Dagblaðið Vísir - DV - 01.10.1990, Blaðsíða 4

4
MÁNUDAGUR 1. OKTÓBER 1990.
Fréttir
DV
Mengunarmál í nýju álveri:
Straumsvík verður ekki
f yrirmynd að nýju álveri
- segir Geir A. Gunnlaugsson, stj ómarformaður Markaösskrifstofu iðnaðarráðuneytisins
Álverið í Straumsvík verður ekki fyrirmynd nýs álvers. Ætlunin er að gera betur í mengunar- og umhverfismálum.
„Það er alveg ljóst að nýtt álver
verður ákaflega ólíkt því sem við
höfum fengið að sjá í Straumsvík.
Það er ætlunin að gera betur en
þar,“ sagði Geir A. Gunnlaugsson,
formaður stjórnar Markaðsskrif-
stofu iðnaðarráðuneytisins, þegar
hann var spurður um markmið varð-
andi mengunarvamir frá nýju ál-
veri.
Geir sagði að samsömun við
Straumsvík gerði rök fyrir nýju ál-
veri erfiðari. Þaö væri hveijum
manni ljóst að álverinu viö Straums-
vík væri ekki vel við haldið að utan
og það stingi í augu þeirra sem fram-
hjá fara. „Það hefur á undanfórnum
árum verið gert ákaflega lítiö til að
hafa þetta snyrtilegt þannig að þetta
félli inn í umhverfi sitt. Ég er sann-
færður um að það verður öðruvísi í
nýju álveri og byggi ég það meðal
annars á því sem ég sá í álveri Alum-
ax í Bandaríkjunum. Ég er fullviss
um að þeir muni leitast við að láta
það falla vel inn í umhverfið til dæm-
is með því að mála það og snyrta í
kring," sagði Geir.
Enginn reykjarmökkur
Geir sagði aö yfir álverinu í
Straumsvík væri yfirleitt reykjar-
mökkur sem meðal annars stafaði
af því að lokumar yfir bræðsluker-
unum væru ekki nógu þéttar og of
mikið ryk slyppi út. „Af einhveijum
ástæðum er þetta lengur opið í
Straumsvík en venjan er og þaö
skapar mengun. Þetta sést ekki í
nýjum erlendum álverum sem eru
búin kerum með góðum lokum,“
sagöi Geir en hann segist geta fullyrt
aö slík reykský verði ekki yfir nýju
álveri.
„Ef staðið er rétt að þéssum málum
eiga þetta ekki að vera heilsuspill-
andi vinnustaðir. Reynslan er nú sú,
til dæmis í því álveri sem ég sá í
Bandaríkjunum, að þar er mest sama
starfsfólkið. Væri þetta heilsuspill-
andi vinnustaöur mundu menn sjálf-
sagt skipta um vinnu. Um leið og
kerunum er rétt lokað og séu menn
í réttum hlíföarfatnaði þá á þetta að
vera í góðu lagi,“ sagði Geir.
- En nú kvarta starfsmenn í
Straumsvík mikið undan heilsuspill-
andi umhverfi og nægir að nefna
nýlega kjallaragrein í DV þar um?
„Ég vil ekki gerast neinn dómari í
því máli en ég hugsa að báðir eigi
einhveija sök eins og á sér stað þegar
tveir deila. Það er auðvitað ljóst að
þessi búnaður er ekki sá allra nýj-
asti og því miður virðist ekki vera
þar sá starfsandi sem þarf til þess
að þetta sé fyrirmyndarvinnustaður.
Hveijum það er að kenna er erfitt
um að segja. Ég er sannfærður um
að betri starfsandi leiðir til betra
andrúmslofts í öllum skilningi. Starf-
semin á Grundartanga sannar það,“
sagði Geir.
- En má gera ráð fyrir því aö í nýju
álveri verði alltaf nýjasti búnaður
sem fæst hverju sinni?
„Á undanfórnum árum hafa menn
leyst mörg af þeim ýandamálum sem
hafa valdið mengun innan og utan
álvers. Menn hafa til dæmis leyst
vandamál með flúormengun, hún
hreinsast í dag um 98 til 99%. Ég á
því ekki von á að það verði eins mik-
il breyting í þessari framleiðslu á
næstu 10 til 20 árum og fram til
þessa. Vilji menn ná góðum árangri
í rekstri fyrirtækisins verður þaö
eflaust alltaf búið þeim besta búnaði
sem völ er á.“
Vothreinsibúnaöur óþarfur
- En verður nýtt álver með vot-
hreinsibúnað?
