Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.1993, Qupperneq 17

FIMMTUDAGUR 24. JÚNl 1993
17
Fréttir
Útlendingar á íslandi
1982-1992
Súlurnar sýna fjölda útlendinga á íslandi hinn 1. desember
1982 annars vegar og 1992 hins vegar, flokkað eftir rlkis-
fangi. 1982 voru þeir alls 3.455, en 4.8261 fyrra.
500
1.000
Norounona
Færri útlendingar fá vinnu hérlendis vegna atvinnuleysis:
Ottast aukna
óvild í garð
útlendinga
- segir Jóhann Jóhannsson hjá útlendingaeftirlitinu
„Atvinnuleysið hér á landi hefur
orðið þess valdandi að það eru færri
útlendingar sem geta fengið hér
vinnu,“ segir Gunnar E. Sigurðsson,
deildarsérfræðingur í félagsmála-
ráðuneytinu. „Útlendingmn hér hef-
ur fækkað síðustu árin og versnandi
atvinnuástand leiðir til þess að meiri
tregða er til að veita atvinnuleyfi."
Breytingar á samsetningu
Nú eru 925 útlendingar með gild
atvinnuleyfi hér á landi. Auk þess
vinna hér Norðurlandabúar en þeir
þurfa ekki leyfi til þess. Meirihluti
þessa vinnuafls kemur frá Evrópu-
og þar af koma flestir frá Austur
Evrópu. Jóhann Jóhannsson hjá Út-
lendingaeftirlitinu segir að ákveðin
breyting í þessum málum hafi átt sér
stað fyrir nokkrum árrnn. „Snemma
á áttunda áratugnum kom hingað
talsvert af fólki frá Eyjaálfu til að
vinna í fiskverkun en fýrir nokkrum
árum hófst hér innflutningur á
vinnuaflifráPóllandi,“ segir Jóhann.
„Fólki frá Asíulöndum hefur einnig
fjölgað og það má að vissu leyti skýra
með komu kvenna frá löndum á því
svæði.“
Asíubúum fjölgað
Samanburður Hagstofunnar á er-
lendum ríkisborgurum, búsettum
hér á landi 1982-1992 leiðir í ljós að
erlendum ríkisborgurum frá öllum
heimsálfúm hefur fjölgað hér á landi.
Samkvæmt þjóðskrá 1992 bjuggu hér
4826 erlendir ríkisborgarar en fyrir
áratug voru þeir 3465. Flestir koma
þeir frá Norðurlöndum og Evrópu
en athygli vekur að mest er fjölgunin
á fólki frá Asíu. Ríkisborgarar landa
í Asíu voru 122 árið 1982 en 505 í
fyrra. Þessi fjölgun skýrist að hluta
til þegar höfð eru í huga hjónabönd
íslenskra karlmanna og kvenna frá
löndum á þessu svæði.
Tregða í veitingu leyfa
Til þess að fá atvinnuleyfi hér á
landi þarf viðkomandi að hafa dval-
arleyfi frá útlendingaeftirlitinu;
vinna þarf að standa viðkomandi til
boða, svo og samþykki viðkomandi
stéttarfélags. „Eftir því sem atvinnu-
lausum hefur fiölgað hér á landi hef-
ur tregða í veitingu atvinnuleyfa
aukist," segir Gunnar. „Sú tregða
liggur helst hjá atvinnurekendum og
stéttarfélögum; ráðuneytið er bundið
af lögum um þessi mál og veitir yfir-
leitt leyfið ef öll skilyrði eru upp-
fyllt.“ Eftir að EES samningurinn
gengur í gildi munu þegnar EB og
EFTA landanna ekki þurfa atvinnu-
leyfi hér á landi. Þær raddir hafa
heyrst að þetta leiði til aukinnar
ásóknar í vinnu hér á landi. Þeir
Gunnar og Jóhann telja þessar
áhyggjur ástæðulausar. „Ég býst
ekki við miklum breytingmn í þess-
um efnum,“ segir Jóhann. „Ráðandi
þátturinn í ásókn erlends vinnuafls
í vinnu hérlendis er einfaldlega at-
vinnustigið hér, ekki það hvað auð-
velt er að fá atvinnuleyfi."
