta lið undir merki sósíaldemó-
krata. Það gæti tekizt. Sú spurning
er ein hin stærsta í íslenzkri pólitík
um þessar mundir. Nýr vettvangur
kann að verða upphafið á slíku.
Þá tekst Jóni Baldvin að bjarga
eigin skinni. Gömlu kratarnir geta
ekki ráðið við mann, sem hefur
forystu um sameiningu jafnaðar-
manna.
En sá flokkur, sem upp úr því
sprettur, verður fylgislítill í fyrstu.
Ekkert bendir til, að um þessar
mundir fengi flokkur af því tagi
neitt afgerandi fylgi. Þó verður að
segjast, að gott væri, ef flokkum
fækkaði á íslandi. Nýr alvöru sós-
íaldemókrataflokkur værf til bóta
fyrir flokkakerfið og fyrfr íslenzka
kjósendur.
En við vitum, að sósíalismi á ekki
upp á pallborðið hjá fólki nú. Við
sjáum af kosningum f Austur-
Evrópu, að öllu er hafnað, sem
nefnist sósíal- þetta eða hitt. Hið
sama virðist gerast hér á landi.
Skoðanakannanir sýna, að hinum
svonefndu sósíalflokkum er vísað
á bug. Því veldur meðal annars, að
þeir sitja saman í óvinsælustu
stjórn, sem hér hefur verið. Þessir
flokkar munu brátt gjalda afhroð í
kosningum. En engu að síöur er
það þess virði að sameina þetta lið.
Alþýðubandalagið er í rúst og
verður í rúst. Svonefnt forval fyrir
borgarstjórnarkosningarnar er
bara grín. Það sést á því, hversu
erfitt var að finna fólk til aö bjóða
sig fram í þessu forvali. Það sést
af nöfnum, sem þar koma fram, og
það mun berlega sjást af þátttök-
unni eða raunar þátttökuleysinu.
Líklegast er, að eftir í Alþýðu-
bandalaginu sitji nokkrir gamlir
„kommar", fulltrúar flokkseig-
endafélagsins. Þetta verði smá-
flokkur, sem brátt muni þurrkast
út að kalla. Þegar fólk heyrir frétt-
irnar frá Austur-Evrópu, fýsir það
ekki að vera „kommar".
Því má segja, að þarft verk sé unn-
ið „á rauðu ljósi“. Því má segja, að
rétt sé að stofna Nýjan vettvang og
koma þessu fólki í einn flokk.
Þaö er til bóta. Þegar fram í sæk-
ir, kann slíkur flokkur að geta feng-
ið eitthvert fylgi.
Haukur Helgason
minnihluti sé í Reykjavík. Davíð
konungur lætur það mikið á sér
bera. Það er helzt síðustu vikur
fyrir kosningar, að almenningur
veitir andstöðunni einhverja at-
hygli. Þannig sýndi síðasta könnun
DV, skömmu fyrir kosningarnar
1986, að fylgi Sjálfstæðisflokksins
væri um 58 prósent. Það reyndist
öllu minna. Þróunin varð því sú,
Laugardagspistill
Haukur Helgason
aðstoðarritstjóri
að jafnt og þétt dró úr fylgi Sjálf-
stæðisflokksins, þegar leið að kosn-
ingum. Þetta sýndi alls ekki, að
skoöanakannanir væru ekki mark-
tækar. Andstöðuflokkarnir binda
trúss sitt við þetta. En engu að síð-
ur virðist baráttan vonlaus.
Staða formannanna
Nýr vettvangur sprettur upp í
kjölfar makks formanna Alþýðu-
flokks og Alþýðubandalags, Jóns
Baldvins Hannibalssonar og Ólafs
Ragnars Grímssonar. Þetta makk
átti að stuðla að sameiningu jafnað-
armanna. Á undan höfðu um ára-
bil verið mikil átök í Alþýðubanda-
laginu. Þar gerðu menn upp sakir.
Flokkseigendafélagið, gamla klík-
an, sem hallast talsvert að komm-
únisma, hefur þó yfirleitt ráðið
því, sem hún vildi í flokknum. Nú
síðast fékk hún Steingrím J. Sigfús-
son ráðherra kjörinn varaformann