Alþýðublaðið - 27.04.1967, Blaðsíða 5

Persónunjósnir á italíu
iillpiflŒI
WM m M
di LORENZO: Sviptur embætti
TREMELIONI: Boðar upp-
ljóstranir.
Forsetinn, Saragat og forsætisráðherrann, Moro. Það er forsætis-
ráðherrann sem hneigir sig.
FORSETA ítalska herráðsins
hefur skyndilega verið vikið úr
embætti. Samtímis hefur ítalski
landvarnaráðherrann sagt í
skýrslu til stjórnarinnar, að rann
sókn hafi leitt í ljós að ýmsar
misfellur hafi átt sér stað í starf
semi ítölsku leyniþjónustunnar.
Ekki er sagt benlínis að brott
vikning forseta herráðsins standi
í sambandi við starfsemi leyni-
þjónustunnar, en allir vita aið
svo er. Á næstunni mun land-
varnaráðherrann gefa þinginu
skýrslu um niðurstöður rannsókn
arinnar og búast má við fjörug-
um umræðum.
Herráðsforsetinn, Giovanni di
Lorenzo hershöfðingi, var um 6
ára skeið yfirmaður leyniþjón-
ustunnar. Eftirmaður hans í em
bætti herráðsforseta er Guido
Vedovato hershöfðingi, sem ný-
lega var skipaður yfirmaður land
hers NATO í Suður-Evrópu.
Þingmaður úr flokki kristi-
legra demókrata á Sikiley. Mes
seri, olli uppnámin.u yegna starf-
semi ítölsku leyniþjónustunnar
þegar hann gerði harða hríð að
leyniþjónustunni í ræðu á þingi
fyrir tveimur miánuðum. Hann
gagnrýndi ekki aðeins leýniþjón
ustuna, sem auðkennd er með
skammstöfuninni SID, og yfir-
menn hennar heldur einnig nú-
verandi landvarnaráðherra og
nokkra fyrrverandi landvarna-
ráðherra, sem hafa haft yfirum-
sjón með starfsemi leyniþjónust-
unnar.
Messeri hélt þvi fram, að þegar
hann hefði verið í Bandaríkjun
fyrir nokkrum árum í einkaerind
um en einnig til að hitta banda
ríska landvarnaráðherrann, Mac
Namara, að máli, hefðu starfs
menn SID fylgt honum hvert fót
mál. Messeri las til sönnunar upp
skýrslu, sem starfsmenn leyni-
þjónustunnar höfðu samið, en
hann lét þess ekki getið hvernig
hann hefði komizt yfir skýrsluna.
□ LEYNILEGAR UPP-
LÝSINGAR
Flokksbróðir hans, Adreotti,
sem gegndi embætti landvarna-
ráðherra á árunum 1959—66 og
gegnir nú embætti iðnaðarmála
ráðherra, sagði að hann hefði
aldrei vitað til þess að leyniþjón
ustan hefði undir höndum sþjald
skrá með leynilegum upplýsing
um um stjórnmálamenn, að
fylgzt væri með öllum ferðum
þessara stjórnmlálamanna og stöð
ugt safnað upplýsingum um þá
í spjaldskrána. En einni'g skýrði
Androotti svo frá, að þégar hann
hefði látið af embætti landvarna
ráðherra hefði hann fengið í
hendur skjöl, sem hefðu verið
persónuleg eðlis, en eyðilagt þau
samstundis.
Eftirmaður hans, jafnaðarmað
urinn Tremelloni, sem enn gegn
ir embætti landvarnaráðherra,
gaf í skyn að slíkar leynilegar
upplýsingar um ítalska stjóm
málamenn fyrirfyndust í raun og
veru eða að minnsta kosti hefðu
þær fyrirfundizt hvort sem þeim
hefði verið útrýmt eða ekki.
Tremelloni lét það verða sitt
fyrsta Verk þegar hann tók við
embætti landvarnaráðherra að
endurskipuleggj^ le^iþjónust-
una og hann breytti nafni henn
ar úr SIFAR í SID.
Sjá má, að mál þetta er aðeins
á frumstigi og að margt gruggugt
á eftir að koma fram í dagsljósið.
Reyndar hefur ítalskt vikublað,
,,Europeo“ nú þegar birt nokkuv
þeirra leynilegu skjala, sem land
varnaráöherrann og fyrirrennari
hans töluðu um.
I þessum skjölum kemur meðal
annars fram, að leyniþjónustu-
starfsmenn fylgdust nákvæmlega
með öllum ferðum núverandi for
seta ítalíu, Saragats, þegar hann
var enn þingmaður jafnaðar-
manna. Einnig hleruðu þeh- öll
samtöl hans í sima.
■Blaðið lét þess ekki getið frem
ur en þingmaðurinn Messeri
hvernig það komst yfir þessi
leynilegu skjöl frá leyniþjónust
unni, en svo virðist að ýmsir aðil
ar hafi greiðan aðgang að skjöl
unum.
Skjölin sem ,,Europeo“ birti
sýndu ótvírætt, að starfsmenn
leyniþjónustunnar fylgdu Sara-
gat svo að segja hvert fótmál.
