Alþýðublaðið - 23.05.1967, Blaðsíða 8

Árið 1960 bar ég fram á' Al-
þingi tillögu til þingsályktunar
um heildarskipulag Suðurlands-
undirlendis. Var þar gert ráð
fyrir, að ríkisstjórnin léti skipu-
lagsnefnd ríkisins í samráði við
sérfróða aðila og þar til kjörna
fulltrúa viðkomandi sýslufélaga
gera frumdrög að heildarskipu-
lagi Suðurlandsundirlendis, mið
að við 10-15 ára tímabil. Skyldi
með slíkri áætlunargerð að því
stuðlað, eins og segir í tillög-
unni, „að mannvirkjagerð hins
opinbera og önnur fjárfesting á
svæöinu miðist við að fá sem
hagkvæmasta nýtingu orku-
linda og annarra lands og sjáv-
argæða.” Síðan hefir áætlunar-
gerð sú, sem hér var brotið upp
á, verið falin Efnahagsstofnun-
inni með lögum.
1 greinargerð með tillögunni
var að því vikið, að nauðsyn-
legt væri að gera áætlanir um
æskilega þróun byggðar og að
ríkisvaldið stuðli með bein-
um aðgerðum að hraðari upp-
byggingu þeirra landssvæða,
sem undangengnar rannsóknir
leiddu í ljós, að bezt væru til
búsetu fallin. Gera skyldi heild-
artillögur um vi'ðskipta- og sam-
göngukerfi, staðsetningu íelags-
heimila, íþróttamanhvirkja og
annarra opinberra bygginga.
í niðurlagi greinargerðarinn-
ar sagði á' þessa leið:
„Loks fengist af slíkri heild-
arskipulagningu heils lands-
hluta dýrmæt reynsla, sem
kæmi að miklu gagni við skipu-
lagningu annarra byggðarlaga.
Jafnframt yrði, að fenginni
slíkri reynslu, mun auðveldara
að semja sérstök lög um heild-
arskipulagningu landsins alls,
sem æskilegt væri að gera svo
fljótt sem kostur er.”
í þessari tillögu og greinar-
gerð kemur í fyrsta skipti fram
opinberlega á íslandi hugmynd-
in um byggðaáætlanir, sem
næðu yfir heila landshluta.Lagt
var til, að gerð yrði heilstæð út-
tekt á félagslegum og efnahags-
legum möguleikum byggðarlags
ins, sem síðan yrði grundvöllur
að skipulegri uppbyggingu. Frá
því var skýrt í greinargerð, að
slík heildarskipulagning lands-
svæða hefði rutt sér til rúms er-
lendis. Og nauðsynlegt var tal-
ið, að íslendingar fylgdust með
þeirri þróun og tækju upp beit-
ingu slíkra hagstjórnartækja.
„Þjóðin hefur ekki efni á að
lá'ta byggð og atvinnulíf þróast
á jafn tiiviljunarkenndan hátt
og verið hefur til þessa,” sagði
í greinargerðinni.
Tillaga þessi hlaut ekki af-
greiðslu en vakti nokkurt um-
tal, og jákvæðar umsagnir bár-
ust frá þeim, er til var leitað,
þar á meðal sýslunefnd Ár-
Unnar Stefánsson.
í Sunnlendingi,' blaði Al-
þýðuflokksins í Suðurlands-
kjördæmi, birtist nýlega
grein um Suðurlandsáætlun
eftir Unnar Stefánsson, við-
skiptafræðing, sem skipar
efsta sæti á framboðslista
flokksins í kjördæminu. Ger-
ir hann þar grein fyrir gerð
byggðaáætlana, sem hafin er
hér á landi, Vestfjarðaáætl-
un og Norðurlandsáætlun,
og er sá' hluti greinarinnar
birtur hér í dag. Þá færir
Unnar rök að því, að ástæða
sé til að hraða gerð lands-
hlutaáætlunar fyrir Suður-
landsundirlendi og leggur
til, að unnið verði að því að
tengja þorpin í Árnessýslu
og gera þau að einni líf-
rænni atvinnulegri og menn-
ingarlegri heild og að te.kin
verði upp verkaskipting
þeirra á milli. Er um það rætt
í síðari hluta greinarinnar,
'sem birtist í blaðinu á rhorg-
un;
nessýslu, sem tók undir hug-
myndina.