„Menn verða að athuga að í heim-
inum er almennt ekki gerð þessi
krafa til álvera. Það er alveg ljóst.
Það eru að vísu verksmiðjur í Noregi
og Svíþjóð með þennan búnað en fyr-
ir því eru sögulegar ástæður sem
liggja í gerð þeirra elektróða sem
notaðar voru á sínum tíma. Það verð-
ur líka að hafa í huga að ef byggja
ætti álver á sumum stöðum hér á
landi yrði að hafa vothreinsibúnað
af því þeir eru umhverfislega erfiðir.
Svona verksmiðja yrði til dæmis
aldrei byggð fyrir botni Reyðaríjarð-
ar nema að hafa svona búnað. En það
væri þá til að mæta þeim staðbundnu
aðstæðum sem þar eru.
Ef við tökum verksmiðjumar, sem
verið er að byggja í Kanada, era ekki
gerðar kröfur til vothreinsibúnaðar
þar. Ef við íslendingar á annað borð
viljum fá þennan iðnað, sem ég tel
til bóta til þess að skjóta stoðum
undir íslenskt efnahagslíf, þá verð-
um við að fylgja þeim meginlínum
sem eru um þennan búnað. Við erum
í samkeppni um að fá þessar verk-
smiðjur og komumst ekki upp með
óraunhæfar kröfur."
Geir sagði landfræðilegar aðstæð-
ur og ríkjandi vindátt við Keilisnes
gera það að verkum að brennisteins-
díoxíð, sem frá álverksmiðjum kem-
ur, fer í sjó og þarf því ekki vot-
hreinsibúnað til að koma því þangað.
- En telur þú að það yrði meiri
mengunarvörn að hafa þennan bún-
að eða hafa hann ekki?
„Eins og fram hefur komið hreins-
ar vothreinsibúnaður brenni-
steinstvíildi. Hvort hann er nauðsyn-
legur eða ekki er háð staðháttum. Á
Keilisnesi t.d. er ekki þörf fyrir vot-
hreinsibúnað vegna aðstæðna.
Brennisteinninn yrði alltaf langt fyr-
ir neðan skaðsemismörk og megin-
hluti hans hvort sem er kominn í
sjóinn af náttúrunnar hendi innan
nokkurra daga frá því að hann færi
út í andrúmsloftið," sagði Geir.
-SMJ
í dag mælir Dagfari_____________
Ókeypis í bíó
Ekki datt Dagfara í hug þegar hann
var strákur að fara í bíó nema hann
ætti fyrir bíómiða. Hann seldi blöð
og flöskur og þegar vel áraði safn-
aðist fyrir fimmbíó og hann borgaði
sig sjálfur inn. Enginn strákur í
hverfinu og enginn í ættinni minnt-
ist á það að bíóferðir kæmu opin-
berum aðilum við, enda vissu
venjulegir strákar lítið um það
hveijir þeir aðilar voru og treystu
sjálfum sér betur. En nú eru sem
betur fer breyttir tímar.
Nútíma strákar, sem hafa gaman
af bíómyndum, einkum þeir efni-
legustu, sem fá alvarlega bíódellu,
komast fyrr eða síðar að því að
opinberir aðilar eru búnir að yfir-
taka bíómálin. Og þeir sniðugustu
finna fljótt út hvernig best er að
nýta það í botn. Þeir fylla út eyðu-
blöð hjá Lánasjóði ísl. námsmanna,
kveðja mömmu með tárum og
halda svo með kærustuna út í heim
að læra kvikmyndagerð. Ekki
hggja fyrir nákvæmar upplýsingar
um það hvemig þetta nám gengur
fyrir sig en eitt er víst að það hljóta
að vera mörg bíó í bíóskólunum;
sennilega eitt í hverri kennslu-
stofu,- alltaf frítt inn og enginn
amast við því þótt kærastan komi
með. Oft útskrifast menn eftir ára-
tug og koma heim eða útskrifast
ekki og koma samt heim, konu og
nokkrum krökkum ríkari. Mok-
dýrar kvikmyndagræjur koma svo
með skipi á eftir.
