Dagblaðið Vísir - DV - 16.08.1991, Blaðsíða 4

4
FÖ^TVPAGUR164GÚST,1991,
Fréttir
DV
Aætlun bjartsýrásmannanna:
Alverið kæmi samtímis
methækkun álverðs
Grafið sýnir hversu miklar sveiflur hafa verið á álverðinu undanfarin ár.
Þetta er hér sýnt á verðlagi ársins 1991, þannig að samanburðurinn milli
ára er raunhæfur.
Bjartsýnustu hagfræðingar telja að
nýja álverið hér á landi gæti komið
í gagnið samtímis því að verð á áli
verði svo hátt að það verði hagstæð-
asti tími fyrir álframleiðslu, sem
menn hafi kynnzt. Um þessi atriði
ríkir auðvitað mikil óvissa. Menn
hafa borið líklega notkun á áli saman
við þau áform sem þekkt eru um
aukna framleiðslu.
Skoðun á þróun álverðs á heims-
markaöi leiðir í ljós, hve sveiflur á
álverði eru gífurlega miklar. Oft hef-
ur reynzt erfitt að sjá sveiflurnar
fyrir og gæti svo reynzt enn. Verðiö
hefur að undanfornu verið í lág-
marki. Tvennt veldur þessu einkum.
Efnahagsbatinn í Bandaríkjunum
lætur standa á sér. Þetta gildir um
Sjónarhom
Haukur Helgason
samgönguiðnaðinn og dósaiönaðinn.
Auk þess hafa Sovétmenn verið að
selja álbirgðir. Sovétmenn hafa
mikla þörf fyrir reiðufé um þessar
mundir.
Reiknað með efnahagsbata
Menn höfðu yfirleitt búizt við því að
efnahagur Bandaríkjanna rétti fyrr
úr kútnum. Riki OECD, Efnahags-
og framfarastofnunarinnar, hafa yf-
irleitt verið í öldudal að undanförnu.
Þessu veldur ekki sízt mikil hækkun
olíuverðs sem varð í fyrra. Nú benda
síðustu spár til þess að þessi ríki
komist yfirleitt upp úr öldudalnum á
síðari hluta þessa árs og næsta ári.
Frá því eru auðvitað undantekning-
ar. En hagvöxtur, vöxtur fram-
leiðslu, í þessum ríkjum er talinn
verða 2,5 prósent á síðari hluta yfir-
standandi árs, reiknað á ársgrund-
velli, og 3 prósent á næsta ári. Þetta
yrðu mikil umskipti frá því sem ver-
ið hefur að undanfórnu og þetta mun
að líkindum leiða til verulegrar
hækkunar verðs á áli.
Menn sjá ekki annað fyrir en að
staðan í efnahagsmálum gæti orðið
þokkaleg fyrir þessi ríki flest næstu
ár. Af því leiðir sú spá að markaður-
inn gæti orðið mjög hagstæður fyrir
álframleiðslu á árunum 1995-2000.
Álverksmiðjur víða um heim eru nú
þvert á móti reknar með tapi. Álver-
ið á Keilisnesi ætti einmitt að komast
í gagnið undir lok árs 1995.
Mikil óvissa
Álverðið er núna 1267 dollarar á
tonnið og hefur að undanfómu verið
imdir 1300 doliurum. Þegar umræður
um nýtt álver fóru í gang, eða stækk-
un ÍSAL-verksmiðjunnar, var ál-
verðið 2700-3000 doliarar eða tvöfalt
það sem nú er. Mat manna á spám
um efnahagsástandið í umheiminum
er mismunandi, eins og vænta má,
þegar sveiflumar era alltaf svona
miklar. Bankakerfið í heiminum þarf
að fjármagna fyrir 40-50 milljarða
Hvað mirnu Atlantsál-fyrirtækin greiða fyrir raforkuna?
Nýtt álver engin gull-
náma fyrir Landsvirkjun
- bregðist bjartsýnisspár um álverð verður útkoman mjög tvísýn
Verð raforku til nýs álvers
33,80
Kostnaðarverð
18 mills
25,35
21,2
14,0 14,0
14,08
10,5

o o
o o
o o
CM co
8JÍ2
CO
CNI
16,9
10,7
22,53
14,2
1994-1996 1997-1998 1999-2002 2003-2030
Grafið sýnir raforkuverð til nýs álvers á mismunandi tímabilum samnings-
timans og miðað við ákveðnar forsendur í heimsmarkaðsverð á áli. Svarta
línan sýnir kostnaðarverð orkunnar til álversins án kostnaðar við Blöndu.
