Dagblaðið Vísir - DV - 30.10.1990, Qupperneq 15

ÞRIÐJUDAGUR 30. OKTÓBER 1990.
15
Hver höndin upp
á móti annarri
Yfirskriftin er bein tilvitnun í orö
GeofFrey Gray-Forton, eins og þau
voru kynnt landsmönnum í Morg-
unblaðinu þann 17. október. Með
þessum orðum lýsir hann ástand-
inu í íslenskum ferðamálum, en
hann var gestur nýafstaðinnar
ferðamálaráðstefnu í Reykjavík.
Þetta eru orð eins og úr eigin
munni. Orð eins og oft hafa verið
látin falla í samræðum leiðsögu-
manna, bæði á formlegum fundum
og á fórnum vegi. Ég var farinn að
halda að ég myndi aldrei sjá þessi
orð á prenti í grein íslensks blaða-
manns. Oft höfum við leiðsögu-
menn bent samstarfsmönnum hér-
lendis á þessa staðreynd, án þess
að fá nokkum tíma góðan hljóm-
grunn, svo maður er orðinn ansi
svartsýnn og vonlítill um að nokk-
urn tíma verði tekist á við ferða-
málafrumskóginn okkar.
Mér hefur reynst erfitt að skilja
hvers vegna svo margir aðilar hér
virðast ekki vilja breyta afstöðu
sinni og virðast ekki skilja hversu
mikið er í húfi. Staðreyndimar
blasa alls staðar við, ef augunum
er bara ekki lokað. Þó hafa fæstir
hingað til viljað horfast í augu við
vandann. En nú kemur gestur og
færir okkur tíðindi um vonlaust
ástand. Þykir það nógu merkilegt
að úr verður blaðagrein.
Tíðindalaust á norðurhjara
Sem sagt: fyrir suma vom þetta
svo sem ekki nýjar fréttir. Það eru
starfsmenn tveggja stétta sem
sennilega hafa oft á tíðum besta
yfirsýn yflr stöðu ferðamála á ís-
landi. Að vísu eru verkfæri þeirra
að öllu jöfnu ekki stærðfræðitöflur
eða línurit, en með augum sínum
sjá þeir tvímælalaust hvort tjald-
stæðið í Landmannalaugum
drukknar í ofurálagi ferðamanna-
hópa eða hvort starfsfólkið á Hótel
KjaUarinn
Ingo Wershofen
leiðsögumaður
Herðubreiðarblik í Eldfjallasveit er
nógu vel þjálfaö til að geta tekið á
móti lítilli ráðstefnu, svo nefnd séu
aðeins tvö dæmi.
Stéttimar tvær eru rútubílstjórar
og leiðsögumenn, en þessir starfs-
menn eru á stöðugu róh um mest-
allt land á hveiju sumri og koma
því á einni vertíð víðar við en jafn-
vel ferðaskrifstofustjórar eða yfir-
menn innanlandsdeilda. Bæði bíl-
stjórum og leiðsögumönnum hefur
löngum verið kunnugt um skipu-
lagsleysi og ófullnægjandi sam-
vinnu á sviði ferðamála. Það eru
líka þessir tveir aðilar sem lenda
oft illa úti í frumskóginum.
Menntun óþarfi í
frumskóginum
Ef til vill er eitt gleggsta dæmið
ferðaskrifstofudeild BSÍ sem virð-
ist hafa þá óyfirlýstu stefnu að ráða
helst aldrei menntaðan leiðsögu-
mann. (Eins gott fyrir hinn al-
menna vegfaranda að til eru skýr
umferðarlög, annars væri voðinn
vís á þjóðvegum landsins á sumrin.
Öruggasta leiðin til að fá vinnu sem
rútubílstjóri hjá því fyrirtæki væri
þá að hafa ekki meirapróíl)
Á sama tíma og BSI er háö við-
skiptum við íslenskar ferðaskrif-
stofur er þessi deild BSÍ helsta ís-
lenska stoð sjóræningja (erlendra
ferðaskrifstofa sem skilja sem
minnstan pening eftir á íslandi)
sem eru í beinni samkeppni við ís-
lensku ferðaskrifstofurnar. Orð-
rómur hefur jafnvel verið á kreiki
um að stundum hafi þessir sjóræn-
ingjar fengið rútur á þó nokkru
lægra veröi en innlendar ferða-
skrifstofur þurfa að borga.
Leiðsögumenn á vegum íslenskra
ferðaskrifstofa lenda síðan í vand-
ræðum úti á landi vegna yfirgangs
eða þekkingarleysis furðufuglanna
sem BSÍ hefur sent með í stað leið-
sögumanna. Bílstjórarnir þurfa að
sæta miklu meira álagi (án þess að
fá borgað aukalega) ef þessir furðu-
fuglar rata ekki eða taka einungis
upp hljóðnemann til þess að berg-
mála fróðleik bílstjórans. (Það er
að segja ef þeir skilja bílstjórann.