Hér eru tvö atriði úr skýrslunni:
,,10. ág. 1961 — Saragat hefur
boðið nokkrum liægrimönnum til
hádegisverðar í kaffihúsi í út
jaðri Rómar (síðan eru gestirn
ir taldir upp. . . “)
12. ág. 1961 „Saragat hefur
skorað á Verkamannaflokkinn
brezka að leggja fast að flokki
Nennis að greiða ekki Gronchi
atkvæði. . .“ (Gronchi var þáver
andi forseti).
UMRÆÐUR Á ÞINGI.
Þegar Tremellqni lendvarna
ráðherra hefur umræður þær um
leyniþjónustuna, sem boðaðar
hafa verið, munu þingmenn
reyna að fá svör við þeim spurn
ingum hvers vegna leyniþjónust
an virðist aðallega hafa einbeitt
sér að njósnum inn á við, það er
að segja gegn ítölskum stjórn-
málamönnum, og ekki sízt hvern
ig á því standi að leynilegar
skýrslur ganga manna á milli og
hafna á ritstjórnarskrifstofum
blaða og enn fremur hvort marg
ar slíkar skýrslur séu í umferð.
Um þetta munu umræðurnar
aðallega snúast. En nú þegar
hafa umræðurnar um leyniþjón
ustuna, sem stundum er kölluð’
„hin ósýnilega stjörn ítalíu" kost
að forseta herráðsins stöðu sína.
Bókhlaðan og Þingvallarhðllin
NEFND sú, er skipuð var að
gera tillögur um undirbúning
hátíðar í tilefni af ellefu alda
afmæli íslandsbyggðar . árið
1974, hefur sætt nokkru á-
mæli fyrir hugmyndir sínar.
Það er þó ástæðulítið. Hér
er um ráðgjafarnefnd að ræða,
og hún ákveður ekki fram-
kvæmdir. Hins vegar á hún
þakkir skilið fyrir að hugsa
málið upphátt í áheyrn þjóð-
arinnar. Svo er almennings-
álitsins að láta til sín taka og
stjórnvaldanna að ákveða
framkvæmdir.
Engan þarf að undra, að
nefndinni detti margt í hug.
Verkefni eru vissulega nóg,
þrátt fyrir allar þær framfar-
ir, sem orðið hafa á íslandi
undanfarna áratugi. En ein-
mitt þess vegna er vandi að
velja og hafna. Kannski er á-
stæða að hafa vit fyrir nefnd-
inni, en hún er síður en svo
ámælisverð fyrir að koma með
hugmyndir.
Álitleg tillaga.
Félag íslenzkra fræða hefur
brugðizt skynsamlega við til-
lögugerð nefndarinnar og mælt
með því, að reist verði bók-
hlaða í tilefni þessa sögulega
afmælis. Sú tillaga er mjög
álitleg og mun flestum betur
að skapi en hugmyndin um
svokallað þjóðarhús á Þing-
velli. Auðvitað þarf að byggja
hér veglega bókhlöðu og sjá
fyrir framtíðarþörfum lands-
bókasafns, háskólabókasafns
og þjóðskjalasafns. Slík stofn-
un er brýnna verkefni en að
byggja höll til fundahalda og
gistingar. Og nefna mætti
fleiri söfn, sem íslendingar
þurfa að efla að húsakosti og
munum. Mun þá ýmsum hugs-
að til náttúrugripasafnsins og
listasafnsins. Ennfremur verð-
ur þess skammt að bíða, að
þröngt reynist um þjóðminja-
safnið, sér í lagi ef þar á að
koma fyrir nauðsynlegum
heimildum um íslenzka at-
vinnusögu eins og til stend-
ur.
Blöðin ættu að ræða þetta
mál af hófsemi og sanngirni,
svo að til árángurs leiði. Til-
laga Félags íslenzkra fræða
virðist tímabær og viðeigandi.
Vegleg bókhlaða hæfir sannar-
lega vel ellefu alda afmæli
íslandsbyggðar.
Grundvöllur
ménningariiuiar.
Þjóðminjasafnið við Hring-
braut var reist í tilefni af end-
urstofnun lýðveldisins 1944.
Sú framkvæmd kom raunar til
sögu af nokkurri tilviljun, en
nú munu allir sammála um, að
næsta vel hafi til tekizt. Eig
um við ekki að halda áfram á
sömu braut 1974 ?
Bókmenntirnar, sagan og
listirnar eru grundvöllur ís-
lenzkrar menningar. Hún er
okkar sérstaða og réði úrslit-
um um frelsi og sjálfstæði
íslendinga, þó að ekki skuli
lítið gert úr verkkunnáttu og
tækniþróuninni, sem olli hér
aldahvörfum. Vitaskuld gleðj-
umst við með söng og dansi
á afmælinu 1974 eins og við
önnur slík tækifæri, en víst
fer vel á því, að við minnum
jafnframt rækilega á menn-
ingu okkar í íslands þúsund
ár og bráðum öld betur.
Herjólfur.
27. apríl 1967
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5