Dagblaðið Vísir - DV - 16.01.1993, Qupperneq 15

LAUGARDAGUR 16. JANÚAR 1993.
15
Heilsufar efnahagsins er slæmt.
Þegar vandræði komast í skrokk-
inn, dugir oft að fá vítamínsprautu.
Viö getum vonað, að það verði
nægjanlegt þessu sinni. Sprautan
fæst, þegar aðildin að Evrópska
efnahagssvæðinu, EES, fer að
verka. í öllu rifrildinu hefur það
falizt fyrir mörgum, að efnahags-
legur ávinningur er talsverður af
þessu. Reyndar hafa menn ekki
deilt svo mjög um það atriði.
Með samningnum um EES er ís-
lenzk viðskiptalöggjöf í stærstum
atriðum löguð að sambærilegri lög-
gjöf Evrópubandalagsins, EB, og
Island verður þátttakandi í innri
markaði EB ásamt öðrum þeim
EFTA-ríkjum, sem gerast aðilar að
EES. Þessi ríki fá þó ekki aðild að
stofnunum EB. Viðskipti með land-
búnaðar- og sjávarvörur eru ekki
hluti af samningnum, heldur er
samið um þau mál í tvíhliða samn-
ingum ríkjanna við EB eins og
landsmenn kannast við af irniræð-
unum um nýsamþykktan samning
okkar við EB um gagnkvæmar
veiðiheimildir. Dlu heilli gildir sú
fríverzlun, sem við erum aðilar að
um iðnaðarvörur, ekki um land-
búnað. Það hefði verið íslenzkum
neytendum mikil búbót, heíði frí-
verzlun náð til búvara og til dæmis
fengizt fram fijáls innflutningur
þeirra vara. En „landbúnaðarmaf-
ía“ ræður víöa miklu í þessum ríkj-
um öllum.
Felur í sér kjarabót
EES-aðild er mikil hagsbót fyrir
—----
Niðurstöður atkvæðagreiðslunnar um EES komnar upp á töflu. Mikill áfangi hefur náðst. DV-mynd GVA
Það munar um minna.
Verðlag hér á landi ætti að lækka
um tvö prósent eða svo vegna auk-
innar samkeppni, lægra verðs á
innfluttum vörum og fleira.
Verðlækkun
í bönkum
Við græðum þannig á ýmsu með
aðildinni að EES, en ekki sízt í
bankaviðskiptum. Með opnari við-
skiptum, sem greinir í samningn-
um, munu vextir hér á landi verða
á svipuðu stigi og í hinum löndun-
um. Raunvextir hafa verið aUtof
háir hér. Þjónusta peningastofnana
á að verða ódýrari í Evrópuríkjum,
eftir því sem sérfræðingar hafa
reiknað. Talað er um allt að 10-15
prósenta verðlækkun á þessari
þjónustu og lækkun vaxta um eitt
prósentustig vegna opnari sam-
keppni. Raunvextir hér á landi
gætu hugsanlega lækkað um eitt
prósentustig, þegar fram í sækir.
Hagnaður okkar verður auk þess
mikill af viðskiptum með sjávaraf-
urðir. Fiskverð gæti hækkað um
fimm prósent að mati Þjóðhags-
stofhunar. Lækkun tolla í Evrópu
kemur okkur aö miklu gagni enda
þótt neytendur á Evrópumarkaði
hagnist líka á minnkun og niður-
fellingu tollanna.
EB-aðild næst?
Við verðum að hugsa næstu skref
vandlega. EES-samningurixm verð-
ur ekki varanlegt fyrirkomulag.
Vítamínsprauta í vöðva
almenning á Islandi. Telja má víst,
að vöruverð verði, þegar fram í
sækir, lægra en það hefði orðið ella.
Greinilegt er, að aðildin mun færa
launþegum kjarabót: framleiðsla
og hagvöxtur verður meiri (eða
samdrátturinn minni) fyrir vikiö.
Okkur veitir ekki af þessu.
Efnahagslíf okkar hefur verið í
stöðnun allt frá árinu 1987. Fram-
leiðslan í landinu var á síðastliðnu
ári um þremur prósentum minni
heldur en á árinu 1987. Á sama tíma
fjölgaði landsmönnum um 7 pró-
sent, þannig að samdráttur lands-
framleiðslu á þessu sex ára tíma-
bih nálgaðist tíu prósent. Það er
mikil tala, enda verðum við vör við
það í pyngju okkar og af öllum
fréttum um framvindu mála dag
eftir dag.