Tölvuvæðing vinnumiðlunar
Lög kveða á um að ekki megi veita
atvinnuleyfi nema sýnt þyki að
skortur sé á vinnuafli. „Það hefur
komið í ljós að það er erfitt að athuga
möguleikana á innlendu vinnuafli
sem er tilbúið að flytja sig um set.
Vinnumiðlunarskrifstofur hafa ekki
verið samtengdar en um næstu ára-
mót verður bætt úr þessu þegar nýr
gagnabanki vinmuniðlunar verður
væntanlega tekinn í notkun,“ segir
Gunnar. „Þá verða allar vinnumiðl-
unarskrifstofur á landinu samtengd-
ar og hægt verður að athuga mögu-
leikana á vinnuafli utan viðkomandi
svæðis.
Breyting á umræðunni?
Lítil umræða hefur verið um at-
vinnumál útlendinga hér á landi en
þeir sem þekkja til segja að það gæti
breyst á næstunni. „Við höfum verið
á svipuðu stigi og Norðurlandabúar
voru fyrir tveimur áratugum þegar
þeir voru að bjóða til sín erlendu
vinnuafli. Sá er hins vegar munurinn
að fólkið, sem kemur til okkar, sest
ekki að hér í jafnríkum mæli og
þekkst hefur hjá grannþjóðúm okk-
ar,“ segir Jóhann. Hann telur
ákveðna „nesjamennsku" til staðar í
viðhorfum íslendinga gagnvart út-
lendingum. „Annars vegar er nokk-
uð um óvild í garð útlendinga meðal
fólks hér og hins vegar verður maður
var við að svokallaðir „íslandsvinir“
eru hafnir upp til skýjanna og fólk
vill allt fyrir þá gera, jafnvel þó þeir
séu kannski að koma hingað í fyrsta
eða annað skiptið. Þetta segir manni
að landinn eigi kannski svolítið erfitt
með að líta á útlendinga sem venju-
legt fólk. Ég er hins vegar hræddur
um að óvild í garð útlendinga gæti
aukist ef atvinnuástandið versnaði;
það höfum við séð gerast í nágranna-
löndum okkar," sagði Jóhann Jó-
hannsson hjá útlendingaeftirlitinu.
-bm
m Kópavogur:
Ók á brott af bílasölu
Maður kom inn á bílasölu notaðra Charade bifreið. Ekki vildi betur til var ekki fyrr en sl. þriðjudag sem
bíla hjá Toyota í Kópavogi sl. föstu- en svo að maðurinn ók bílnum á hann kom í leitimar í Reykjavík og
dag. Hann hugðist kaupa sér bíl og brott og hvarf út í buskann. þjófurinn fannst.
fékk að setjast inn í rauða Daihatsu Lögreglan hóf leit að bílnum og þaö -bjb
Menning
Elías Snæland Jónsson.
Bókmenntir
Silja Aðalsteinsdóttir
Islensk
hetjusaga
íslensku bamabókaverðlaunin vom veitt fyrir nokkm í áttunda sinn
fyrir besta innsent handrit. Þessi verðlaun hafa alltaf tekist reglulega vel
og komið á bragðið með að skrifa fyrir böm jafn ágætu fólki og Guð-
mundi Ólafssyni og Kristínu Steinsdóttur. I fyrra vann Benjamín dúfa
eftir Friðrik Erlingsson samkeppnina og hlaut einnig verðlaun Fræðs-
luráðs Reykjavíkur í vor sem besta frumsamda barnabókin 1992. Það var
vel af sér vikið.
í ár fær unglingabókin Brak og
brestir eftir Elías Snæland Jónsson
þessi verðlaun. Elias er ekki ný-
liði, hann hefur áður sýnt áhuga
og skilning á unglingum, bæði í
bókinni Davíð og krókódílarnir
(1991) og smásögunni „Hvemig
skyldi það vera?“ sem kom í smá-
sagnasafni Samtaka móðurmáls-
kennara, Vertu ekki með svona blá
augu (1984). Það var óvenjuleg
saga, nærgöngul og mjög áhrifa-
mikil, um rannsóknarlögregluþjón
sem rannsakar hvarf unglings-
stúlku.
Söguhefia nýju bókarinnar er
fimmtán ára strákur sem heitir
Hákon. Hann missti móður sína ungur og hefur alist upp hjá pabba sínum
sem er venjulegur íslenskur vinnuþjarkur og veit ekki alltaf í hvers kon-
ar félagsskap drengurinn hans er. En í upphafi sögu missir pabbi atvinn-
una f Reykjavík og þeir feðgar flytja búferlum norður í land. Bærinn sem
þeir fara til er greinilega Akureyri, en ekki fær hún að heita þaö í bókinni.
