Dagblaðið Vísir - DV - 02.06.1994, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 2. JÚNÍ 1994
15
Erlend fjárfesting
breytti miklu
Viðskiptaráðherra plantaði út
nýrri nefnd í mars til þess að gera
gangskör að kynningu á þeim kost-
um sem hann hlýtur að halda að
kith erlenda fjárfesta til þátttöku í
íslensku atvinnulífi. Og ráðherr-
ann var ekkert að tvínóna, því
hann hafði þegar samið um að Út-
flutningsráð íslands legði til her-
bergi með mannskap til þess að
annast þessa kynningu fyrir 5
milljónir króna til næstu áramóta.
Herbergið yröi væntanlega opnaö
í maí og salan hæfist þar með.
En hvað er til sölu, sem útiend-
ingar vilja fjárfesta í? Það hefur
hingað til vafist fyrir þessum
áhugaverðu útlendingum aö
skynja svarið við þessari spurn-
ingu. Og á meðan ekkert er í raun
og veru til sölu meö þeim kostum
og kynjum sem alþjóðlegir fjárfest-
ar hafa áhuga á, má spyrja hvort
ástæða sé til þess að gera þessa
gangskör. Og það má líka spyrja
hvort sá ráðherra sé með öllum
mjalla sem heldur að 5 milljónir
íslenskra króna skipti einhverju
máh í þessu efni.
Peningaflóð - en ekki hingað
Erlend fjárfesting hefur lengi
flætt mhli landa og álfa í meira eða
minna mæh og nú er það almenn
skoðun að slík alþjóðleg blanda um
rekstur og framfarir í atvinnulífi
KjaUarinn
Herbert Guðmundsson
félagsmálastjóri Verslunarráðs
íslands
muni skipta sköpum fyrir þær
þjóðir, sem eiga sér velmegunar
ellegar uppreisnar von á næstu
misserum og árum. Þarna eru ekki
aðeins peningar í húfi, heldur og
ekki síður þekking og frumkvæði,
sem skipta um aðsetur th og frá.
Fjöldi manns í heiminum hefur
þann starfa að leita eftir arðvæn-
legum fjárfestingarkostum af öll-
um toga.
Það mætti vera meiri óheppnin ef
þessu þrautþjálfaða alheimshði í leit
að gróðavænlegum tækifærum í at-
vinnurekstri hefði gersamlega sést
yfir ísland. Sári sannleikurinn er sá
að þessir útsendarar hafa margir
hverjir vegið og metið ísland, og aha
vega lengst af og nú sem land án
réttra aðstæðna og án nauðsynlegra
fyrirheita um úrbætur.
Pólitísk ringulreið
Ef við ætlum að ná áhuga er-
lendra fjárfesta á íslensku atvinnu-
lífi þarf margt að breytast umfram
þær lagfæringar sem gerðar hafa
verið síðustu misseri í þágu jafn-
ræðis innan EES. Umfram allt er
óhjákvæmhegt að við temjum okk-
ur fljótt skynsamlega afstöðu til
þess að við erum ekki lengur í ein-
angruðu umhverfi, víggirtu af sjó
og eigin geðþótta. í stað þess að
standa í stappi gegn ímynduðum
erlendum áhrifum og berjast í mó-
gröfum innanlands um smákökur,
verðum við að gerast ghdir þátttak-
endur í alþjóðlegri baráttu um fé
og frama.
Það gerist ekkert á meðan ekki
er hægt aö kynna starfsumhverfi
íslensks atvinnulífs án þess að gera
fyrirvara um hnnulausan skæru-
hernað í kjarasamningum og sí-
fehdar skyndiákvarðanir löggjaf-
ans, jafnvel einnig framkvæmda-
valdsins, sem breyta eða jafnvel
umturna grundvelh í rekstri fyrir-
tækja og þjóðfélagsins eins og veif-
að sé hendi. Af sömu ástæðum eiga
íslenskir fjárfestar álíka óhægt um
vik að gerast þátttakendur í at-
vinnulífi erlendis.
Ráð fyrir nefnd
Markaðssetning íslands th fjár
og frama fæst ekki fyrir starf enn
einnar nefndarinnar um að finna
upp hjóhð. Og ekki fyrir íghdi eins
Sighvatur Björgvinsson viðskipta-
ráðherra. - Skipta 5 milljónir króna
- ígildi eins forsetabils - einhverju
máli í þessu efni?
forsetabíls. Ótal úttektir, skýrslur
og yfirlýsingar koma fyrir ekki á
meðan erlendir fjárfestar á þönum
um heiminn eftir tækifærum virða
okkur nánast ekki viðlits. Við skul-
um ekki gera okkur svo heimsk,
að þeir viti ekki af okkur.