„Ef til vill er eitt glpggsta dæmið ferða-
skrifstofudeild BSI sem virðist hafa þá
óyfirlýstu stefnu að ráða helst aldrei
menntaðan leiðsögumann.“
.. bílstjórum og leiðsögumönnum hefur löngum verið kunnugt um
skipulagsleysi og ófullnægjandi samvinnu á sviði ierðamála," segir hér
m.a.
Sumir furðufuglar eru gjörsamlega
ómælandi á íslensku, aðrir ekki
nema illmælandi á ensku, en síðan
er þriðji stofn - þó nokkuð stór -
sem sameinar „kosti“ beggja!)
Spámaðurinn að utan
Nei, fyrir þessar tvær stéttir voru
það svo sem ekki nýjar fréttir. En
það er alveg saman hvað þessir
innlendu aðilar hafa oft reynt að
láta í sér heyra, hver nennir svo
sem að hlusta á svona einfeldn-
inga?
En viti menn! Undur gerast enn.
Núna hefur hæstvirtur erlendur
sérfræðingur þurft að upplifa
hugsunarhátt, afstöðu og aðgerða-
leysi ráðamanna í ferðaþjónustu
hérlendis, þó ekki væri nema í tvo
ráðstefnudaga, og strax er honum
ljóst að svona getur það ekki geng-
ið!
Hér á landi hafa menn tröllatrú
á áhti erlendra sérfræðinga.
Sprenglærður íslendingur fær
sjaldnast eins mikla áheyrn og sér-
fræðingur úr hinum stóra heimi.
Einn slíkur erlendur ráðgjafi hefur
sem sagt látið í ljósi álit sitt. Ekki
var það uppörvandi.
Ef við værum stödd í upphafi
bókar eða kvikmyndar myndum
við núna búast við miklum hrær-
ingum og alls konar breytingum.
Sviðið er sett. Hinn erlendi spek-
ingur birtist og hrærir upp í sof-
andi smáþjóð. Síðan verður gaman
fyrir lesandann eða áhorfandann
að fylgjast með því hvort smáþjóð-
inni tekst að snúa dæminu við eða
hvort alls kyns óyfirstíganleg
vandamál gera henni erfitt fyrir.
En þvi miður er hér ekki um
neina bók og ekki heldur neina
kvikmynd að ræða. Við erum stödd
á sviði íslenskra ferðamála. Þar
gilda ekki lögmál bókmennta eða
kvimynda, þar ríkja frumskógalög-
mál.
Var hann virkilega á sömu
ráðstefnu og þeir?
Greinin sjálf er mjög lærdómsrík
og athyghsverð. Blaðamaðurinn
segir í inngangi sínum um ráð-
stefnuna: „íslenskir ráðstefnugest-
ir voru sammála um að hún hefði
tekist mjög vel, því býsna áhuga-
vert væri að heyra ólík sjónarmið
þess manns sem best þekkir til al-
þjóðlegs ráðstefnuhalds." Sjálfur
.segir sá sem best þekkir til: „Ráð-
stefnan var ekki árangursrík og
mun ekki bera árangur."
Einn misskilningurinn enn? Eins
og með ráðherrana síðustu vikurn-
ar? ÓUkar túlkanir, aUt að því
gagnstæðar, eins og fólkið hafi ver-
ið á tveimur mismunandi fundum?
Eða bara staðfesting á vandamál-
inu? Hvemig tók gestur okkar nú
aftur svo freklega fil orða? „Og þið
talið um að gera hlutina en þið ger-
ið þá ekki... “
Ætli gestsins auga hafi ekki veriö
ágætlega glöggt í þessu tilfelli?
Ingo Wershofen
Víðtæk samstaða
Hörmulega hefur tekist til með
hagvöxt undanfarin ár hér á landi.
Frá tekjumetinu 1986 og 87, þegar
við vorum næsttekjuhæsta þjóö
veraldar, næst á eftir Svisslending-
um, hefur allt stefnt niður á við.
Gárungamir taka svo til orða að
hin fræga þjóöarsátt snúist nú um
hæga leið til helvítis.
Tölurnar tala sínu máli. 8%
minnkun landsframleiðslu, meðan
nágrannaþjóðirnar auka tekjur
sínar um tiu prósent, hlýtur að
bitna á einhverjum. 15% kaup-
máttarrýmun á þremur árum
kemur fram á heimUisbuddunni,
alveg sama þótt verðbólgan væri
núll, vextir núU og fjárlagahalUnn
núU.
Svo gersamlega hefur hitinn dott-
ið úr hagkerfinu að sú spuming
hlýtur að vakna hvort kuldabaðið
fari ekki að valda helbláma. Þá er
vísvitandi verið að gera atvinnu-
vegunum ókleift að hefja sókn með
tekjuauka og hagvexti.