Sagan gerist á nokkrum mánuðum, frá því í janúar þegar þeir flytja
norður og fram yfir páska, og dettur eiginlega í tvennt. Annar hlutinn
er ósköp kunnugleg saga um ungling sem er að ryðja sér til rúms á nýj-
um stað. Áður en feðgamir flutfu haíöi Hákon komist i kast við lögin,
en við fáum litlar upplýsingar um það og annað sem varðar líf hans
syðra, frammistöðu í skóla og íþróttum. Það vantar alveg undirbyggingu
undir setningar eins og þessar (bls. 36-7): „Hákon fann til... gleði sem
hann hafði ekki þekkt áður. Hann hafði sýnt og sannað fyrir sjálfum sér
og öðrum að hann gat verið með þeim fremstu í einhverju. Loksins!" Af
hveriu ekki fyrr?
Inn í þessa sögu kemur að sjálfsögðu stúlka, ein af þessum yndislegu
stelpum í íslenskum unghngabókum, svo falleg og réttsýn - og umfram
allt hress. Hér heitir hún Hanna Stína og er með svartar krullur, dökk-
brún augu og smitandi hlátur. Bæði hún sjálf og klíkan hennar í skólan-
um eru býsna fyrirsjáanlegar. Ég hafði meira gaman af sessunautum
Hákonar, Finni fimmaura og Stebba sjéní,en um þá félagana segir Finn-
ur: „Það eru til gáfnaljós og kertaljós ... Ég vil miklu frekar vera kerta-
ljós. Það er svo rómantískt." (27) Lýsingarnar á tölvugræjunum hans
Stebba eru mjög áhugaverðar. Én þessi hluti er annars að mestu í föstu
formi og stíllinn - eöa réttara sagt uppsetning í málsgreinar - minnir
mjög á bækur Andrésar Indriðasonar.
En þessi dæmigerða „unglingasaga“ reynist bara vera ramminn utan
um aðalsöguna sem er allt öðruvísi. Hún er nútíma afrekssaga og gerist
um páskana þegar feðgamir fara í skemmtiferð á Langjökul með vini
sínum og frænda, Sigga Ástu, sem er mikill fiallagarpur. Illviðri brestur
á óvænt og þó að þeir félagar séu undir allt búnir er annað fólk í lífs-
hættu og áður en lýkur sannar Hákon fyrir alþjóð, og klíkunni hennar
Hönnu Stínu, að hann er sönn íslensk hefia. Hann reynist meira að segja
vera berdreyminn eins og langamma hans þó að það hljóti að vera um
það bil það hallærislegasta sem til er fyrir strák á hans aldri að viður-
kenna slíkt! Ég vil ekki spilla ánægju væntanlegra lesenda með því að
segja nánar frá viðburðum þessarar páskahelgar en það get ég sagt að
frásögnin er fiarskalega vel unnin í öllum þessum tæknilegu smáatriðum
sem skipta svo miklu máli þegar verið er að segja frá einhveiju sem les-
andi veit ekki hvemig gengur fyrir sig. Því betur sem þessir kaflar eru
lesnir þeim mun betri verða þeir.
Frásögnin af ferðalagi Hákonar á páskafiöll er vel skrifuð, hörkuspenn-
andi og sérkennilega lifandi og eftirminnileg. Eftir á finnst mér eins og
ég hafi fylgst með henni í sjónvarpi, svo skýrar eru myndirnar. Þá gerir
ekkert til þótt ramminn sé litlítill.
Frágangur á texta er góður. Kápumyndin er af heldur hörkulegu pari
um þrítugt; ég er fegin að það skuli ekki vera í bókinni.
Elias Snæland Jónsson:
Brak og brestir Vaka-Helgafell 1993
Einstakt tækifæri
Til sölu BMW 520 iA, árg. 1992. Bifreiðin er ríkulega búin auka-
hlutum, m.a. leðurinnréttingu, rafrúðum og fleira. Ek. 3,400 km.
Verð 3.700.000. Kostar nýr 4.300.000 stgr. Skipti, skuldabréf at-
hugandi. Góð íbúð kemur til greina. Upplýsingar í síma 679729
og 812800 vs.