Betri aðgangur fyrir sjávarafurð-
ir okkar á Evrópumarkaði og
breytingar á viðskiptalöggjöfinni
skipta atvinnulífiö mestu máh við
EES-aöild. Útflutningsfyrirtæki
okkar verða fylhlega gjaldgeng á
þessum markaði og skoðast sem
heimaaðilar á honum. Vilhjálmur
Egilsson, þingmaður og fram-
kvæmdastjóri Verzlunarráðs,
nefnir helztu breytingarnar á við-
skiptalöggjöfinni: „Ný samkeppn-
islög verða samþykkt, sem gjör-
breyta fyrri löggjöf, sem byggðist
fyrst og fremst á heimildum til að
grípa inn í verðlagningu fyrir-
tækja. Með hinni nýju löggjöf flyzt
áherzlan yfir á að stuðla að sem
virkastri samkeppni. Auk þess er
sá hluti löggjafarinnar, sem snertir
óréttmæta viðskiptahætti, færður
til nútímahorfs. I samkeppnislög-
gjöfirmi er ennfremur fjallað um
réttindi Eftirhtsstofhunar EFTA og
Framkvæmdastjómar EB vegna
þeirra mála, sem upp kunna að
koma vegna starfsemi fyrirtækja,
sem eiga í viðskiptum við önnur
ríki EES. Hér verður um afar mik-
ilvægt nýmæh að ræða, þar sem
réttarstaða íslenzkra fyrirtækja
verður bæði skýrari og betri en
með EFTA-samningnum og frí-
verzlunarsamningnum við EB.“
Innreið nútímans
Ny löggjöf verður samþykkt um
allan fjármagnsmarkaðinn. Frjáls-
ræði þar hefur þegar verið aukið
verulega með nýjum lögum um
gjaldeyrisviðskipti og innflutning,
eins og flestum er kunnugt. Ný lög
verða samþykkt um verðbréfavið-
skipti, verðbréfasjóði og Verð-
bréfaþing íslands, þar sem starf-
semi verðbréfafyrirtækjanna verð-
ur fest í sessi. Lögum verður breytt
um viðskiptabanka og sparisjóði
svo og Seðlabankann, þar sem
skapaðar verða nútímalegar leik-
reglur á fjármagnsmarkaði, sam-
bærilegar við það, sem gildir hjá
helztu viðskiptaþjóðum okkar. Með
öhum þessum nýju leikreglum
verður íslenzkur fjármagnsmark-
aður orðinn nútímalegur og kom-
inn afar langt frá þeim viðskipta-
háttum, sem ghtu hér tíl dæmis á
LaugardaosDÍstiU
Haukur Helgason
aðstoðarritstjóri
áttunda áratugnum, segir VU-
hjálmur.
Við getum reynt að reikna gróða
landsmanna af EES.
Tvær milljónir
í vasann
Það hefur meðal annars Þjóð-
hagsstofnun gert. Útkoman gæti
verið, að hver fjögurra manna fjöl-
skylda hagnaðist sem svarar tíl um
tveggja milijóna íslenzkra króna í
„eingreiðslu“, það er ef greitt væri
í einu lagi fyrir ahan gróðann.
Hagnaðurinn kæmi aö vísu á löngu
tímabih.
íslendingar munu þannig auka
við tekjur sínar og bæta viöskipta-
kjör sín við útlönd vegna EES. Við
högnumst á afnámi ýmissa hindr-
ana í viðskiptum. Framleiðsla hér
á landi gæti orðið um einu pró-
senti meiri en eha á ári vegna þess
aö viðskiptin verða frjálsari.
íslenzkur iðnaður mun að sjálf-
sögðu standa frammi fyrir mjög
aukinni samkeppni við erlendan
iðnað. Vissulega munu sumir
spjara sig og aðrir ekki, en íslenzk-
ir neytendur munu allavega hagn-
ast. Svonefndar tæknilegar við-
skiptahindranir munu yfirleitt
hverfa með EES. Stjómvöld hér á
landi munu knúin til að búa inn-
lendum iðnaði sömu starfsskhyrði
og hinn erlendi hefur. Hið rangláta
aðstöðugjald hefur verið feht nið-
ur.
Búast má við, að viðskiptakjör
okkar batni sem gæti numið einu
prósentustigi af framleiðslu okkar.
Hinar þjóðimar í EFTA hafa sótt
um aðUd að Evrópubandalaginu,
EB. Ekki er fyrirséð, hvemig viðræð-
ur um aðUd þeirra að EB munu þró-
ast og hvort þær fara í EB. Víst er,
að EES-samningurinn verður aö þró-
ast yfir í tvUUiða samning við EB, ef
aðrar EFTA-þjóðir en við ganga í EB,
nema við förum þangað líka.
Við verðum fljótlega að taka
ákvörðim í þessum efiium.
Við þurfum strax á þessu ári að
gera upp við okkur, hvort ísland á
að sækja um aðUd að EB. Þetta
hefur ekki verið mikið í umrasð-
unni. En nú örlar á hreyfingu í þá
átt, að við sækjum um aðUd. Viljum
við ekki beina EB-aðUd, þarf að
fara að ræða, hvemig samskiptin
við EB eigi að breytast yfir í tví-
hhða samning. Við verðum að
íhuga, hvort okkar bíði of mikU
einangrun, stæðum við utan Evr-
ópubandalagsins, eftir að hin
EFTA-ríkin fæm þangað inn.
Staðan í EES-málinu sýnir, að
meirihluti þings, og líklega þjóðar,
kýs, að við höfum náin samskipti
við Evrópuþjóðir og tengjumst
þeim meira. Tímans rás verður
ekki stöðvuð. Margt mælir með
því, að við hefjum hið fyrsta við-
ræður inn aðUd að Evrópubanda-
laginu, sækjum um hana og ræðum
ítarlega, hvaða kosti við gætum átt
í nánari samskiptum við EB.
Haukur Helgason