Dagblaðið Vísir - DV - 22.01.1991, Qupperneq 10

Útlönd
Árásin í Riga fordæmd
Fjöldi þjóðarleiðtoga hefur fordæmt
blóðbaðið í Riga í Lettlandi á sunnu-
dagskvöldið. Árás sveita sovéska
innanríkisráðuneytisins, svarthúf-
anna, á innanríkisráöuneytið í Riga
var gerð viku eftir að sovéskir fall-
hlífarhermenn myrtu þrettán manns
í Litháen.
Forseti Lettlands, Anatolis Gor-
bunovs, fór til Moskvu í gær og er
gert ráð fyrir að hann hitti Mikhail
Gorbatsjov, íþrseta Sovétríkjanna,
að máli í dag. í Riga, höfuðborg Lett-
lands, ríkti mikil spenna í gærkvöldi
en allt var samt með kyrrum kjörum.
Meðal þeirra mörgu sögusagna
sem voru á kreiki var að Gorbunovs
og Gorbatsjov myndu ræða beina
forsetastjórn í Lettlandi. Samkvæmt
sögusögnunum áttu yfirvöld í Lett-
landi að geta hugsað sér að sam-
þykkja hana með vissum skilyrðum.
En talsmaður innanríkisráðuneytis-
ins í Lettlandi vísaði slíkum sögu-
sögnum á bug.
Gorbunovs ítrekaði í gær þá kröfu
sína að sveitir sovéska innanríkis-
ráðuneytisins, syarthúfurnar, í Lett-
landi yrðu leystar upp. Boris Pugo,
innanríkisráðherra Sovétríkjanna,
er sagður hafa lofað innanríkisráö-
herra Lettlands, Alizs Vaznis, því í
gær að sveitirnar hyrfu frá Lett-
landi. Pugo á einnig aö hafa sagt að
sjálfur stjórnaði hann ekki svarthúf-
unum í Lettlandi. Vaznis er sagður
draga það í efa.
Víggirðingar voru styrktar fyrir
framan þinghúsið og sjónvarpshúsið
í Riga í gær og fyrir framan þing-
húsið var komið fyrir sandpokum.
Jámbrautarstarfsmenn í Lettlandi
boðuðu verkfall frá og með þriðju-
dagsmorgni. Þeir hafa löngum verið
hliðhollir kommúnistaflokknum og
eru mótfallnir yfirvöldum. Tilgang-
urinn með verkfallinu er þó einnig
að krefjast verðlækkana.
Rannsókn er nú hafin á atburðun-
um á sunnudagskvöld er svarthúf-
umar gerðu árás á innanríkisráðu-
neytið í Riga og skutu að minnsta
kosti fjóra til bana. Það er skoðun
saksóknaraembættisins að svarthúf-
urnar hafi verið að framkvæma skip-
un miðstjómar kommúnistaflokks-
ins í Lettlandi.
Ríkissaksóknarinn í Lettlandi,
Janis Skranstis, sagði á fundi með
fréttamönnum í gær að saksóknara-
embættinu hefðu borist áreiðanlegar
heimildir fyrir því að svarthúfúrnar
hefðu verið í aðalstöövum kommún-
istaflokksins eftir árásina á innan-
ríkisráðuneytið á sunnudagskvöldið
og áður en gerð var árás á lögreglu-
stöð fyrr í þessum jnánuði. Kanna á
hvort um tilviljun hafi verið að ræða
en Qestir Lettar draga það í efa.
í kjölfar árásarinnar á sunnudags-
kvöld hefur ungt fólk í Lettlandi ver-
ið beðið um að ganga í sérstakar
-Gorbunovs tll Moskvu
Eitt fórnarlamba blóðbaðsins I Riga flutt á sjúkrahús. Símamynd Reuter
sjálfsvamarsveitir undir stjórn inn-
anríkisráðuneytisins. Tekin var
ákvörðun um það á þingi snemma í
gærmorgun.