Gengisfals - þjóðargjaldþrot
Engin spurning er um það að
þegar hagsaga íslands 1971 til 1987
verður sögð og minnst veröur á
hagvaxtarmet okkar á þeim tíma
meöal OECD-þjóða verður sett
spumingarmerki við gengisskrán-
ingu krónunnar. Falsað gengi get-
ur auðvitað í tölfræðinni staðið fyr-
ir hagvöxt, sérstaklega þegar ekk-
ert er fjaUað um skuldasöfnun á
tímabUinu og síöan sársaukafullar
leiðréttingaraðgerðir.
Þjóðir geta einnig orðið gjald-
þrota eins og einstaldingar og eng-
in spurning er um þaö að þriggja
KjaUaiinn
GuðlaugurTryggvi Karlsson
hagfræðingur
mUljarða doUara þjóðarskuld ís-
lendinga er ekki tU þess falUn að
efla mönnum trú á efnahagslegt
sjálfstæði okkar sem er auðvitað
grundvöllur sjálfstæðis okkar sem
þjóðar.
Blönduvirkjun stikkfrí?
Skuldasöfnun og minnkandi
þjóðartekjur segja aðeins eitt, að
fjármunum þjóðarinnar hefur ver-
ið kastað á glæ í eyðsluhít án nokk-
urs ráðslags. Kórónan á allt saman
hefur svo veriö gengisfals og
eyðsluæði sem útflutningsatvinnu-
vegimir standa ekki undir. Sér-
staklega hafa þessi mistök verið
áberandi í orkugeiranum þar sem
aUt hefur verið hægt: lán slegin,
ráðist í framkvæmdir, en lítið sem
ekkert selt.
Nú er svo komið að við fáum
heUa virkjun í hausinn á næsta ári
og framkvæmdin var svo vitlaus
að það má ekki telja hana með ef
kæmi tU orkusölu til iðjuvers held-
ur á að rjúka austur á firði, þvert
ofan í vilja heimamanna þar, eftir
viðbótarorku til iðjuversins þótt öll
orkan sé hér við bæjardyrnar og
brýn nauðsyn á iðjuveri á Aust-
fjörðum, sem nýtti þá orku Fljóts-
dalsvirkjunar. Áuk þess sem meng-
unarlaus vetnisverksmiöja á auð-
vitað að rísa í Eyjafirðinum.
Staðreyndir orkuöflunarinn-
ar
KeUisnesverksmiðjan þarf um
350 megavatta afl, 150 fást úr
Blöndu, 100 megavött úr Búrfelli
II, 60 úr NesjavaUavirkjun og 30 frá
Svartsengi. Þá em tiu megavött
eftir og á virkUega að sækja þau
austur á Fljótsdal þegar 80 mega-
vatta virkjun bíður við Vatnsfell
og 120 megavatta virkjun bíður við
Sultartanga? Með línulagnir og
Kvíslaveitur tilbúnar.
Hagbatinn hjálpar
Augljóst er að kuldinn í íslenska
hagkerfinu er orðinn þvílikur að
ef ekki nást samningar um álver
bíður okkar ekkert nema massif
gengisfelhng og gífurleg niður-
færsla lífskjara. Þetta er hegningin
fyrir gengisfals og orkusukk, of-
fjárfestingu og eyðslurugl. Það er
því brýnt að nú náist víðtæk sam-
staða meðal þjóðarinnar að auka
tekjur okkar og fá svo jákvæða
uppsveiflu í hagkerfið að hagbat-
inn hjálpi okkur fyrst og fremst tíl
þess að komast út úr erfiðleikun-
um.
Stráksleg hrekkjapólitík
Sorglegt er að sjá afstöðu stærsta
stjórmálaflokks þjóðarinnar tU
þess lífróðurs sem Alþýðuflokkur-
inn rær núna til þess að koma
skikkan á fjárfestingarmálin, af-
setningu orkunnar og að ná upp
þjóðartekjum og hagvexti. Einhver
stráksleg hrekkjapóUtik grípur
„dínósárinn" og slengir hann sér
með afturhaldsöflunum í stjórn
Landsvirkjunar til þess að koma í
veg fyrir orkusölu til hins nýja ál-
vers. Alveg sérstaklega aumkunar-
vert er einnig að fylgjast með því
hvernig þessi stóri flokkur kýs að
kveðja þingmann sinn, fyrsta þing-
mann Reyknesinga og setja fótinn
fyrir orkusölu tíl álversins þegar
eigendur þess hafa ákveðið stað-
arvalið í Reykjaneskjördæmi.
Öðruvísi okkur áður brá þegar
Straumsvíkurálverið var reist.
Alþýðuflokkurinn vísar veg-
inn
Vonandi er að allir hugsandi
menn meti almannaheUl fram yfir
leikaraskap og víðtæk samstaða
náist að styrkja gjaldeyrirsöflun-
ina, auka þjóðartekjur og efla hag-
vöxt. ÞjóðarheUl krefst þess að aUir
standi með Alþýðuflokknum í
þessu efni.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson
. kuldinn í íslenska hagkerflnu er
orðinn þvílíkur að ef ekki nást samn-
ingar um álver bíður okkar ekkert
nema massíf gengisfelling og gífurleg
niðurfærsla lífskjara.“