Vestfjarðaáætlun.
i
Tveimur árum síðar, eða árið
1963 var hins vegar hafizt
handa um skipulegar athuganir
á vandamálum Vestfjarða. Var
það gert til fi’amkvæmdar á til-
lögu, sem samþykkt var á Al-
þingi það ár um stöðvun fólks-
flótta frá Vestfjörðum. Beind-
ist þessi athugun í senn að at-
vinnu og samgöngumálum. Var
hér um að ræða upphaf byggða-
áætlana á landinu. Við undir-
búning Vestfjarðaáætlunar
störfuðu m. a. norskir sérfræð-
ingar, ;sem unnið höfðu að áætl-
unargerð í Noregi. Réðust þeir
hingað með tilstyrk Efnahags-
og framfarastofnunarinnar í
París.
Höfuðatriði Vestfjarðaáætl-
unar voru tvö. — Annars vegar
var stefnt að eflingu byggða-
kjarna á ísafirði og á Patreks-
firði. Með eflingu þessara bæja
var áætlunin að skapa innan
landshlutans það þróttmikil
þéttbýlissvæði, að þau gætu
veitt meiri þjónustu og skapað
möguleika á fjölbreyttara at-
vinnulífi en verið hafði. Þá fór
og fram sérstök athugun á sam-
göngumálum Vestfjarða. Fór
það saman, að til þess að auka
gildi byggðakjarnanna fyrir
landshlutann, var talið nauðsyn
legt að bæta til muna samgöng-
ur innan byggðarlagsins við
Patreksfjörð og ísafjörð. Til að
ná þessu markmiði var ráðizt í
stórfelldar framkvæmdir í
vegagerð yfir Hálfdán til Pat-
reksfjarðar og yfir Breiðadals-
heiði til ísafjarðar. Samhliða
var unnið að flugvallargerð á
Patreksfirði. Til að standa
straum af kostnaði við þessar
framkvæmdir var m. a. tekið
lánsfé erlendis.
N orðurlandsáætlun.
Sumarið 1965 var haldin á
Akureyri ráðstefna um atvinnu-
mál á Norðurlandi. Ráðstefnan
var haldin að frumkvæði nefnd-
ar, sem skipuð var fulltrúum
kaupstaða og kauptúna.
í ályktun ráðstefnunn-
ar var talið nauðsynlegt, að
samhliða framkvæmdaáætlun-
Framhald á 15. síðu.
g, 23. maí 1967 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ANNAÐ HVO
EÐA STÆRC
Það er sólbjartur dagur, og vorið
er áreiðanlega að koma. Ég hleyp
þrjá -stiga upp í húsinu núm
er 37 við Háaleitisbraut og kveð
dyra. Húsmóðir í mjög stuttu pilsi
opnar dyrnar og býður mér inn.
Hér búa leikararnir Brynja Bene-
diktsdóttir og Erlingur Gíslason í
tveggja herbergja nýlegri íbúð,
(leiguíbúð). Það hanga stórar par-
isískar auglýsingar á veggjunum,
langt allsnægtaborð úr þverhand-
arþykkri furu stendur út frá
veggnum, gamall píanóstóll með
bláu kögri og köflóttu áklæði úti
í horni, glerskápur frá Siggu
frænku með alls konar litlum
skrítnum hlutum til dæmis pinku-
litlum kínverskum skóm, sem ein-
hver kona með reyrða fætur hef-
ur gengið á. — Hér er alltaf gott
að koma, því að húsráðendur eru
gestrisnir og Ihúsmóðirin snilldar
kokkur.
Ég las einu sinni í blaði, að leik
arahjón ein hér í bæ færu jafn-
an eftir sýningar og fengju sér
hrásteikt nautabuff oig rauðvín
heima hjá sér áður en þau færu
að sofa. Þetta hástig munaðarins
hefur mér ekki úr minni liðiö og
svo einkennilegt sem það er, hef
ég rekið mig á það, að fleiri hafa
ekki getað gleymt þessari lýsingu.
— og kannski er þetta þaö eina,
sem menn muna frá liðnum ár-
um úr blaðinu. — En þetta að
borða blóðhrátt nautakjöt og
drekka rauðvín hvundags heima
hjá sér er vissulega aristókratísk-
ara en að drekka kók með prins-
póló eða ganga um göturnar með
kærustuna í annarri hendinni en
útavrpstæki í hinni, — en allt er
þetta munaður. Svo fer það eftir
stétt og stöðu, 'hvað menn velja.
Þótt ég minntist á þetta vegna
þess, að ég ætlaði að lýsa skink-
unni, sem Brynja úbjó úr svíninu,
sem hún keypti í heilu og sargaði
niður í frystiskápinn sinn, nú eða