„Salan á raforku til nýja álversins
er svona allt í lagi bisness, það verð-
ur enginn ofsagróði af þessu fyrir
Landsvirkjun,“ sagði einn af sér-
fræðingum um orkusölu við DV þeg-
ar athugað var hvað Atlantsálfyrir-
tækin greiddu fyrir raforkuna sem
Landsvirkjun mun framleiða fyrir
nýtt álver.
Ummæhn hér að ofan eru miðuð
við að heimsmarkaðsverð á áh hangi
í meðaltahnu, verði að jafnaði í
kringum 2000 doharar fyrir tonnið.
Ef spár manna um þróun álverös
standast hins vegar ekki má búast
við að útkoman verði í jámum. Sér-
fræðingar um þróun álverðs hafa
bent á að þrátt fyrir töluverðar
sveiflur í álverði mihi ára sé það
nokkuð stöðugt þegar til lengri tíma
er htið. Þannig mun Þjóðhagsstofnun
hafa fundið út að líkumar á tapi
vegna nýja álversins séu ekki miklar.
Kostnaðarverð orkunnar th nýs
álvers, það er hvað það kostar Lands-
virkjun að úcvega álverinu orku,
hefur lengst af verið tahð verða rúm
18 mih. En hvernig er raforkuverðið
til nýs álvers fundið út? Raforku-
verðið verður tengt heimsmarkaðs-
verði á áh, þó þannig að loft og gólf
verður á raforkuverðinu fyrstu tvö
árin sem álverið fær orku, minnst
10,5 mih og mest 14 mhl. Þannig ghd-
ir einu hvert álverðið verður þau
árin.
Árin þar á eftir er miðað viö ákveö-
inn hundraðshluta sem er 10 á tíma-
bihnu 1996-1998, 12 1999-2202 og 16
2003-2030. Þannig stighækkar raf-
orkuverðið á samningstímanum.
í fyrradag kostaði tonn af áh 1267
dollara. Þegar það álverð er sett inn
í raforkudæmið á mismunandi tíma-
bhum samningstímans kemur í ljós
að söluverð raforkunnar hækkar
ekki mikið, er ahan tímann vel undir
kostnaðarverðinu. Það þýðir léleg
viðskipti fyrir Landsvirkjun.
Ef við gefum okkur að 2000 dollarar
fáist fyrir tonnið af áh skánar dæmið
töluvert en söluverö fer þó ekki upp
fyrir kostnaöarverð fyrr en eftir áriö
2002.
Fari álverðiö í 3000 dollara, sem
þykir þrátt fyrir aht nokkur bjart-
sýni að áætla, fer Eyjólfur heldur
betur að hressast þar sem söluverð
verður hærra en kostnaðarverð
strax etir að loft á raforkuverð hefur
verið flarlægt.
Burtséð frá verðforsendum á áh
tapar Landsvirkjun fyrstu ár samn-
ingstímans. Til lengri tíma er tap
greinilegt miðað við 1267 dollara ál-
verð og einnig fyrirsjáanlegt miðaö
við 200 dohara álverð. Á grafinu sem
fylgir hér má sjá raforkuverð miðað
við mismunandi heimsmarkaðsverð
á áh á mismunandi tímabhum samn-
ingstímans.
Blanda setur strik í reikning-
inn
Vegna kostnaðarverðs raforkunn-
ar skal tekið fram að Landsvirkjun
reiknar ekki kostnað vegna bygging-
ar Blönduvirkjunar inn í dæmið. Sé
Blanda reiknuð meö er talið að
kostnaðarverð orkunnar fari í rúm
21 mhl. Samkvæmt útreikningum frá
því fyrr á þessu ári getur þessi mis-
munur þýtt verulegan kostnaðar-
auka fyrir Landsvirkjun. Blanda
kostar um 14 mhljarða. Aðeins
Blanda getur samkvæmt útreikning-
um frá því fyrr á árinu þýtt um 15
mhljarða tap í Atlantsáldæmi Lands-
virkjunar.
Menn greinir á um hvort Blanda
eigi að teljast th kostnaðar í Atlants-
ál-dæminu. x Landsvirkjunarmenn
hta svo á að Blanda sé þegar orðin
staðreynd og breyti engu með hennar
kostnað hvort álverssamningar
verði gerðir eða ekki. Því komi hún
ekki inn í kostnaðarverð orkunnar.