Lettar velta því nú fyrir sér hver
hafi verið tilgangur aðgerða svart-
húfanna. Lögfræðingurinn og þing-
maðurinn Linard Mucens er þeirrar
skoðunar að aðaltilgangurinn hafi
verið að vara Gorbunovs forseta við.
Átt haíi að sýna honum hvers væri
að vænta ef sjálfstæðisbaráttan héldi
áfram.
Gorbunovs var á leið frá gestahót-
eli stjórnvalda, Ridzenehótelinu,
þegar skothríðin hófst rétt eftir
klukkan 21 að staðartíma. Hótelið er
andspænis innanríkisráðuneytinu
og kunnugt var að kvöldverði forset-
ans og gesta hans myndi ljúka á þess-
um tíma. Um leið og árásin hófst
skutu uppreisnarhermenn inn í and-
dyri hótelsins. Að sögn sænsks sjón-
varpsfréttamanns varð forsetinn
sjónarvottur að atburðunum.
Boris Jeltsin, forseti Rússlands,
sendi í gær samúðarskeyti til þings-
ins í Riga. í því harmar hann blóð-
baðið á sunnudagskvöld.
Gorbatsjov Sovétforseti hafði
snemma í morgun ekki tjáð sig um
atburðina í Lettlandi. í gær átti hann
hins vegar viðræður við forseta Eist-
lands, Arnold Rúútel, og hét þvi að
beita ekki valdi í Eistlandi. Dmitri
Jazov, varnarmálaráðherra Sovét-
ríkjanna, og yQrmaður sovéska hers-
ins, MikhaQ Mojsejev, eru sagðir
hafalofaðþvísama. TTogKeuter
Moskvubúar gera hróp að sovéskum herforingja og mótmæla atburðunum
í Riga. Simamynd Reuter
Gorbatsjo v til
Noregs í maí
Gorbatsjov Sovétforseti hefur
svaraö norsku nóbelsnefndinm og
sagt að hann komi til Noregs í mai
til að haida fríðarverðlaunafyrir-
lestur sinn. Bréf Gorbatsjovs var
dagsett 11. janúar. Svar sovéska
forsetans verður rætt á fundi
nefndarinnar 18. febrúar.
Einn nefndarmanna sagði í
blaðaviðtali í gær aö eftir þaö sem
heíði gerát í Litháen og Lettlandi
myndi það veröa neyðarlegt bæöi Noregi mun fjalla um svar Gorb-
fyrir Gorbatsjov, friöarverðlauna- atsjovs Sovétforseta i febrúar.
nefndina og Noreg ef Gorbatsjov Símamynd Reuter
kæmi tíl Noregs til að halda fyrir-
Jestur. Landsbergis, forseta Litháens. Efnt
A sunnudagmn höíðu í Noregi var til verölaunanna til að sýna
sainast 1,5 miiljónir norskra króna samstööu með sjálfstæöisbaráttu
til friðarverðiauna tU handa Litháa, ntb
Blóðbaðsins
í Baku minnst
Gífurlegur fjöldi manna gekk um
götur Bakú, hofuðborgar Azerbajdz-
han, á sunnudaginn og minntist
þeirra hundrað og þrjátíu sem létu
líQð í árás sovéska hersins á borgina
fyrir nákvæmlega einu ári.
Hermennimir óku þá á skriðdrek-
um gegnum götuvígi uppreisnar-
manna Azera og skutu á fólk. Sov-
éski herinn réöst til inngöngu í Baku
tn að halda uppi og framfylgja neyð-
arástandslögum. Stjómvöld í
Moskvu samþykktu lögin viku eftir
að róstur hófust í suðurhluta lands-
ins í kjölfar morða Azera á tugum
Armena í Baku.
Azerbajdzhan og Armenía hafa átt
í deilum í áraraðir vegna yfirráða
yQr Nagorno-Karabakh, fjaliendu
héraði í Azerbajdzhán. Það er að
mestu byggt Armenum.