Viðmót og áhugi þessara mikh-
vægu framherja í alþjóðlegu at-
vinnu- og viðskiptalífi mun ekki
taka neinum stakkaskiptum fyrr
en við höfðum raunverulega til
þeirra. Th þess að skynja og finna
þann grundvöh þörfnumst við upp-
lýsinga um óskir þessara aðila og
ráðgjöf af þessum alþjóðlega fjár-
festingamarkaði. Ofangreindum 5
milljónum króna væri betur varið
til þess að reyna að koma ráðherr-
um og Alþingi í skhning um kjarna
þessa máls, að byrja á byrjuninni.
Herbert Guðmundsson
„Það gerist ekkert á meðan ekki er
hægt að kynna starfsumhverfi íslensks
atvinnulífs án þess að gera fyrirvara
um linnulausan skæruhernað 1 kjara-
samningum og sífelldar skyndiákvarð-
anir löggjafans... “
Sá yðar sem syndlaus er
Það hefur ekki tíðkast í íslensk-
um fjölmiðlum að fjalla um einka-
mál einstaklinga á þann hátt sem
algengur hefur verið í öðrum lönd-
um þar sem ekkert er friðheilagt
og frægt fólk er hundelt af blaða-
mönnum og ljósmyndurum. Nú
hafa þau tíðindi gerst að nokkrir
íslenskir fjölmiðlar hafa gert
hjónaskhnaðarmál tveggja ein-
stakhnga að blaðamat, með frétta-
flutningi og leiðaraskrifum sem
verða að teljast einsdæmi í sögu
íslenskrar blaðamennsku. Eintak
og Stöð 2 hafa velt sér upp úr mál-
inu og Guðmundur Magnússon,
nýráðinn fréttastjóri DV, telur sig
þess umkominn að fella siðferðis-
dóm yfir umræddum einstakling-
um, vegna þeirrar stöðu sem þeir
gegna, í anda hins „móralska
meirihluta" sem um árabh hefur
hrellt Bandaríkjamenn með of-
sóknum, boðum og bönnum.
Erfið tilfinningamál
Mönnum hefur löngum hætt th að
sýna dómhörku þegar hegðun ann-
arra á í hlut enda var fólki refsað
grimmhega fyrr á öldum fyrir það
sem skhgreint var sem yfirsjón í sið-
ferðismálum. Mikið vatn er runnið
th sjávar frá þeim tíma og því kemur
það mjög á óvart að upplifa það nú
að fjölmiðlar setjist í sæti stóradóms
og kalli fólk syndara, fallna engla og
bendi með yfirlæti á að freistingar
séu til að standast þær en ekki th að
faha fyrir þeim.
Kjallaiinn
Kristín Ástgeirsdóttir
þingkona Kvennalistans
í Reykjavík
Allir þeir sem þekkja th hjóna-
skilnaða vita að það eru einhver
erfiðustu mál sem fjölskyldur
ganga í gegnum, þau snerta ekki
aðeins þau hjón sem í hlut eiga,
heldur einnig böm þeirra og fjöl-
skyldur. Að mínum dómi gengur
fréttaflutningur af skhnaðarmáh
prestanna tveggja út yfir aht vel-
sæmi og er viðkomandi fjölmiðlum
th ævarandi skammar. Það er
vissulega hlutverk fjölmiðla að
flytja fréttir og aö veita opinberum
aðhum aðhald, en þeir verða að
kunna sér hóf og átta sig á því hve-
nær fréttir meiða einstakhnga og
hvaða mál eiga ekki heima í fjöl-
miðlum. Erfið tilfinningamál og
uppgjör einstakhnga við líf sitt eiga
ekki erindi th annarra en þeirra
sem máhð við kemur, sama hvort
um er að ræða presta eða aðra.
Efnahvörf ástarinnar
í þúsundir ára hefur verið reynt
að koma böndum á tilfinningalíf
mannfólksins með lögum og siða-
lögmálum, með takmörkuðum ár-
angri þó. Maöurinn er ekki vél,
hann hagar sér sjaldnast í takt við
það sem köld skynsemi segir hon-
um og það er staðreynd að viö get-
um ekki haft fuha stjórn á tilfinn-
ingum okkar. Þar er á ferö efna-
fræði sem jafnvel vísindi nútímans
hafa ekki náð tökum á og enginn
skhur fullkomlega, allra síst efna-
hvörf ástarinnar. Öh trúarbrögð,
sagnasjóöir og bókmenntir heims-
ins ganga meira og minna út á bar-
áttuna við breyskleika mannsins,
aht frá freistingunni fyrstu í aldin-
garðinum Eden. Hver er þess um-
kominn að dæma um hvaö rétt er
og hvað rangt í mannlegri hegðun?