Ef hægt sé aö koma gífurlegri um-
framorku frá Blönduvirkjun í verð
nú sé um hreinan hagnað að ræða.
Bæði Davíð Oddsson forsætisráð-
herra og Páh Pétursson, stjórnar-
maður í Landsvirkjun, hafa bent á
að Blanda hafi verið notuð sem gul-
rót th að auðvelda samninga viö Atl-
antsálfyrirtækin. Páh heldur fram
að Blanda eigi að reiknast með í ál-
versdæminu. Hún sé ekki gjöf af
himnum og reikna eigi orkuverð th
nýs álvers með hana i huga.
Blanda var byggð á grundvelh
orkuspár frá 1981 sem spáði mikhh
orkuþörf og fuhnýtingu Blöndu strax
1994. Spáin brást og án stóriðju verð-
ur Blanda ekki fuhnýtt fyrr en á
næsta áratug. Fyrir tveimur ámm
sagði Steingrímur Hermannsson,
þáverandi forsætisráðherra, við DV:
„Jaðarverð á orku frá Blönduvirkjun
er svo lágt að það borgar sig næstum
að fá hvað sem er fyrir hana þar sem
hún nýtist svo hla.“
-hlh
króna handa álverinu á Kehisnesi.
Þar hafa menn rætt um samsteypu
banka víða um heim. Fyrirtækin sem
hyggjast taka þátt í álverinu, verða
með stjómarfundi, þegar höur á
næsta ár þar sem í reynd verður fyrst
ákveðið hvort þau verða með. Þótt
niðurstaöan verði jákvæð verður
ekki unnt að fara af stað með bygg-
ingu álvers fyrr en vorið 1993. Bygg-
ingartími er talinn tvö og hálft ár.
Það er því ekki fyrr en síðla árs 1995
að álverið kemst í gagnið. Þó má
hefja undirbúningsframkvæmdir
næsta ár svo sem virkjana- og hafn-
arframkvæmdir.
Óvissan er mikil þótt margir séu
bjartsýnir á þróun álverðs. Þegar
verðið sveiflast upp virðist þó senni-
legast að framboðið taki seint við sér
eftir afturkipppinn. Áform era nokk-
ur í heiminum um ný álver svo sem
tvö í Kanada á stærð við hið íslenzka
á Keihsnesi. Venezúela er í myndinni
svo og Svíþjóð og fleiri. Verðið fer
auðvitað eftir framboði og eftirspum.
Óvissan verður enn meiri þegar
spumingar vakna um það hvort til
dæmis Kína kynni að fara að
„dengja" út álverksmiðjum eins og
einn viðmælandi DV komst að orði.
-HH
UmSanrásir hefjast
Undanrásir fyrir íslandsmótið í
skák 1991 verða haldnar nú um
helgina en 16 koppendur munu
keppa til úrshta í ársbyrjun 1992
um tithinn skákmeistari íslanda*
1991-
Öllum er frjáls þátttaka í und-
anrásunum sem tefldar verða í
Reykjavík, á Akureyri og ísafirði.
8 skákmenn úr undanrásunum
vinna sér rétt th þátttöku í úrsh-
takeppninni Auk þeirra eiga
skákmeistari íslands 1990 og 7
stigahæstu skákmenn landsins
réttáþáttlöku. ; : ; j i -BÓI
Helgi Jónsson, DV, Ólafefirðt
Það átti sér stað nú í vikunni
að ljóslaust varð i Múlagöngum
og hefur shkt aldrei gerst áður.
En það varði skamma stund -
nokkrar klukkustundir. Viðgerð
fór fram samdægurs.
Verkamannasambandið:
Gagnrýnir
Framkvæmdastj órn Verka-
mannasambands Islands sam-
þykkti á fundi sínum að lýsa yfu-
fullum stuðningi vlð gagnrým þá
sem samstarfsnefnd verkalýðs-
samtakanna um lyfjamál hefur
sett fram á nýja reglugerð um
greiðslu almamiatrygginga á
lyfjakostnaði.
ályktun frá framkvæmda-
stjóm Verkamannasarabandsins
segir aö verkalýðshreyfmgin
styðji viðleitni th að minnka
kostnað ríkisins vegna lyíja-
kaupa. En undarlegt sé að velta
vandanum yfir á þá sem við veik-
indi og sjúkdóma eigi að striða, í
stað þess að vega að rótum hans,
sem sé útgáía lækna á lyfseðlum
og álagning lyfjaverslananna.