Og þá hefst íslensk kvikmynda-
gerð eins og hún á að vera eftir
daga Óskars Gíslasonar. Spreng-
lærðir bíóstrákar standa í biðröð-
um við dyr Kvikmyndasjóðs,
menntamálaráðherra, fjárveit-
inganefndar, Sjómannadagsráös og
alls staðar annars staðar þar sem
peninga eða bíóáhuga er von. Og
þetta eru sanngjarnir strákar. Þeir
fara yfirleitt ekki fram á annað en
„skilning“ á innlendri kvikmynda-
gerð. Og sem betur fer mæta bíó-
strákarnir nú vaxandi skilningi hjá
þvi opinbera, eins og þeir eru kall-
aðir sem hefur verið falið að gæta
sem best fjármuna þjóöarinnar.
Skilningurinn felst í því að viöur-
kenna aö það sé þjóðinni fyrir bestu
að afhenda bíóstrákunum peninga
hennar og biðja þá að gjöra svo vel
að búa til bíómyndir eftir sínu
höfði.
Á þessu stigi málsins fór að koma
í ljós svolítill annmarki á því að
borga bíómyndir fyrir bíóstrákana.
Þegar Dagfari var strákur nægði
að skrapa saman í gamlar hundrað
krónur fyrir bíó. Nútíma bíóstrák-
ur þarf minnst hundrað milljón
nýkrónur til að búa til bíómynd ef
hún á aö vera hstræn og fín og allt
svoleiðis sem strákarnir í gamla
daga veltu ekki mikið fyrir sér.
Þetta kom svolítið á óvart en er í
raun auðskilið. Milljónamyndir
milljónaþjóðanna eru mældar í
milljónum dollara og þarf ekki
Hollívúdd til. Læröir bíóstrákar
með listrænan metnað, alþjóðlegan
og þjóölegan, geta ekki verið þekkt-
ir fyrir að fara í bíó að horfa á eig-
in bíómynd fyrir minna en hundr-
að milljón íslenskar krónur og er
það mál útrætt af þeirra hálfu. Sem
betur fer hefur þjóðin séð með eig-
in augum hvað þetta hlýtur að vera
kostnaðarsamt. Alblóðugt sólsetur
getur aldrei orðið ódýrt og auðvitað
þarf að borga fólki vel fyrir að láta
nauðga sér og myrða hvað eftir
annað svo að eitthvað sé nefnt af
því sem bíóstrákunum finnst
skemmtilegast.
Útgjöld bíóstrákanna eru efst á
baugi þessa dagana af því tilefni
að opinberir aöilar hafa skyndhega
misst vitið og eru með múöur út
af því að borga þeim fyrir að búa
til eina bíómynd sem þó á að selja
á lágmarkstaxta, þ.e.a.s. eitt hundr-
að milljónir. Þaö voðalega við þetta
mál er það að Skandinavar hafa
boðist til að borga helminginn ef
þeir mega ráða efninu og leggja til
örvæntinguna og sænsku vanda-
málin í myndina. Þetta er boð sem
ekki er hægt að hafna. Það er bein-
línis ósvífni að nefna það að sækja
þessar fimmtíu milljónir sem á
vantar í kvikmyndasjóð sem var
ekki einu sinni kominn í þúsund
milljónir á ári þegar síðast til frétt-
ist. Hér verður til aö koma auka-
fjárveiting úr ríkissjóði og það
strax.
Loks er þess að geta sem sannar
það endanlega og óvefengjanlega
að ríkisvaldið veröur að taka upp
veski þjóðarinnar og borga bíó-
strákunum fyrirfram hverja krónu
sem það kostar að búa til bíómynd.
Þessir bláfátæku hugsjónamenn fá
ekki lengur eina einustu krónu í
aðgangseyri. Fjárráða íslendingar
vilja ekki sjá íslenskar kvikmyndir
og enginn smástrákur er svo mikill
óviti að eyða harðfengnum öldósa-
peningum úr Endurvinnslunni til
að borga sig inn á þær örfáu ís-
lensku myndir sem ekki eru bann-
aðar börnum.
Dagfari