Grundvöllur kristilegs siðgæðis
er umburðarlyndi. Það sem þér
viljið að aðrir menn gjöri yður, það
skuluð þér og þeim gjöra. Jesús
sagði: Dæmið ekki svo að þér verð-
iö ekki dæmdir, og þegar honum
var bent á vændiskonuna sem lýð-
urinn vhdi grýta sagði hann: Sá
yðar sem syndlaus er kasti fyrsta
steininum.
Þetta ættu starfsmenn fjölmiðla
aö hafa í huga og forða okkur frá
þeirri sorpblaðamennsku sem
eyðhagt hefur líf fjölda einstakl-
inga í ýmsum löndum. „Móralski
meirihlutinn“ á ekkert erindi hing-
aö, hvað þá að viökvæm einkamál
séu notuö th sölumennsku í okkar
litla samfélagi. Við eigum að standa
vörð um rétt og virðingu einstakl-
inganna og því er mál að linni. Ég
vona svo sannarlega að fjölmiðlar
láti hér staðar numið, en þvi miður
hefur þegar verið gengið of langt.
Kristín Ástgeirsdóttir
„Maðurinn er ekki vél, hann hagar sér
sjaldnast í takt við það sem köld skyn-
semi segir honum og það er staðreynd
að við getum ekki haft fulla stjórn á
tilfmningum okkar.“
|IA1
raeo 00
ámóti
Endurskoðun samnings-
ákvæða umvinnutima
„Við höfum
býsna fomfá-
leg ákvæði í
mörgum
kjarasamn-
ingum sem
kveða ein-
göngu á um
skiptingu sól-
arhringsins í
dag- og yfir-
vinnu. Það er
eðihegt að greiöa hátt álag fyrir
yfirvinnu, meðal annars th að
fyrirbyggja þaö að yfirvinnan sé
misnotuð th aö jafna vinnuna.
Þar er líka verið að greiöa fyrir
tvo þætti, annars vegar fýrir viö-
bótarálag sem felst í því að bæta
við sig umframvinnu og hins veg-
ar fyrir að vinna á afbrigðhegum
tíma. Þaö er alveg ljóst að í mörg-
um greinum væri hægt að láta
framleiðslutækin snúast lengur
og skapa störf fyrir fleira fólk ef
hægt væri að ráða fólk í vakta-
vinnu á eðhlegum kjörum. Þá er
ég-að'tala um kannski 10 th 20%
hærra kaup en ekki 80% hærra
en það sem gerist á deginum. Ég
er hér sérstaklega að horfa til
sjávarútvegsins. Við höfum
dæmin um það að störf hafi farið
forgöröum, th dæmis flust út á
sjó, vegna þess að ekki voru fáan-
legir samningar sem gáfu færi á
að ráða fólk í vaktavinnu á eðh-
legum kjörum.
Við vinnuveitendur þurfum
líka að vera sveigjanlegri. Við
þurfum meiri möguleika á aö
vinna lengur á einum árstíma en
öðrum. Við þurfum að horfa
meira til þess að þjóna viðskipta-
vinunum og elta uppi möguleika
markaðarins. Thlaga okkar um
endurskoðun snýst um að skapa
störf.“
Ekki vettvang-
urASf
„Ef það er
vhji VSÍ að
nota næstu
kjarasamn-
inga og samn-
inga um
vinnutíma th
þess' að
þrengja enn
frekap- að Halldór Grönyold,
launum fólks, skrifstolusljóri ÁSÍ.
til að mynda
með að lækka yfirvinnuálag eða
annað slíkt, þá er alveg Jjóst að á
það getur verkalýðshreyfingin
ahs ekki fahist.
Hins vegar ef VSÍ er að fahast
á það sem ýmis verkalýðsfélög
hafa verið með á oddinum upp á
síðkastið, að það beri að ganga th
sérkjaraviðræðna við einstaka
aðhdarfélög og sambönd um
þeirra sérmál, þá kann vel að
vera að ákvæði um vinnutíma
geti verið þar inni í. Það er hins
vegar ljóst að það verður ekki
gert á vettvangi ASÍ enda eru
vinnutímareglur i kjarasamning-
um með mismunandi hætti frá
einu félagi til annars. Þaö verður
að vera mat þessara félaga og
sambanda hvort þau eru tilbúin
að ganga th slíkra samninga og á
hvaða forsendum það er gert.
Svar mitt er því tvíþætt. Annars
vegar kemur ekki th greina að
ASÍ eöa heildarsamtökin serpji
um vinnutíma ef það sem býr að
baki er að lækka tekjur fólks.
Hins vegar ef VSÍ er að bjóða ein-
staka aðhdarfélögura og sara-
böndum sérkjaraviðræður þar
sem meðal annars mætti ræða
vinnutímann þá er þaö að sjálf-
sögöu val hvers félags fyrir sig.“
Þórarinn V. Þórar-
insson, fram-
kvaBmdastjóri VSÍ.