Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.1993, Síða 11

MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 1993
11
dv Menning
Benedikt Jónsson á Auðnum. Sveinn Skorri Höskuidsson.
„Hinn ágæti fað-
ir Þingeyinga"
„Þó að ólíku sé saman að jafna glæstum afrekum endurreisnarmanna
í Evrópu og þröngum verkahring cilþýðumanna á afmörkuðu sviöi mann-
lífs í nokkrum þingeyskum sveitum á sú ólgandi leysing nýrra hug-
mynda og athafna, er fór um Þingeyjarþing undir aldarlokin síðustu, sér
hliöstæður í endurreisninni við lok miðalda," segir Sveinn Skorri Hösk-
uldsson á einum stað í þessu mikla verki sínu um Benedikt Jónsson á
Auðnum.
Og það má með sanni segja að þessi sérstæði, sjálfmenntaði þingeyski
alþýðuforingi, sem fæddist árið 1846 og lést 93 ára að aldri árið 1939, hafi
verið ein mikilvægasta uppspretta þessa hugmyndaflóðs. „Hinn ágæti
faðir Þingeyinga" eins og Halldór Laxness nefndi hann í blaðagrein, en
þeir hittust árið 1926. Halldór sagði Benedikt.faðir þingeyskrar al-
þýðumenningar, - hann sá gildi þess, að möhnum yröi veittur kostur á
að læra erlend mál, vakti áhuga sýslunga sinna á þessu og valdi síðan
erlend ágætisrit í hið merkilega bókasafn, sem hann hefur stofnaö og
veitt alla tíð forstöðu síðan. Hygg ég, að það muni vera hið sérstæðasta
og merkilegasta sveitabókasafn, sem til er.“
Sveinn Skorri hefur unnið að ritun þessarar viðamiklu ævisögu um
langt árabil, kannað heimildir af stakri kostgæfni og vísindalegri ná-
kvæmni. Hann segir hina beinu ævisögu Benedikts í upphafi bókarinnar
en sá kafli er einungis um sjötti hluti ritsins. Meginefnið er nákvæm
sundurgreining á fjölbreyttu framlagi Benedikts til þeirrar andlegu bylt-
Bókmenntir
Elías Snæland Jónsson
ingar sem átti rætur í starfi hans og annarra foringja Þingeyinga. Um
þetta fjallar höfundurinn fyrst og fremst í sérstökum köflum sem bera
heitin kaupfélag og samvinnumál, stjómmálafskipti og póhtískar hug-
myndir, bækur og menntir og tónar og myndir.
I ævisögmmi er vitnað svo ítarlega í þau mörgu bréf og greinar sem
Benedikt ritaði um fjölbreytt áhugamál sín að segja má með sanni að
Benedikt tah hér beint til lesenda.
Þessi ævisaga er ijóslega unnin af miklum áhuga á og virðingu fyrir
viðfangsefninu. Samt er höfundurinn síður en svo bhndur á þá þætti í
fari Benedikts sem til gaha mátti telja. Þvert á móti gerir hann líka skil-
merkhega grein fyrir neikvæðu þáttunum og gefur þannig sannferðuga
mynd af merkum manni sem að mati annars þingeysks leiðtoga, sem
reyndar naut góðs af andlegu ræktunarstarfi Benedikts, Jónasar Jónsson-
ar frá Hriflu, vakti „til starfs fleiri lýðforingja en nokkur annar íslending-
ur“. Þaö eru góð efthmæli.
Benedikt á Auönum. islenskur endurreisnarmaöur.
Höfundur: Sveinn Skorri Höskuldsson.
Mál og menning, 1993.
StðtrVatn a
,,a fÍoiskyi^
STUBay
sherpa
. *rá VA,
kr°fuh!
Pottar 11
°g einn
C *ltg
*ermit
fyrir
'n,sn>«nan«,f
st*r*un!
npm-
ui iu.
laugard. hl. 10-18
sunnud. hl. 13-16
a góðu
verði
með
I_________ff^Patex
1 kr. 7.700 L____
Póstsendum samdægurs
fön&jfcf ,------i———1
frá kr. 4.200 /
1

N,TEsr
gjöf
kr
900

góðu
verði
frá kr. 1.580
kr. 3.900
þetta allt oq mihlu fleira!
þar sem ferðalagið byrjar!
SEGLAGERÐIN
^^rtím ann
ÆGIR
frá kr. 2.900
EYJASL0Ð 7 101 REYKJAVIK S. 9 1 -621 780
Bókin Utan marka réttlætis fjallar um
einstaklinga og fjölskyldur sem hafa lent
í erfiðri viðureign við stjórnvöld um for-
sjá barna sinna eða umgengni við þau.
Hér er fjallað um sjö mál sem hvert með
sínum hætti lýsir því hve berskjaldaðar
íslenskar fjölskyldur eru gagnvart af-
skiptum barnaverndaryfirvalda. Sum
/þessara mála vöktu mikla athygli á sín-
um tíma vegna harkalegra aðgerða
stjórnvalda.
v Fjölskyldur í hlekkjum barnavernd-
arkerfis.
f eftirmála fjallar höfundurinn, Pétur
Gunnlaugsson lögfræöingur, um þær
ástæður sem liggja að baki því að fjöl-
skyldur lenda í fjötrum barnaverndar-
kerfisins. Eftirmálinn er fersk og bein-
skeytt ádeila á ástand þessara mála. Að
lokum er nafnaskrá yfir þá sem koma
við sögu í bókinni.
★ Ung móðir flýr Fæðingarheimilið af ótta við
yfirvöld og fer í felur með nýfætt barn sitt.
★ Átakanleg reynsla eyðnismitaðrar konu af
miskunnarleysi samfélagsins og örvæntingar-
full barátta hennar fyrir forsjá dóttur sinnar.
★ Ung hjón leita læknismeðferðar fyrir son sinn
en uppgötva sér til skelfingar að yfirvöld
hyggjast taka af þeim öll börnin.
★ Barnaverndarnefnd Hafnarfjarðar kemur
stúlkubarni í fóstur þar sem hún er kynferðis-
lega misnotuð.
★ Kona segir frá sjö ára stíði við yfirvöld sem
stefndu að því að taka dótturson hennar af
heimilinu með valdi.
★ Réttleysi níu ára stúlku gagnvart valdbeiting-
aráformum stjórnvalda sem hugðust flytja
hana nauðuga til Spánar.
★ Faðir berst árangurslaust í heilan áratug við
stjórnvöld fyrir eðlilegri umgengni við einka-
dóttur sína.