Armenskir þjóðernissinnar tóku
undir gagnrýni Azera vegna beiQng-
ar hervalds í átökum þjóöarbrotanna
í suðri. Þjóðernissamtök i Armeniu
sögðu að beiQng hervalds væri „brot
á sjálfákvörðunarrétQ“ Azerbajdz-
han. Armenar kenndu þó Azerum
um að vera kveikjan að því að blóðug
átök brutust út.
Um það leyQ sem Gorbatsjov Sovét-
forseQ sendi herinn tQ Baku lýsQ
hann yfir áhyggjum yfir vaxandi
þjóðerniskennd í bæði Armeníu og
Ázerbajdzhan og sagði að Alþýðu-
hreyfmgin í Azerbajdzhan hefði æQ-
að að hrifsa völdin.
ÞRIÐJUDAGUR 22, JANÚAR 1991.
Utanríkisráöherra Litháens,
Algirdas Saudargas, ^igði i gær
að uppreisnarlýðveldi í Sovétríkj-
unum gætu áQ á hættu að sov-
éski herinn hrifsaði til sín völdin.
Það gæti svo leitt Q1 þess að her-
inn reyndi aö ná yfirráðum aftur
í Austur-Evrópu.
Saudargas sagði jafnframt að
Vesturlönd ættu að vera í farar-
broddi þeirra sem fordæmdu að-
gerðirnar í LetQandi á sunnu-
dagskvöldið og í Litháen fyrir
viku.
Reuter
NATOíhugar
Arásin á innanríkisráðuneyQð
í Lettlandi hefur gert pólitíska
ástandið í Evrópu verra og skaö-
aö sambandið við Sovétríkin.
Þetta kom fram í yfirlýsingu að-
ildarríkja AQantshafsbandalags-
ins, NATO, sem gerð var opinber
í Brussel i gær.
Árásin var fyrst á dagskrá
fundar fastafulltrúa bandalags-
ins í gær og rætt var um hvemig
bregðast skyldi við henni. Sam-
komulag varð um að brugðist
yrði viö sameiginlega.
í aðalstöðvum Atlantshafs-
bandalagsins töldu menn það
ósennilegt að sérsveitir sovéska
innanríkisráðuneyQsins, svart-
húfurnar, hefðu framkvæmt á-
rásina eingöngu með samþykki
Þjóðfrelsisráðsíns í LetQandi,
sem er hallt undir Moskvuvaldið.
Sennilegra þykir að um hafi verið
að ræða beina fyrirskipún frá
Moskvu en þaö þykir enn óljóst
hvaðan úr valdaapparaQnu skip-
unin hefur komið.
N I li
EB:
Viðræðum um
aðstoðviðSov-
étrikin frestað
Evrópubandalagið frestaði í
gær viðræöum viö Sovétríkin um
efnahags- og tækniaðstoð. Er það
gert í mótmælaskyni við oQbeldi
sovéskra sveita í Litháen og Lett-
landi.
Háttsettir heimildarmenn inn-
an Evrópubandalagsins, EB,
sögðu í gær aö blóðbaðiö í Riga
gæQ haQ alvarlegar aQeiöingar
fyrir samvinnu bandalagsins og
Sovétríkjanna. Heimildarmenn-
imir sögðu að efnahagsleg og
tæknileg aðstoð EB gæQ ekki
haldið áfram óbreyQ.
Talsmaður EB upplýsQ að
framkvæmdanefnd bandalagsins
hefði vald Q1 að taka ákvarðanir
varöandi endalok samvinnunnar
við Sovétríkin.
Mörg aðildarríki EB, þar á með-
al Danmörk, eru fylgjandi því að
undirbúningi að tæknilegri sam-
vinnu og aðstoð verði hæQ.
Ritzau
Lögregluntenn
biðu bana
'Tveir lögreglumenn létu lífið
og einn særðist í götubardaga í
Tskhinvali, höfuðborg Suður-
Ossetiu, í Georgíu um helgina.
Suður-Ossetia vill aðskilnað frá
Georgíu.
YQrvöld í Georgíu hafa vísaö á
bug skipun Gorbatsjovs Sovét-
forseta um að kalla lögreglumenn
sína frá svæðinu.
- . Reuler